Nhận biết người bị đột quỵ và cách cấp cứu
Bác sĩ ơi:
Nhận biết người bị đột quỵ và cách cấp cứu
Gần đây tôi thấy có nhiều trường hợp bị đột quỵ tử vong, đặc biệt là tuổi bị đột quỵ dường như ngày càng trẻ hóa. Xin hỏi, làm thế nào để nhận biết sớm một người bị đột quỵ và cách xử trí thế nào? (Ngô Minh Châu, 45 tuổi, ngụ Đồng Nai)
Ảnh: Shutterstock – đồ họa: Đông Xuân
Tiến sĩ – bác sĩ Nguyễn Bá Thắng, Trưởng khoa Thần kinh, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM:
Có hai nguyên nhân chính dẫn đến đột quỵ: một là do mạch máu bị vỡ; hai là do mạch máu bị tắc nghẽn.
Trong đó, đột quỵ vỡ mạch máu (tức là đột quỵ xuất huyết) chiếm tỷ lệ khoảng 20% tổng số các trường hợp đột quỵ. Nguyên nhân của nó hầu hết là do tăng huyết áp.
Đột quỵ thiếu máu (tức là mạch máu bị tắc nghẽn khiến máu không lên não được) chiếm khoảng 80%. Đột quỵ thiếu máu có 3 nguyên nhân cơ bản nhất là: xơ vữa động mạch, mạch máu bị xơ vữa gây hẹp, tắc làm cho máu không lên não được; tăng huyết áp làm cho các mạch máu bị thoái hóa tắc nghẽn lại và không nuôi não được; các bệnh lý về tim (như rung nhĩ sẽ tạo ra những cục máu đông trong tim và những cục máu đó sẽ trôi lên não làm bít mạch máu não gây ra thiếu máu não).
Phòng ngừa đột quỵ
Theo tiến sĩ – bác sĩ Nguyễn Bá Thắng, muốn phòng ngừa, giảm thiểu nguy cơ đột quỵ, mọi người cần kiểm soát tốt, tránh các tác nhân nguy cơ. Đặc biệt, những người có bệnh tim, hay vấn đề về huyết áp, đường huyết, cần phải khám kiểm tra định kỳ, đo theo dõi huyết áp, đường huyết thường xuyên. Thực tế cho thấy, chỉ khoảng 10% người tăng huyết áp là có triệu chứng (choáng váng, xây xẩm, nhức đầu, khó chịu…).
Người dân nên khám sức khỏe định kỳ. Với người khỏe mạnh bình thường thì nên khám 1 lần/năm, người 50 – 60 tuổi trở lên thì nên kiểm tra sức khỏe mỗi 6 tháng. Nếu phát hiện bệnh lý, các yếu tố nguy cơ thì cần điều trị, can thiệp, điều chỉnh kịp thời.
Thay đổi thói quen, có lối sống lành mạnh: hạn chế rượu bia, thuốc lá; ăn uống lành mạnh: tăng cường rau xanh, giảm mỡ béo, đồ chiên xào, các món ăn từ đường bột; kiểm soát cân nặng; tránh căng thẳng, làm việc quá sức…
Với người từng bị đột quỵ, để phòng ngừa tái phát, cần tuân thủ theo các chỉ định phương pháp điều trị và kiểm soát tái phát của bác sĩ.
Các triệu chứng phổ biến nhất khi một người bị đột quỵ là: đột nhiên nói ngọng, nói đớ và thay đổi lời nói, nói không rõ chữ; cười thì nét mặt bị méo, bị xệch; và tay chân bại xụi, yếu liệt.
Thường đột quỵ xảy ra rất đột ngột, những triệu chứng đó tự nhiên xuất hiện, người bệnh trước đó có thể hoàn toàn bình thường, vẫn làm việc, vẫn nói chuyện, ăn ngủ bình thường.
Danh sách bệnh viện trong cả nước có quy trình can thiệp, điều trị đột quỵ
1. Bệnh viện Nhân dân 115 (TP.HCM)
2. Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (cơ sở 1)
3. Bệnh viện Thống Nhất (TP.HCM)
4. Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM)
5. Bệnh viện Nhân dân Gia Định (TP.HCM)
6. Bệnh viện Q.Thủ Đức (TP.HCM)
7. Bệnh viện Xuyên Á (TP.HCM)
8. Bệnh viện Gia An 115 (TP.HCM)
9. Bệnh viện Quốc tế City (TP.HCM)
10. Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn (TP.HCM)
11. Bệnh viện Quân y 175 (TP.HCM)
12. Bệnh viện chuyên khoa Ngoại Thần kinh Quốc tế (TP.HCM)
13. Bệnh viện Nguyễn Tri Phương (TP.HCM)
14. Bệnh viện Trưng Vương (TP.HCM)
15. Bệnh viện Quận 2 (TP.HCM)
16. Bệnh viện An Bình (TP.HCM)
17. Bệnh viện Quận Tân Phú (TP.HCM)
18. Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội)
19. Bệnh viện Quân y 103 (Hà Nội)
20. Bệnh viện Xanh Pôn (Hà Nội)
21. Bệnh viện Thanh Nhàn (Hà Nội)
22. Bệnh viện T.Ư Quân đội 108 (Hà Nội)
23. Bệnh viện Quân y 105 (Hà Nội)
24. Bệnh viện E (Hà Nội)
25. Bệnh viện Đại học Y Hà Nội
26. Bệnh viện Hữu Nghị Hà Nội
27. Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp (Hải Phòng)
28. Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ
29. Bệnh viện T.Ư Thái Nguyên
30. Bệnh viện đa khoa tỉnh Yên Bái
31. Bệnh viện đa khoa tỉnh Lào Cai
32. Bệnh viện đa khoa tỉnh Vĩnh Phúc
33. Bệnh viện đa khoa khu vực Phúc Yên (Vĩnh Phúc)
34. Bệnh viện đa khoa tỉnh Hải Dương
35. Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình
36. Bệnh viện đa khoa tỉnh Ninh Bình
37. Bệnh viện đa khoa tỉnh Nam Định
38. Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Ninh
39. Bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí (Quảng Ninh)
40. Bệnh viện đa khoa tỉnh Thanh Hóa
41. Bệnh viện đa khoa tỉnh Hà Tĩnh
42. Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An
43. Bệnh viện T.Ư Huế
44. Bệnh viện Đà Nẵng
45. Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Định
46. Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Trị
47. Bệnh viện đa khoa tỉnh Ninh Thuận
48. Bệnh viện đa khoa Đồng Nai
49. Bệnh viện đa khoa Thống Nhất (Đồng Nai)
50. Bệnh viện Đại học Y Dược Hoàng Anh Gia Lai (Gia Lai)
51. Bệnh viện đa khoa tỉnh Lâm Đồng
52. Bệnh viện đa khoa T.Ư Cần Thơ
53. Bệnh viện Quân y 120 (Tiền Giang)
54. Bệnh viện đa khoa Đồng Tháp
55. Bệnh viện đa khoa trung tâm An Giang
56. Bệnh viện đa khoa khu vực tỉnh An Giang
57. Bệnh viện đa khoa tỉnh Sóc Trăng
58. Bệnh viện đa khoa Kiên Giang
Hiện tại, tại các bệnh viện đã có nhiều biện pháp can thiệp cấp cứu đột quỵ hiệu quả. Tuy nhiên, hiệu quả trong việc can thiệp cấp cứu đột quỵ phụ thuộc rất nhiều vào thời gian. Vì vậy, khi thấy một người bị đột quỵ, điều quan trọng nhất là phải gọi cấp cứu, đưa bệnh nhân đến bệnh viện có khả năng tiếp nhận, điều trị đột quỵ gần nhất, càng nhanh càng tốt.
Còn tại hiện trường, khi thấy một người bị đột quỵ, cần chú ý giúp cho đường thở của bệnh nhân thông thoáng trong trường hợp bệnh nhân đang ăn bị ọc, ói, hay có đàm, có dãi thì cần làm sạch; giữ cho người bệnh khỏi bị té ngã; đặt người bệnh nằm xuống trên một mặt phẳng càng thoáng mát càng tốt.
Tuyệt đối không độn thêm gì vào miệng bệnh nhân đột quỵ (như nhét ngón tay hay vắt chanh) vì sẽ làm ảnh hưởng đến đường thở, làm hại bệnh nhân; không cạo gió. Đừng chần chờ, gọi ngay cấp cứu hoặc đưa ngay bệnh nhân đến bệnh viện có khả năng can thiệp đột quỵ càng nhanh càng tốt.
Có những mốc thời gian để cấp cứu can thiệp cho bệnh nhân đột quỵ. “Thời gian vàng” quan trọng nhất là trong vòng 4 giờ rưỡi từ khi có triệu chứng; có một mốc thời gian trễ hơn là 6 giờ. Hiện tại, có một số bệnh viện có thể can thiệp cấp cứu cho những bệnh nhân đột quỵ sau 6 – 24 giờ.
Tuy nhiên, được cấp cứu càng sớm trong “thời gian vàng” thì khả năng cứu sống bệnh nhân và hạn chế di chứng càng cao. Mỗi giây, mỗi phút trôi qua, tính mạng bệnh nhân đột quỵ càng bị đe dọa, khả năng hồi phục giảm, nguy cơ di chứng, biến chứng sau đột quỵ tăng.
NGUYÊN MI
TNO
