Quan sát phổ điểm thi tốt nghiệp môn tiếng Anh trong khoảng 20 năm qua, tôi thấy năm nào điểm trung vị cũng dao động quanh mức 4 – 5 điểm.

Chúng ta chưa thành công trong việc dạy và học tiếng Anh vì nhiều yếu tố.

Đó có thể là chất lượng nhân sự liên quan đến các chương trình tiếng Anh còn yếu. Những người làm chính sách dạy và học tiếng Anh, chỉ đạo biên soạn SGK môn tiếng Anh cũng chưa thực sự giỏi và hiểu cách dạy và học tiếng Anh. Cách triển khai các chương trình dạy và học môn tiếng Anh vẫn tiến hành như các đề án giải ngân, nặng tính hình thức và phong trào mà ít xét đến các hiệu quả thực tế. Sách giáo khoa dạy môn tiếng Anh trong hệ thống giáo dục phổ thông còn chịu quá nhiều ràng buộc trong quá trình biên soạn nên chất lượng rất kém.

Cách thức thi cử ở phổ thông, đặc biệt là thi tốt nghiệp THPT và thi vào đại học, tạo điều kiện cho các học sinh không cần khá ngoại ngữ vẫn có thể thi đỗ nên không cần học. Đội ngũ giáo viên môn tiếng Anh còn thiếu và yếu. Nhiều thầy cô chỉ có thể dạy từ vựng và ngữ pháp chứ không thực sự sử dụng được tiếng Anh trong giao tiếp và trong công việc. Thời lượng của môn học tiếng Anh trong nhà trường còn quá ít để có thể đạt ngưỡng có thể sử dụng được tiếng Anh trong đời sống thực. Môi trường xã hội chưa thực sự khuyến khích việc sử dụng tiếng Anh trong học tập và làm việc hằng ngày. Cơ chế tưởng thưởng và thăng tiến cho nhân sự thành thạo tiếng Anh còn nặng tính hình thức và chưa rõ ràng, nên thay vì giỏi tiếng Anh, nhân sự chỉ cần trình chứng chỉ môn học là có thể được.

Vậy làm cách nào để có thể cải thiện tình trạng này? Cốt lõi vẫn cần có chiến lược và chính sách đưa tiếng Anh vào sử dụng trong học tập và làm việc hằng ngày. Nếu không, việc dạy và học tiếng Anh sẽ chỉ như dạy và học một môn học thông thường, tập trung vào việc nhớ và hiểu từ vựng, ngữ pháp, chứ không phải là một thực hành ngôn ngữ hằng ngày, trong học tập và làm việc, để đạt được sự thành thạo như mong đợi.