Chương trình đầu tư quốc tịch của Cyprys gây tranh cãi vì chỉ cần bỏ 2,5 triệu USD là tự do đi lại ở 27 quốc gia EU và hơn thế nữa – Ảnh: REUTERS

Trong công văn gởi tới Cyprus và Malta, Ủy ban châu Âu (EC) nhấn mạnh hai quốc gia thành viên EU từ năm 2004 này phải giải thích rõ ràng trong vòng 2 tháng nếu không muốn đối mặt các biện pháp mạnh tay hơn từ Brussels (nơi đặt trụ sở EU).

Động thái diễn ra sau khi đài Al Jazeera công bố loạt điều tra về “Chương trình đầu tư Cyprus“, trong đó các cá nhân nước ngoài chỉ cần bỏ ra 2 triệu euro (2,5 triệu USD) là có thể sở hữu hộ chiếu EU do Cyprus cấp. Số tiền này được chuyển qua Cyprus dưới danh nghĩa “tiền đầu tư”.

Malta cũng có chương trình tương tự nhưng không được nhắc đến trong điều tra của Al Jazeera.

Điều tra của đài Al Jazeera cho thấy đã có 1.500 hồ sơ xin đầu tư quốc tịch Cyprus từ năm 2017 đến 2019. Trong số 2.400 cá nhân nước ngoài nộp đơn xin hộ chiếu, Cyprus đã bỏ qua việc thẩm định hàng chục trường hợp là quan chức nước ngoài có vấn đề, cá nhân đã bị kết án hoặc trốn thuế.

“Tác động của các chương trình đầu tư quốc tịch này không giới hạn ở quốc gia triển khai chúng. Hậu quả của chúng cũng không được xem xét một cách công tâm với sự lưu ý tới các quốc gia thành viên khác cũng như toàn thể EU”, công văn của EC nêu rõ.

Nghiêm trọng hơn, EC cảnh báo hành động của Cyprus và Malta đang làm suy yếu “quyền công dân EU”, theo Hãng tin Reuters.

EU đã nhiều lần kêu gọi Cyprus ngừng chương trình “mua bán quốc tịch” gây tranh cãi và khắc phục những khoảng trống khiến chương trình bị lợi dụng. Cyprus đã tiến hành một số thay đổi nhưng dường như vẫn chưa đủ để khiến EU hài lòng.

Hộ chiếu EU là thứ được săn đón vì chúng mang lại cho chủ sở hữu quyền đi lại, sinh sống và làm việc tự do ở tất cả 27 thành viên của khối – một quyền mà EC nhấn mạnh cần phải được bảo vệ.

Chính quyền Cyprus thông báo sẽ dừng chương trình “hộ chiếu vàng” vào tháng 11-2020. Tuy nhiên, một người phát ngôn của EU lo ngại đảo quốc này sẽ giới thiệu một chương trình khác tương tự.

“Quan trọng là chúng tôi muốn từ đây về sau sẽ không có quốc gia EU nào triển khai các chương trình cuối cùng dẫn tới kết quả là bán quyền công dân EU”, người phát ngôn EC Christian Wigand nhấn mạnh.

Tổ chức Minh bạch quốc tế hoan nghênh các động thái pháp lý của EU và kêu gọi cải cách để loại bỏ hoàn toàn các chương trình hộ chiếu vàng.