Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế đánh giá, xếp loại học sinh THCS và THPT quy định đánh giá học sinh bằng điểm số kết hợp với nhận xét hầu hết các môn học (trừ mỹ thuật, âm nhạc, thể dục) là rất hợp lý và toàn diện vì có sự kết hợp đánh giá định tính (nhận xét) và định lượng (điểm số). Điều này càng phù hợp  đối với bộ môn lịch sử và giáo dục công dân.

Môn lịch sử và giáo dục công dân trong trường THCS được cho là khô khan, ít được học sinh ưa thích. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện trạng này,  trong đó một phần do kiểm tra đánh giá học sinh chỉ bằng điểm số nên không công bằng, thiếu khích lệ học sinh, hưa phát huy hết năng lực phẩm chất của học sinh.

Khi thực hiện kiểm tra bằng điểm số như Thông tư 58 hiện nay, gồm kiểm tra thường xuyên và kiểm tra định kỳ bằng bài kiểm tra viết,  đa phần học sinh chỉ chăm học bài là làm bài được. Điều này chỉ đánh giá dựa trên việc nhận biết, thông hiểu là chính còn việc vận dụng kiến thức vào thực tế cuộc sống còn nhiều hạn chế.

Vừa rồi khi kiểm tra bài cũ, tôi hỏi các học sinh lớp 9 : “Em cho biết sự kiện lịch sử nào đánh dấu thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đạt đến đỉnh cao?” thì không học sinh nào trả lời được. Tôi tiếp tục gợi ý đó là ngày lễ Quốc khánh của nước ta. Các em cũng lặng thinh. Thật đáng buồn ! Cuối cùng tôi tự trả lời đó là sự kiện ngày 2-9-1945 tại quảng trường Ba Đình, trước hàng chục vạn đồng bào Hà Nội, Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa.

Tôi cho rằng do học sinh không quan tâm, không chịu suy nghĩ chứ câu hỏi không khó . Nếu vận dụng đánh giá bằng điểm số kết hợp với nhận xét thì dễ dàng nhận xét thái độ học tập của học sinh là “ chưa tập trung trong giờ học” mới chính xác, còn đánh giá bằng điểm số chỉ đánh giá về mặt nhận thức kiến thức ( tái hiện, nhận biết).

Do vậy theo cá nhân tôi đối với bộ môn lịch sử, giáo dục công dân,  kết hợp hai hình thức nhận xét và điểm số trong việc đánh giá học sinh là hợp lý, tỷ lệ hai hình thức định tính và định lượng này 50/50 và theo thang điểm 0 đến 10. Có như vậy mới tác động đến thái độ học tập của các em hiệu quả hơn.

San bằng khoảng cách giữa lý thuyết và thực hành

Việc đánh giá bằng nhận xét phải bằng những biểu hiện cụ thể về thái độ, hành vi… của học sinh thông qua việc giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh như: thực hành, thuyết trình, báo cáo, sưu tầm, đóng vai, tiểu phẩm…. Còn kiểm tra bằng điểm số cần chú trọng việc vận dụng kiến thức bài học để giải quyết một tình huống, vấn đề cụ thể của cuộc sống có liên quan đến kiến thức đã học. Đó cũng chính là đổi mới cách ra đề,  thay vì kiểm tra sự ghi nhớ kiến thức của học sinh thì đánh giá học sinh sử dụng kiến thức để giải quyết một nhiệm vụ học tập cụ thể nào đó.

Môn giáo dục công dân là dạy “đạo lý làm người” thông qua việc dạy những chuẩn mực đạo đức và pháp luật thì việc đánh giá bằng điểm số kết hợp với nhận xét là phù hợp nhất. Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy nhiều học sinh làm bài kiểm tra viết điểm số rất cao 9, 10 điểm nhưng trong giao tiếp ứng xử, kỹ năng sống rất hạn chế. Khi dạy bài Tự chủ môn giáo dục công dân- 9, học sinh đều trả lời tốt: “tự chủ là làm chủ bản thân. Người biết tự chủ là làm chủ được suy nghĩ, tình cảm, hành vi của mình trong mọi tình huống…”. Tuy nhiên khi tan học ra về, nhiều học sinh  lại tham gia đánh nhau…

Như vậy giữa lý thuyết và thực hành là một khoảng trống cần phải san lấp. Vì vậy đánh giá học sinh căn cứ trên thái độ hành vi và điểm số mới đảm bảo được sự công bằng trong giáo dục nói chung và trong đánh giá học sinh nói riêng.

Vì vậy rất mong Bộ GD ĐT có hướng dẫn tập huấn cụ thể việc đánh giá bằng điểm số và nhận xét để đảm bảo  kiểm tra đúng phẩm chất, năng lực của từng học sinh