Người dân tranh nhau “giải cứu” tôm hùm tại siêu thị Vinmart – Ảnh: MINH CHIẾN

Do ảnh hưởng của dịch COVID-19, nhiều loại nông sản của Việt Nam, trong đó có mặt hàng tôm hùm xanh đã gặp nhiều khó khăn trong việc xuất khẩu sang Trung Quốc. Những thủ phủ nuôi lớn như Khánh Hòa và Phú Yên có số lượng tôm hùm cần “giải cứu” nhiều nhất.

Cụ thể, trước đó toàn tỉnh Khánh Hòa có khoảng 600 tấn tôm hùm vào vụ khai thác nhưng không xuất bán được. Điều này khiến tôm hùm bông từ 1,9 – 2,1 triệu đồng/kg đã giảm còn 1,2 triệu đồng/kg, còn tôm hùm xanh giá 900.000 đồng/kg giảm chỉ còn 500.000- 600.000 đồng/kg nhưng không có người mua.

Hưởng ứng phong trào “giải cứu” tôm, hàng chục điểm bán hàng được mở ra. Trên nhiều diễn đàn, hàng trăm người bán hàng online cũng tranh thủ chuyển qua bán tôm hùm với mức giá dao động 300.000 – 800.000 đồng/kg. Thậm chí nhiều cửa hàng tại Hà Nội, TP.HCM còn bán tôm tươi sống lên tới 1,1 triệu đồng/kg hoặc đồng giá 299.000 đồng/con (loại tôm có trọng lượng 0,3 – 0,4kg).

Dù giá thành ở các cửa hàng, nhà hàng không kém nhiều so với thời điểm thị trường xuất khẩu tôm hùm ổn định, nhưng mặt hàng này luôn trong tình trạng cháy hàng do số lượng nhập về thường xuyên không đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng, nhiều người muốn mua còn phải đặt hàng trước.

Theo cô Nguyễn Thanh Xuân (38 tuổi) – chủ một nhà hàng hải sản tươi sống trên đường Trần Phú, TP Nha Trang (tỉnh Khánh Hòa): “Hàng giải cứu trên mạng là hàng xuất khẩu không được, bán đổ bán tháo. Nhưng tôm hùm loại xuất khẩu là tôm hùm xanh có giá chỉ bằng 1 nửa tôm hùm bông loại thường. Do đó, nếu không biết phân biệt, người mua rất dễ bị nhầm lẫn và mua phải tôm hùm xanh với giá cao. Thực tế tôm hùm đâu cần “giải cứu” làm gì. Họa may, đang vào mùa giá rẻ hơn vài chục đến 100.000 đồng/kg hay tôm hùm chết ngộp được bán rẻ thì còn chấp nhận”.

Tình trạng loạn giá tôm hùm khiến người tiêu dùng hoang mang về chất lượng, nhiều nơi bán chỉ 250.000 đồng/con – Ảnh: MINH CHIẾN

Cũng theo chị Xuân, nếu tôm hùm xanh có giá 750.000 – 1,1 triệu đồng/kg, như vậy người bán tôm hùm xanh thu lời lớn. Giá tôm hùm xanh đã chế biến phục vụ thực khách tại nhà hàng thời điểm này cũng chỉ dao động 700.000 – 900.000 đồng/kg.

Còn thương lái mua tôm hùm xanh tại vựa có giá 550.000 – 650.000 đồng/kg, tôm hùm bông giá 1,2 triệu đồng/kg, với giá này người nuôi tôm đã lời rồi, tùy vào chi phí khấu hao như nhân công thì lời ít hoặc nhiều. Như vậy, với giá bán tôm hùm xanh “giải cứu” đang được các đầu mối áp dụng dễ thấy có những thương buôn lãi đậm 200.000-450.000 đồng/kg.

Việc giới dân buôn úp mở trong việc đăng tin “giải cứu” tôm hùm khiến nhiều người tiêu dùng bị nhầm lẫn. Có thể họ không biết rằng mình đang bị mua hớ với giá “cắt cổ” khi phải mua tôm hùm xanh với giá của tôm hùm bông nhưng chất lượng không tương xứng.

Với chiêu trò đánh vào tâm lý người tiêu dùng, lợi dụng lòng tin, sự cảm thông cùng việc gắn mác hàng giá rẻ, hàng “giải cứu” không lãi mà các dân buôn dễ dàng tuồn hàng nhanh hơn. Thực chất hoạt động “giải cứu” là phải bán giúp người dân không lấy lãi, bán được bao nhiêu, sau khi trừ chi phí vận chuyển thì giá trị còn lại phải thuộc về nông dân làm ra sản phẩm, trong khi ở đây đa số người đi buôn lại thu lợi nhuận.

Để phân biệt tôm hùm xanh và tôm hùm bông, ông Lê Tấn Bản – giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Khánh Hòa – cho biết: chỉ cần nhìn bên ngoài người tiêu dùng có thể thấy được sự khác nhau giữa hai loại này. Theo đó, tôm hùm bông có thân có màu sáng, vỏ có các họa tiết sặc sỡ, màu vàng óng cho giá trị dinh dưỡng cao, ăn vị ngọt thơm. Còn tôm hùm xanh có màu xanh nước biển và họa tiết không nhiều như tôm hùm bông và loại này được nuôi chủ yếu để xuất sang Trung Quốc, giá trị dinh dưỡng ít hơn và dễ nuôi hơn.

Cùng với đó, tôm hùm xanh chỉ nuôi trong thời gian ngắn (8 – 12 tháng/vụ) và cho thu hồi vốn nhanh. Khi tôm đến thời kỳ xuất bán, dù có nuôi thêm cũng không tăng được trọng lượng. Trong khi đó, tôm hùm bông có thời gian thu hoạch dài 18 tới 20 tháng, lúc này tôm sẽ đạt khối lượng 0,7 – 1,8 kg/con và giá bán thường cao hơn rất nhiều so với tôm hùm xanh.

Phong trào “giải cứu” tôm hùm đã chựng lại khi giá tôm bắt đầu tăng – Ảnh: MINH CHIẾN

Được biết hiện tại, trên nhiều chợ online, không còn nhiều việc rao bán tôm hùm “giải cứu” nữa vì giá đã tăng lên. Trước đó, tôm hùm “giải cứu” được rao bán rầm rộ, giá thấp nhất cũng từ 500.000 đến cả triệu đồng mỗi một ký.

Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Khánh Hòa cho biết hiện tại giá tôm hùm xanh tại Khánh Hòa đã tăng 100.000 – 200.000 đồng/kg, lên mức 700.000 đồng/kg, số lượng tôm hùm đã được giải cứu gần hết.