Dự án cao tốc Bến Lức – Long Thành đến nay mới đạt 75% tiến độ – Ảnh: VY CHIẾN

Thế nhưng công trình trọng điểm này ngừng, thiệt hại không chỉ dừng lại ở những con số mà giao thông kết nối Đông Tây cũng tắc. Từ đó việc giảm tải giao thông cho TP.HCM, cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây cũng rơi vào bế tắc.

Đình trệ nhiều tháng liền

Ngày 20-2, trở lại công trường tuyến cao tốc Bến Lức – Long Thành, đoạn trên địa bàn huyện Nhà Bè, TP.HCM, chúng tôi thấy hai cây cầu dây văng lớn nhất Việt Nam là cầu Bình Khánh (huyện Nhà Bè) và cầu Phước Khánh (tỉnh Đồng Nai) đều chưa được kết nối hoàn thiện.

Tại khu vực công trường thi công cầu Bình Khánh, vật liệu xây dựng, thiết bị nằm ngổn ngang, công trường vắng lặng, không công nhân nào làm việc. Gần đó, khu vực lán trại cũng không có một bóng người.

Chúng tôi tiếp tục di chuyển đến điểm đầu đường cao tốc Bến Lức – Long Thành (huyện Bình Chánh), đây là nút giao với đường cao tốc TP.HCM – Trung Lương.

Ở khu vực này, chúng tôi ghi nhận nhiều đoạn đường đứt quãng, thi công nham nhở, khói bụi mù mịt. Do công trình đã ngưng thi công nhiều tháng nay, cỏ dại bắt đầu mọc um tùm trở lại trong khu vực công trường.

Ông Nguyễn Thanh Nhàn – một người dân sống gần đó – cho biết hơn 4 tháng nay công trình này đột ngột ngưng thi công, vật liệu xây dựng vẫn còn đổ ngổn ngang, khói bụi, gây ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân.

“Người dân ở đây cũng rất mong chính quyền sớm triển khai các giải pháp hoàn thiện cao tốc này để chúng tôi có thêm một lựa chọn đi lại, đồng thời giảm bớt khói bụi quanh công trình” – ông Nhàn nói.

Trong khi đó, tại điểm giao cắt quốc lộ 50 với đường cao tốc Bến Lức – Long Thành thuộc gói thầu A2-2 cũng ngổn ngang do vướng hơn 20 hộ dân chưa giải tỏa xong.

Theo thiết kế dự án, đây là một nút giao thông có quy mô lớn, bao gồm xây dựng hai cầu vượt qua quốc lộ 50 với 4 làn xe. Thế nhưng tới nay, ở đây chỉ mới xây dựng xong một cầu vượt, còn một cầu vẫn chưa thể thi công.

Trong báo cáo gửi Văn phòng Chính phủ ngày 17-2-2020, Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (chủ đầu tư, gọi tắt là VEC) cho biết vướng mắc lớn nhất là từ tháng 1-2019 đến nay VEC chưa được giao kế hoạch vốn đầu tư công.

Việc này đã làm ảnh hưởng đến tiến độ thi công, giải ngân, phát sinh nhiều khiếu kiện từ các nhà thầu thực hiện dự án.

Thiệt hại không chỉ là con số

Về nguyên nhân thiếu vốn, theo VEC, do đơn vị này chưa hoàn thành tái cơ cấu tài chính, nguồn vốn đầu tư 5 dự án.

Vì vậy, nghị quyết số 71/2018/QH14 của Quốc hội đã quyết nghị “giao Chính phủ chưa phân bố nguồn vốn nước ngoài cho VEC” và tại nghị quyết số 50/NQ-CP ngày 15-7-2019 của Chính phủ cũng quyết nghị “chưa giao kế hoạch vốn nước ngoài cho các dự án VEC làm chủ đầu tư”.

Ngoài ra, trong giai đoạn bắt đầu kế hoạch 2019, sau khi chuyển giao VEC về Ủy ban Quản lý vốn nhà nước lại chưa xác định được Bộ Giao thông vận tải hay Ủy ban Quản lý vốn nhà nước là cơ quan chủ trì đăng ký tiếp nhận, giao kế hoạch vốn đầu tư công.

Do đó, các dự án của VEC chưa được cấp có thẩm quyền giao kế hoạch vốn đối ứng từ ngân sách nhà nước năm 2019.

Do thiếu vốn, VEC vừa nợ các nhà thầu thi công xây lắp công trình và không có tiền chi trả công tác giải phóng mặt bằng cho 57 hộ dân tại TP.HCM, Đồng Nai. Từ đó làm phát sinh nhiều khiếu kiện từ các hộ dân và một phần dự án chậm nữa do phải xử lý nền đất yếu làm cao tốc.

Cũng theo VEC, hiện Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đã chấm dứt khoản vay 170 triệu USD vì thời gian kết thúc hiệp định vay vào ngày 30-10-2019.

Trong báo cáo gửi Bộ Kế hoạch và đầu tư ngày 17-2-2020, ông Trần Văn Tám – tổng giám đốc VEC – cho biết việc chưa xử lý dứt điểm xác định cơ quan chủ quản, thẩm quyền quyết định đầu tư và việc chưa được giao kế hoạch vốn đầu tư công đã dẫn đến các dự án đường bộ cao tốc Bến Lức – Long Thành và cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi không hoàn thành đúng tiến độ, kéo dài thời gian thi công, phát sinh nhiều khiếu kiện, khiếu nại làm tăng chi phí, giảm hiệu quả đầu tư dự án.

Dự án cao tốc Bến Lức – Long Thành sau khi hoàn thành sẽ giúp giao thông liên vùng miền Tây và vùng Đông Nam Bộ không cần quá cảnh qua TP.HCM.

Tuyến đường sẽ nối trực tiếp với mạng cao tốc, quốc lộ, với hệ thống cảng biển Cái Mép – Thị Vải, Sao Mai – Bến Đình và với sân bay quốc tế Long Thành (sắp xây dựng).

Ngoài ra, dự án cũng rút ngắn hành trình từ tỉnh Long An đến Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu và ngược lại.

Từ đó dự án này sẽ thúc đẩy phát huy hiệu quả đầu tư các khu công nghiệp, cảng biển và tạo thành một phần của tuyến hành lang kinh tế phía Nam thuộc tiểu vùng sông Mekong mở rộng từ Bangkok (Thái Lan) qua Phnom Penh (Campuchia), TP.HCM, Vùng Tàu.

Do đó, dự án đình trệ không chỉ là câu chuyện làm đội vốn, phát sinh khiếu nại, khiếu kiện mà mục tiêu đặt ra về kết nối giao thông cũng rơi vào bế tắc.

Dự án cao tốc Bến Lức – Long Thành, đoạn nối với quốc lộ 50 (xã Đa Phước, huyện Bình Chánh, TP.HCM) – Ảnh: T.T.D.