Tôi hiện là giáo viên, trường tôi đang dạy là ngôi trường THCS và THPT của một huyện miền núi. Lâu nay, gần như trong cuộc họp hội đồng nào nhà trường cũng yêu cầu giáo viên chủ nhiệm các lớp báo cáo sĩ số. 

Chúng tôi cũng thường nghe cấp trên nhắc nhở về sự cần thiết của việc không để học sinh bỏ học. Những điều này cho thấy tình trạng học sinh bỏ học luôn là nỗi lo canh cánh của ngành giáo dục.

Gian nan

Năm học này, ngay từ đầu năm trường đã có danh sách những học sinh có nguy cơ bỏ học và phân công giáo viên “đỡ đầu”. Bằng cách này hay cách khác, không để học sinh bỏ học giữa chừng, phải vận động cho được học sinh ra lớp. Đây được xem là nhiệm vụ trọng tâm của giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm.

Thường thì ở trường tôi, chỉ cần học sinh nghỉ hai ngày không phép là giáo viên sẽ tìm cách liên hệ với gia đình ngay. Cố gắng là vậy, nhưng kết quả cũng thất thường: nhiều trường hợp chúng tôi vận động thành công, và cũng có những trường hợp giáo viên đành… bó tay!

Tôi từng lội bộ mấy cây số vào tận rẫy, thuyết phục phụ huynh, kêu gọi em Hờ Giao đang học lớp 6 quay trở lại trường. Đến nhà em này mới biết gia cảnh học trò nghèo quá, không có cả phương tiện đến trường nên em phải bỏ học. 

Ngay sau đó tôi vận động được xe đạp cho em đến trường. Vui mừng thay, em ấy tiến bộ rất nhiều sau khi nhận được sự giúp đỡ.

Tiếc thay, những trường hợp như thế không nhiều. Có ai hiểu rằng dù chúng tôi không ngại khó để đưa học sinh ra lớp, nhưng kết quả của sự cố gắng ấy phụ thuộc rất nhiều vào “thiên thời, địa lợi, nhân hoà”.

Tôi nói “phụ thuộc”, bởi học sinh bỏ học giữa chừng thường có những lý do rất “chính đáng”. Có em nghịch phá, vi phạm kỷ luật rồi tuyên bố không muốn học, bỏ trường, bỏ lớp. 

Có trường hợp đi học bữa đực bữa cái vì lo phụ kinh tế gia đình, thầy cô tìm tới nhà vận động thì bỏ xứ đi làm luôn. Có trường hợp đang học rồi yêu đương, có “sự cố” nên nghỉ học lấy chồng.

Tiếc nhất là những trường hợp cha mẹ có điều kiện, sẵn sàng cho con ăn học tới nơi tới chốn, nhưng con cái nhất quyết không chịu học. Những trường hợp như vậy là bất khả kháng, đâu thể “cột dây mà kéo tụi nhỏ tới trường” – tôi từng nghe một phụ huynh bất lực nói như vậy.

Càng khó bởi… phụ huynh!

Xung quanh chuyện vận động học sinh ra lớp cũng có nhiều vấn đề để ngẫm nghĩ. Đau đầu nhất là chuyện phụ huynh. Thật buồn vì bây giờ vẫn còn có rất nhiều phụ huynh chưa đánh giá được tầm quan trọng của việc học.

Chúng tôi thường vấp phải cảnh: khi học sinh bỏ học, giáo viên tới nhà vận động, phụ huynh ra điều kiện này nọ, hay đưa ra những lý do vô cùng hợp lý để “ủng hộ” chuyện bỏ học của con.

Như trường hợp em T., em thuộc diện thi lại nhưng không tham gia phụ đạo trong hè, không tham gia thi lại. Đầu năm không ra lớp, giáo viên tới nhà T. vận động. 

Phụ huynh đủng đỉnh bảo: “Thầy cô cho lên lớp thì nó học, còn ở lại lớp thì nghỉ, chứ học chi…”. Nghe cái lý lẽ này thì giáo viên thật không biết phải vận động ra sao nữa.

Rồi trường hợp của em Y.M., nhà nghèo, nhà trường và xã hội đã giúp đỡ em rất nhiều. Xe đạp, sách vở, áo quần, giày dép đều được hỗ trợ. Tất tần tật những khoản đóng góp ở trường của em đều được giáo viên “đỡ đầu” đóng góp. 

Tôi còn hứa với gia đình em sẽ đóng hết những khoản đóng góp ở trường cho em suốt những năm em học phổ thông (tức là cả THCS và THPT). 

Nhưng đầu năm học này, em Y.M. lại không ra lớp. Tới nhà em vận động thì phụ huynh tỉnh rụi bảo: “Phải có người giữ em thì Y.M. mới đi học được chứ!”. Cái lý do này thì thật sự giáo viên chịu thua, tôi không biết phải giúp đỡ em thế nào!

Năm ngoái, một học sinh nữ lớp 9 nghịch ngợm trong giờ học. Giáo viên bộ môn nổi giận, nên gọi em đứng lên nhắc nhở. Khi đứng lên trước lớp, bất ngờ em ngã. Nhân viên y tế của trường đưa em ra trạm xá, liên hệ với gia đình để cùng chăm sóc em. 

Hai ngày sau đó em không đến trường, giáo viên tới nhà thì phụ huynh khó chịu ra mặt, nói đại khái là: học sinh nữ lớn rồi mà giáo viên quở phạt trước bạn bè, em xấu hổ, giờ không chịu ra học nữa. Phải chi thầy cô đừng la em, giờ em đòi nghỉ học, tui cũng chẳng biết tính sao!