Trong cuộc nghiên cứu quy mô nhất từ trước đến nay, các chuyên gia Mỹ cho hay đã tìm được tổ tiên của mọi đàn ông trên trái đất, cùng với mẹ chung của mọi phụ nữ.

Hầu hết các đấng mày râu trên hành tinh chúng ta đều có thể lần theo nguồn gốc về cùng một tổ tiên duy nhất sống cách đây khoảng 135.000 năm. Và nhiều khả năng người đàn ông đó đã chia sẻ hành tinh rộng lớn này với người mẹ của mọi phụ nữ. Phát hiện mới, được công bố trên chuyên san Science, đã được rút ra từ quá trình phân tích hoàn chỉnh nhất từ trước đến nay về nhiễm sắc thể giới tính quy định nam giới, hay nhiễm sắc thể Y. Kết quả đã đảo lộn hoàn toàn cuộc nghiên cứu trước đó, vốn cho rằng tổ tiên chung của đàn ông sống cách đây khoảng 50.000 đến 60.000 năm.

Theo dòng lịch sử

Các nhà nghiên cứu cho rằng người hiện đại đã rời khỏi châu Phi vào giữa 60.000 đến 200.000 năm trước, và người mẹ của mọi phụ nữ nhiều khả năng xuất hiện tại Đông Phi. Tuy nhiên, trước thời gian đó, khó ai biết được chuyện gì đã xảy ra. Nhiễm sắc thể Y được truyền trực hệ từ cha sang con, do vậy các đột biến, hoặc những thay đổi đặc biệt, trong nhiễm sắc thể giới tính của đàn ông có thể được lần ngược về người cha của mọi phái mạnh. Ngược lại, ADN từ ti thể, tức cỗ máy năng lượng của tế bào, được mang theo bên trong trứng, nên chỉ có phụ nữ mới chuyển chúng cho hậu duệ. Do vậy, ADN ẩn bên trong ti thể có thể tiết lộ “nàng Eva” đầu tiên. Về phần mình, theo thời gian, nhiễm sắc thể Y chứa đầy những đoạn ADN nhân đôi và lộn xộn, theo đồng tác giả Carlos Bustamante, nhà di truyền học của Đại học Stanford ở California. Kết quả là việc xâu chuỗi các đoạn ADN từ phương pháp giải mã gien cũng giống như ráp hình mà không biết trước hình ảnh ban đầu của nó, khiến quá trình này vô cùng khó khăn.

Chuyên gia Bustamante và đồng sự đã tập hợp được một mảnh lớn của ô hình, bằng cách giải mã toàn bộ gien nhiễm sắc thể giới tính Y của 69 đàn ông thuộc 7 cộng đồng dân cư trên toàn cầu, từ người San Bushmen ở châu Phi đến Yakut thuộc Siberia. Bằng cách cho rằng tốc độ đột biến có liên quan đến những sự kiện khảo cổ học, chẳng hạn như cuộc di dân qua eo Bering, các chuyên gia kết luận rằng toàn bộ đàn ông trong nhóm nghiên cứu trên cùng có chung một tổ tiên nam giới ở châu Phi cách đây khoảng 125.000 đến 156.000 năm trước. Bên cạnh đó, ti thể ADN của họ, cũng như mẫu gien tương tự lấy từ 24 phụ nữ, đã tiết lộ rằng toàn bộ phái yếu trên hành tinh chúng ta đều lần ngược về một ti thể Eva, cũng sống tại châu Phi khoảng 99.000 đến 148.000 năm trước, hầu như cùng một giai đoạn xuất hiện nhiễm sắc thể Adam.

Không chỉ có một Adam ?

Tuy nhiên, dù rất ấn tượng, các kết luận trên chỉ là một phần của câu chuyện, theo chuyên gia Michael Hammer của Đại học Arizon, người không tham gia vào cuộc nghiên cứu này. Một nghiên cứu khác đăng trên chuyên san Science đã phát hiện các đấng mày râu đã chia sẻ cùng một tổ tiên cách đây 180.000 đến 200.000 năm trước. Còn trong một báo cáo khác đăng trên chuyên san American Journal of Human Genetics, nhóm của ông Hammer chứng tỏ rằng một vài cá nhân nam giới ở châu Phi sở hữu những nhiễm sắc thể Y độc nhất vô nhị và hoàn toàn khác biệt, nhưng đều có thể truy về một người cổ đại sống trong giai đoạn 237.000 đến 581.000 năm trước.

Bất chấp sự trùng hợp về thời gian hiện diện trên bề mặt địa cầu, điều đáng tiếc là “Adam” và “Eva” cổ đại có thể chẳng sống gần chứ đừng nói đến chuyện kết đôi với nhau. “Hai người họ chẳng biết nhau”, theo kết luận của Melissa Wilson Sayres, nhà di truyền học thuộc Đại học California ở Berkeley (Mỹ), người không tham gia vào cuộc nghiên cứu của Đại học Stanford.

Hạo Nhiên