Trung Quốc hung hăng phô diễn cơ bắp

Hành động phô diễn sức mạnh của Trung Quốc ở biển Đông gây cảm giác bất an cho khu vực và sẽ khiến Bắc Kinh phải trả giá.

Đó là cảnh báo của Bộ trưởng Truyền thông Úc Malcolm Turnbull tại một diễn đàn do Đại học Quốc gia Úc tổ chức từ ngày 29.6 đến 1.7, trong bối cảnh Trung Quốc (TQ) hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 (Haiyang Shiyou-981) và cho tàu tấn công tàu VN ngay trong vùng biển VN. Cụ thể, ông Turnbull nói rằng những hành động diễu võ, giương oai của TQ đối với VN và Philippines trong thời gian gần đây “chẳng mang lại lợi ích gì” đối với lòng tin an ninh khu vực, theo tờ The Wall Street Journal.

TQ có nhiều thứ để mất

Ông cho rằng chính sách hiện nay của TQ gây phản tác dụng, cho thấy nước này “phô diễn cơ bắp với một, nhiều hoặc tất cả các nước láng giềng của họ tại những thời điểm khác nhau”. Ông khẳng định hậu quả của những hành động này là đang khiến “các nước láng giềng của TQ trở nên gần Mỹ hơn bao giờ hết”, trong khi TQ không có bất kỳ đồng minh nào trong khu vực ngoài CHDCND Triều Tiên. Nếu căng thẳng ở biển Đông dẫn đến một cuộc xung đột có sự tham gia của Mỹ, nền kinh tế TQ không thể tránh khỏi tình trạng bị suy giảm, khiến giới lãnh đạo TQ gặp nhiều vấn đề. “TQ có nhiều thứ để mất”, ông Turnbull cảnh báo.

Cũng tại diễn đàn trên, Ngoại trưởng Úc Julie Bishop cảnh báo tranh chấp chủ quyền, trong đó có tranh chấp ở biển Đông, là một trong những vấn đề vượt ngoài tầm kiểm soát chung của giới lãnh đạo khu vực và thế giới. Trong bài phát biểu được đăng trên website của Bộ Ngoại giao Úc, bà Bishop khẳng định Úc có lợi ích trong việc duy trì hòa bình và ổn định ở các vùng biển, đại dương nằm ở phía bắc và tây của nước này. “Đó là lý do chúng tôi kêu gọi tất cả quốc gia kiềm chế các hành vi đơn phương hoặc ép buộc và mọi tranh chấp nên được giải quyết hòa bình thông qua đàm phán và theo luật pháp quốc tế”, bà Bishop nói rõ.

Theo dõi những hành động của TQ ở biển Đông, hai chuyên gia Mỹ về an ninh châu Á Abe Denmark và Dan Blumenthal nhận định với chuyên san The National Interest (Mỹ) rằng TQ đã thay đổi đáng kể cách nhìn nhận về bản thân và vai trò của họ trong 15 năm qua, gây ra những tác động trực tiếp đến các nước láng giềng. Ông Blumenthal ủng hộ quan điểm rằng những gì TQ đang làm chẳng khác gì những hành vi của Mỹ trong thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, khi tìm kiếm bá quyền ở biển Caribe và châu Mỹ. Còn ông Denmark cho rằng TQ tự xem mình là một cường quốc đang lên không còn yếu như trước. Điều này có nghĩa giới lãnh đạo TQ tin rằng họ luôn ở thế mạnh trong một cuộc xung đột leo thang. Do đó, TQ không ngần ngại tìm cách củng cố tuyên bố chủ quyền phi lý ở biển Đông, tăng cường khả năng bảo vệ những tuyên bố đó và tìm kiếm nguồn tài nguyên dưới đáy biển. Cũng theo ông Denmark, những diễn biến trong chính phủ và xã hội TQ có liên quan tới những hành vi hung hăng của nước này ở biển Đông và một số nơi khác. Ông nói rõ rằng giới lãnh đạo Đảng Cộng sản TQ nhận ra sự suy giảm tăng trưởng kinh tế của nước này có thể gây ra thách thức nội tại đối với quyền lực của họ. Vì thế, họ đang tìm cách nâng cao chủ nghĩa dân tộc trong nước trước nguy cơ kinh tế phát triển chậm lại.

Giải pháp ngăn chặn xung đột

Hai chuyên gia nói trên kêu gọi tập trung vào các biện pháp ngăn chặn xung đột xảy ra ở khu vực. Chuyên gia Blumenthal khẳng định biển Đông là lợi ích quốc gia cốt lõi của Mỹ, cho rằng nước này phải bỏ lập trường trung lập khơi khơi trong các tranh chấp lãnh thổ. Ông Blumenthal nói chính sách của Mỹ nên có phần giữ nguyên hiện trạng, thậm chí có thể bao gồm việc bảo vệ tàu cá VN trở lại ngư trường. Ông còn cảnh báo nếu Mỹ không tận dụng cơ hội hiện nay để tạo cấu trúc liên minh mà họ muốn ở châu Á, thì sẽ không còn cơ hội nào khác.

Chuyên gia Denmark cũng nhất trí rằng tình trạng các nước chống lại hành vi hung hăng của TQ đang mang lại nhiều cơ hội cho Mỹ, nhưng Washington phải đảm bảo với các đồng minh rằng họ sẽ được hỗ trợ trong trường hợp gặp khủng hoảng hoặc xung đột. Ông Denmark còn đề xuất Mỹ hợp tác tình báo, giám sát, do thám với các đồng minh ở châu Á đang có tranh chấp chủ quyền với TQ.

Chuyên gia Denmark còn nhất trí việc kiện TQ lên tòa án quốc tế về tuyên bố chủ quyền phi lý của họ ở biển Đông. Trong khi đó, ông Stewart Taggart, một lãnh đạo cấp cao của tổ chức nghiên cứu Grenatec (Úc), cho rằng VN cũng có thể làm như Philippines là đưa việc TQ tuyên bố chủ quyền phi lý ở biển Đông lên Tòa án quốc tế. Điều này có thể khiến TQ giảm bớt hành vi hung hăng và hướng tới giải pháp tốt hơn.

Văn Khoa