Sau “hoàng hôn nhiệm kỳ” là núi nợ công

Những chuyến “du lịch hoàng hôn” phần lớn do các công ty xổ số (doanh nghiệp nhà nước) tài trợ. Điều này nói lên vấn đề gì trong quản lý và chi tiêu công hiện nay?

GS Trần Ngọc Thơ – Ảnh: Hoài Linh

Trao đổi với Tuổi Trẻ, GS Trần Ngọc Thơ, trưởng khoa tài chính Đại học Kinh tế TP.HCM, phân tích: Làm sao để có thể ngăn chặn tình trạng này tái diễn?

– Câu chuyện chi tiêu ở các công ty xổ số địa phương cho thấy một bức tranh rộng lớn và nguy hiểm hơn về nhập nhằng và thiếu minh bạch trong chi tiêu công dẫn đến lãng phí, thâm hụt ngân sách. Đây là bản chất của vấn đề chi tiêu công luôn vượt mức thời gian qua.

Nếu không quyết liệt chấm dứt tình trạng này, ngay sau “hoàng hôn nhiệm kỳ” sẽ là một “bình minh của núi nợ công”. Đó là một khởi đầu, một bình minh của những bất ổn tài khóa tiền tệ có thể xuất hiện trong tương lai gần.

Nhà nước thay vì là người thiết chế cuộc chơi đã tham gia trực tiếp vào cuộc chơi. Kinh doanh xổ số và nhiều ngành, lĩnh vực khác như điện, xăng, dầu…, mà Nhà nước thông qua các doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu, hoàn toàn có thể giao thị trường đảm nhiệm được.

* Nhưng thưa ông, làm sao có thể giao thị trường đảm nhiệm như ông đề xuất khi các doanh nghiệp xổ số lâu nay là “bầu sữa” ngân sách ở một số địa phương?

– Hoàn toàn có thể làm được nếu có quyết tâm chính trị đủ mạnh và dứt khoát với triết lý phát triển.

Theo đó, chỉ có những nơi thị trường không với tới được thì Nhà nước mới can thiệp. Nhà nước không nên bị lung lay trước lập luận của các nhóm lợi ích, hay việc nhân danh để hỗ trợ các nơi vùng sâu vùng xa.

Các địa phương khó khăn lại là vấn đề khác, liên quan đến các chính sách tái phân bổ nguồn lực quốc gia và công bằng xã hội thông qua phân bổ ngân sách nhà nước, không nên để các địa phương tự tạo ra các con bò sữa rồi lợi dụng nó.

Nhà nước chỉ nên áp đặt quyền lực của mình ở một số lĩnh vực như: phát triển vùng sâu vùng xa, y tế, trường học… Không thể nào thể hiện quyền lực ở những doanh nghiệp xổ số khoác dưới cái áo “tạo nguồn thu cho ngân sách địa phương”.

Cũng cần nói đây lại là những nơi dễ gây ra thất thoát cho ngân sách nhất, vì chỉ cần vài bút toán với sự phê duyệt của chính quyền địa phương là mọi khoản thu chi đều hợp lý, hợp lệ.

* Theo ông, bịt lại hiện tượng những chuyến “du lịch hoàng hôn” bằng cách nào?

– Với một bộ máy cồng kềnh và chồng chéo, khó có thể thiết kế được một hệ thống chi tiêu ngân sách rõ ràng. Có rất nhiều kẽ hở để lợi dụng.

Do có quá nhiều ban ngành, đoàn thể nên khó phân định đâu là đúng, đâu là sai cho một khoản mục chi tiêu nào đó, người ta có thể đánh tráo khái niệm, đánh tráo chi tiêu, đánh tráo thu nhập để đạt được mục đích của mình.

Giải pháp triệt để cho vấn đề này là cần phải sớm cổ phần hoá các công ty thuộc sở hữu nhà nước.

Các lĩnh vực độc quyền như xăng dầu, điện, nước hay cả ngân hàng quốc doanh mà Nhà nước vẫn có lộ trình để cổ phần hoá được, huống hồ gì các công ty xổ số.

Tôi khẳng định vấn đề có thể thực hiện được, điều còn lại chỉ là về mặt kỹ thuật trong định giá, công khai và minh bạch để mời các nhà đầu tư bên ngoài tham gia.

Đúng chuẩn mới được đi học tập kinh nghiệm xổ số

Ông Võ Thành Thống, chủ tịch UBND TP Cần Thơ kiêm chủ tịch hội đồng giám sát xổ số kiến thiết TP Cần Thơ, cho biết tại TP Cần Thơ cũng có chương trình đi học tập kinh nghiệm xổ số ở nước ngoài nhưng để thực hiện công khai minh bạch việc này, nhiều năm trước UBND TP đã có quy định về tiêu chuẩn cho đối tượng được tham gia.

Theo đó, thành viên hội đồng giám sát xổ số và đại lý cấp 1 của Công ty Xổ số kiến thiết Cần Thơ được tham gia đi nước ngoài học tập kinh nghiệm.

Ở TP Cần Thơ không có trường hợp để cán bộ sắp về hưu đi học tập kinh nghiệm xổ số như là một chuyến du lịch. Cán bộ không nằm trong thành phần không được tham gia.

Theo ông Thống, việc đi nước ngoài của các đoàn thường theo chủ đề riêng, có thể là học tập kinh nghiệm hay liên quan các vấn đề về trang thiết bị xổ số…

“TP đã có quy định hẳn hoi, căn cứ theo đó mà làm công khai. Đi phải có cơ quan thẩm quyền xem xét và cho phép, việc chi tiền từ công ty xổ số cũng phải đúng quy định chứ không thể nói tiền xổ số là chi lung tung được. Tôi hoàn toàn không tán thành việc lợi dụng danh nghĩa đi học tập kinh nghiệm làm xổ số để tạo điều kiện cho cán bộ về hưu đi một chuyến du lịch. Như vậy là làm sai quy định” – ông Thống nhấn mạnh.

C.QUỐC

Nếu lấy hoa hồng xổ số chi cho cán bộ đi nước ngoài là sai

Một cán bộ Bộ Tài chính cho biết: “Cần phải làm rõ nguồn tiền chi trả cho đoàn đi Canada học tập kinh nghiệm làm xổ số lấy từ đâu? Lãnh đạo Công ty xổ số Bình Phước cho hay phần lớn kinh phí trích từ hoạt động kinh doanh thì cụ thể từ những nguồn nào?

Theo hướng dẫn của Bộ Tài chính tại thông tư số 1 năm 2014, nếu chi cho các đại lý thì phải lấy hoàn toàn từ tiền hoa hồng.

Quy định rất rõ ngoài hoa hồng ra, các công ty xổ số không được phép chi cho những đại lý thực ký hợp đồng bất kỳ khoản hỗ trợ gì thêm.

Do đó, nếu lấy hoa hồng chi cho các đối tượng khác không có ký hợp đồng đại lý là không đúng.

Có thực tế hội đồng giám sát xổ số của nhiều công ty xổ số ở địa phương là lãnh đạo một số sở, ngành.

Nhiều người tham gia trong hội đồng giám sát khá lâu, nên có tình trạng doanh nghiệp thấy rằng cần cảm ơn trước khi họ về hưu bằng một chuyến đi nước ngoài cũng có thể là một cách. Không chỉ xổ số, mà nhiều ngành cũng lấy cớ tổ chức đoàn đi nước ngoài với nhiều mục đích khác nhau như đi học tập kinh nghiệm, nhưng thật ra là đi du lịch.

Các đoàn đi chủ yếu là các nước phát triển như Canada, Singapore… với thời gian 7-10 hôm, thậm chí cả tháng. Tôi nói thật cán bộ sắp về hưu thì học kinh nghiệm gì nữa.

Rõ ràng trong bối cảnh kinh tế khó khăn như hiện nay, khi ngân sách đang eo hẹp thì dù là tiền từ đâu cũng là tiền của người dân đóng góp. Không thể nói doanh nghiệp kinh doanh có lãi mà thả lỏng chuyện thu chi”.

L.THANH

600

Đó là số ý kiến bạn đọc sau khi đọc bài “Sắp về hưu đi Canada… học làm xổ số” đăng trên Tuổi Trẻ ngày 28-11. Hầu hết ý kiến đều tỏ ra “tức không chịu được!”.

Theo bạn đọc Anh Khoa: “Sau vụ này, khi nhìn vào tấm vé số tỉnh Bình Phước, người mua ít nhiều hoài nghi về ý nghĩa của nó khi mua giúp người nghèo!”.

“Chiêu cán bộ đi chơi mà nói đi học tập kinh nghiệm trở thành phổ biến lâu rồi. Không phải ở các công ty xổ số, mà còn ở nhiều cơ quan ban ngành khác nữa!” – bạn đọc tongson nhận định.

NGỌC MINH

X.TOÀN – T.MẠNH thực hiện ([email protected])