Việt – Mỹ thúc đẩy nhanh hợp tác kinh tế, an ninh – quốc phòng

Đoàn thượng nghị sĩ cấp cao của Mỹ đánh giá rất cao quan hệ với VN cũng như chỉ trích mạnh mẽ các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông.

Thượng nghị sĩ McCain (thứ hai, từ trái qua) cùng các đồng sự trong buổi họp báo tại TP.HCM hôm qua - Ảnh: Thuỵ Miên

Ngày 29.5, các thành viên Uỷ ban Quân vụ Thượng viện Mỹ do Chủ tịch Uỷ ban John McCain dẫn đầu có nhiều hoạt động tại TP.HCM, như tổ chức họp báo, nói chuyện với sinh viên…, trước khi kết thúc chuyến thăm VN và lên đường sang Singapore dự hội nghị an ninh Đối thoại Shangri-La chiều cùng ngày.

Ngoài ông McCain, đoàn còn có thủ lĩnh thiểu số trong uỷ ban Jack Reed cùng 2 nghị sĩ Dan Sullivan và Joni Ernst.

Vượt xa kỳ vọng

ASEAN cần thống nhất quan điểm

Theo thượng nghị sĩ McCain, để ngăn chặn các hành vi đơn phương của Trung Quốc, các bên cần tận dụng các hình thái quốc tế, bao gồm LHQ, để nêu quan ngại. Mỹ cũng kêu gọi ASEAN thống nhất quan điểm, hoạt động phối hợp ở những kênh như ngoại giao, kinh tế… để ứng phó tình hình phức tạp ở Biển Đông. Ông khẳng định Mỹ sẽ là đối tác hữu ích có thể hỗ trợ xây dựng năng lực phòng vệ biển cho các nước trong khu vực.

Mở đầu cuộc họp báo tại Trung tâm Hoa Kỳ, thượng nghị sĩ John McCain nhấn mạnh: “Hai mươi năm trước đây, nhiều người trong chúng tôi rất kỳ vọng về quan hệ tương lai giữa Mỹ và VN, nhưng những gì đã và đang đạt được hoàn toàn vượt xa những dự đoán tích cực nhất khi đó và đây mới chỉ là sự khởi đầu”.

Tương tự, tại ĐH KHXH – NV, ông McCain khẳng định trước hàng trăm sinh viên: “Những ai chứng kiến những gì đã diễn ra trong vòng 20 năm qua hiển nhiên sẽ đồng ý rằng mối quan hệ này là một thành công rực rỡ, đến nỗi sẽ phải mất rất nhiều thời gian để nói về nó”.

Theo thượng nghị sĩ McCain, Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là một trong những chủ đề quan trọng nhất trong quan hệ Việt -Mỹ hiện nay, vì “chúng ta cần có tự do giao thương giữa 2 nước”. “TPP sẽ đem lại những lợi ích kinh tế khổng lồ cho cả VN, Mỹ và các quốc gia khác trong khu vực, vốn cũng là đối tác của chúng tôi”, ông McCain nhận định và cho biết thêm Thượng viện do đảng Cộng hoà kiểm soát đã trao quyền đặc biệt cho Tổng thống Barack Obama để hoàn tất quá trình thương thuyết TPP.

“Điều này cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ của lưỡng đảng đối với TPP, từ đó thúc đẩy quan hệ song phương lên tầm cao mới”, ông McCain nhấn mạnh.

Một lĩnh vực khác cũng đang có phát triển vượt bậc là hợp tác song phương về an ninh – quốc phòng. Chủ tịch Uỷ ban Quân vụ Thượng viện nhận xét 2 nước đang chứng kiến sự hợp tác ở cấp độ gấp 10 lần trước đây trong các vấn đề gìn giữ hoà bình quốc tế, giao lưu và cứu trợ nhân đạo.

Ông cũng đề cập khả năng Mỹ sẽ cung cấp thêm các vũ khí phòng vệ biển cho VN và tiếp tục thúc đẩy dỡ bỏ thêm lệnh cấm chuyển giao vũ khí sát thương, sau khi đã nới lỏng một phần vào năm ngoái. “Trong năm nay, tôi hy vọng chúng tôi có thể tiếp tục gỡ bỏ thêm các lệnh cấm vận và có thể thiết lập hợp tác, cố vấn, các hoạt động cứu hộ trên không và trên biển, các hoạt động nhân đạo, cũng như nhiều cách thức khác để quân đội Mỹ có thể phối hợp chặt chẽ (với phía VN) trong những năm tới”, ông McCain nói.

Quan ngại việc Trung Quốc đặt vũ khí trên đảo nhân tạo

Trả lời câu hỏi của Thanh Niên về nỗ lực của Thượng viện thúc đẩy một chiến lược toàn diện về Biển Đông, thượng nghị sĩ McCain nói Quốc hội và Nhà Trắng đang tất bật làm việc, thảo luận. Ông cho hay, đối với người Mỹ hiện nay, nguy cơ xung đột tại Biển Đông chỉ đứng sau quan ngại về chủ nghĩa khủng bố và tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS). Hiện cả đảng Cộng hòa lẫn Dân chủ tại quốc hội đều cùng bắt tay nỗ lực trong vấn đề này. “Điều mà tôi có thể nói là chúng tôi sẽ tiếp tục tổ chức điều trần, cân nhắc nhiều lựa chọn khác nhau và hợp tác chặt chẽ hơn với các đồng minh, đối tác khu vực, đặc biệt là VN”, ông McCain giải thích.

THUỴ MIÊN

Đoàn thượng nghị sĩ Mỹ cũng dành phần lớn thời gian chia sẻ quan điểm về các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông đang khiến tình hình an ninh khu vực diễn biến vô cùng phức tạp.

“Động thái của Trung Quốc tại Biển Đông và hành động bồi đắp dữ dội tại đây không những thách thức chủ quyền của VN và các nước ASEAN, mà còn thử thách lợi ích quốc gia lâu nay của Mỹ, cũng như đe doạ các nguyên tắc về trật tự của thế giới tự do”, ông McCain nhấn mạnh. Đáng chú ý là chính khách kỳ cựu của Mỹ dùng từ “East Sea” (Biển Đông) thay vì cái tên không phù hợp “South China Sea”.

Ông cho biết: “Chúng tôi vừa nhận được thông tin Trung Quốc đã đặt pháo di động lên một nơi vừa được cải tạo. Đây một diễn biến leo thang và gây quan ngại. Mỹ phải làm rõ để Trung Quốc hiểu rằng họ đã vi phạm luật quốc tế và hành vi trên sẽ bị toàn bộ thế giới công kích”.

“Trung Quốc cần phải hiểu rằng chẳng có quốc gia nào, đặc biệt là VN và Mỹ, mong muốn đối đầu. Nhưng đồng thời, nếu chúng ta không tôn trọng luật pháp quốc tế và (quy định về) lưu thông trong vùng biển quốc tế, thì điều này sẽ gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng trong tương lai”, ông McCain cảnh báo.

Thượng nghị sĩ Dan Sullivan bổ sung: “Trung Quốc đang đẩy mình vào tình thế bị cô lập”, còn thượng nghị sĩ Jack Reed nhận xét nước này đang vi phạm những điều luật cơ bản nhất của quốc tế.

Ông McCain cũng bày tỏ ủng hộ đối với tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter rằng: “Mỹ sẽ điều máy bay, tàu và duy trì hoạt động ở bất cứ nơi nào được luật quốc tế cho phép”, phớt lờ yêu cầu phi lý của Trung Quốc đòi máy bay phải khai báo danh tính khi đi ngang các đảo nhân tạo phi pháp ở Biển Đông.

Theo ông, thông điệp ở đây hết sức rõ ràng: “Mỹ không công nhận bất cứ tuyên bố chủ quyền nào của Trung Quốc tại các đảo nhân tạo”.

Thuỵ Miên – Hoàng Uy