8 ý tưởng lớn làm thay đổi lịch sử âm nhạc

Trong lịch sử văn minh thế giới, âm nhạc là một khái niệm đã có từ lâu đời và không ngừng phát triển, từ những âm thanh đơn giản cho đến chiếc những thiết bị tân tiến ngày nay. Thanh Niên Online xin điểm lại 8 ý tưởng lớn có tầm ảnh hưởng trong lịch sử âm nhạc, theo BBC.

Chiếc đàn piano trong căn hộ cũ của nhà soạn nhạc huyền thoại Mozart – Ảnh: Reuters

1. Pythagoras sáng tạo nên thang âm

Trước Pythagoras, âm nhạc vẫn được xem như một khái niệm thần bí. Những bằng chứng khảo cổ học đã cho thấy nhiều nhạc cụ đã có từ 35 nghìn năm trước. Tuy nhiên, không một lời giải thích nào được đưa ra cho câu hỏi vì sao có những âm thanh hài hòa hay đối chọi nhau.

Nghiên cứu của Pythagoras đã làm sáng tỏ bí ẩn trên. Vào khoảng năm 500 TCN, ông đã tìm ra mối quan hệ mật thiết giữa toán học và âm nhạc, đưa ra một hệ thống những nốt nhạc bắt tai và hài hoà khi đứng chung với nhau, được gọi là thang âm (scale).

Dù trải qua một quá trình lịch sử lâu dài, thang âm của Pythagoras được cho là rất sát với thang âm cơ bản nhất được sử dụng ngày nay “đô rê mi fa son la si đô”. Phát hiện của Pythagoras đã đặt nền móng cơ bản nhất cho lịch sử âm nhạc mà nếu không có nó, có lẽ cũng không thể có những Beethoven, Mozart hay âm nhạc hiện đại ngày nay.

Một bản nhạc hiện đại – Ảnh: YouTube

2. Ghi chép âm nhạc

Vào giữ thế ký thứ 7, học giả St.Isidore của Tây Ban Nha đã chỉ ra một vấn đề lớn trong âm nhạc lúc bấy giờ. “Nếu không thể được lưu giữ trong trí nhớ của nhân loại, âm nhạc sẽ chết vì chúng không thể được viết ra trên giấy”, ông phát biểu.

Nhiều thế kỷ sau đó, các linh mục ở Tây Ban Nha và Ý đã cùng nhau tìm ra hướng giải quyết cho vấn đề trên. Họ đã phát minh ra một hệ thống các biểu tượng để giúp họ nhớ được độ trầm bổng và mạch giai điệu của những bài thánh ca.

Tuy nhiên, phải đến khi linh mục Guido d’Arezzo của Ý sáng tạo nên những dòng kẻ, đặt và sắp xếp những biểu tượng trước đó lên theo một quy luật nhất quán, khái niệm “ghi chép âm nhạc” mới chính thức ra đời và được sử dụng đến nay.

3. Đàn dương cầm trở thành một phần trong gia đình

Trong một bức thư gửi chị gái Cassandra của mình, nữ nhà văn Jane Austen đã viết: “Chúng ta sẽ mua một cây đàn piano, em sẽ tập những điệu múa đồng quê, và chúng ta sẽ có những cuộc vui thú vị với những đứa cháu khi chúng ghé thăm”.

Những dòng thư của Austen là một ví dụ điển hình cho nhiều gia đình trung lưu ở châu Âu đầu thế kỷ 19. Cuộc Cách mạng Công nghiệp đã khiến việc sản xuất những chiếc đàn piano trở nên dễ dàng và ít tốn kém hơn. Theo đó, việc dạy và học nhạc cũng được xem là nét đặc trưng của giai cấp tư sản bấy giờ.

Sự xuất hiện của chiếc đàn piano trong các hộ gia đình đã dập tắt không khi ảm đạm trong những buổi chiều tối. Những buổi trình diễn mang tính cá nhân đã đưa chiếc đàn piano ra khỏi khán phòng hay nhà thờ lớn, nơi mà trước đó chỉ có giới quý tộc mới có thể thưởng thức âm thanh của nhạc cụ này.

3. Bản thu âm đầu tiên

Khi nhà phát minh Thomas Alva Edison chế tạo ra chiếc máy thu âm vào năm 1877, câu nói được ghi âm đầu tiên trong lịch sử chính là “Mary had a little lamb”. Những cải tiến và hoàn thiện sau đó phải kể đến máy hát rẻ tiền và đĩa cao su của Emile Berliner, đánh dấu một cột mốc mới cho nền công nghiệp âm nhạc hiện đại.

Sau đó, Berliner cùng với kỹ sư Eldridge Johnson đã thành lập nên công ty Victor Talking Machine, đưa máy hát thâm nhập vào thị trường và hãng thu âm RCA Victor nổi tiếng, với hình ảnh chú chó Nipper ngồi kế chiếc máy hát. RCA Victor sau đó đã trở thành một trong những nhà tiên phong trong công nghệ thu âm và phát hành đĩa vinyl (đĩa than) ra thị trường lúc đó.

Đến tận ngày nay, RCA Victor vẫn được xem như một trong những nhãn hiệu hàng đầu của Sony Music Entertainment, cũng như đĩa vinyl đang dần trở thành một mốt dành cho những người sành điệu mê âm nhạc.

Bên trong một phòng thu hiện đại của Sony Music Entertainment – Ảnh: Reuters

4. Sự ra đời của phát thanh vô tuyến

Vào ngày 13.1.1910, nhà phát minh Lee de Forest đã phát sóng giọng hát của giọng ca opera huyền thoại người Ý Enrico Caruso đi khắp thành phố New York từ Nhà hát opera Metropolitan.

Dù cho lúc bấy giờ chỉ có thể nghe được âm thanh nhiễu sóng, sự kiện trên đã đưa ngành truyền thông sang một kỷ nguyên mới, đưa quảng cáo, thương mại, tin tức và cả những bản nhạc pop đến với các hộ gia đình. Trong nhiều năm tiếp theo, các đài phát thanh mọc lên với tốc độ chóng mặt khi khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển.

Vào những năm 1930, hơn nửa số hộ gia đình ở Mỹ đều có radio. Sự ra đời của dòng nhạc rock ‘n’ roll những thập kỷ sau đó càng khiến radio trở thành một biểu tượng văn hóa trong sinh hoạt của người Mỹ, nền công nghiệp âm nhạc cũng theo đó phát triển vượt trội.

Radio đã trở thành một trong những phương tiện truyền thông có tầm ảnh hưởng nhất mọi thời đạ i- Ảnh: Reuters

6. Bảng xếp hạng đầu tiên được phát hành

Năm 1936, tạp chí công nghiệp Billboard cho ra mắt một tính năng mới mang tên Chart Line giúp hiển thị những ca khúc được ưa thích nhất trên ba kênh radio chính tại Mỹ.

Vào tháng 7.1940, bảng xếp hạng “Những đĩa đơn bán chạy nhất” được công bố với vị trí quán quân thuộc về Never Smile Again của ca sĩ huyền thoại Frank Sinatra. Tháng 8.1958, bảng xếp hạng 100 đĩa đơn mới nhất ra đời và được duy trì đến ngày nay. Bảng xếp hạng còn được tích hợp thêm chức năng download (tải nhạc) và phát trực tiếp.

7. Sự khởi đầu của nhạc điện tử

Năm 1948, một người Pháp tên Pierre Schaeffer đã sản xuất được một mẫu nhạc mới đầu tiên, gọi là musique concrete – một tổ hợp âm thanh từ môi trường xung quanh và những âm thanh vô giai điệu. Mẫu nhạc ấy là sản phẩm của công nghệ, được tạo ra và truyền bá bằng phương tiện điện tử.

Schaeffer tiếp tục nghiên cứu và làm việc cùng với nhà soạn nhạc Karlheinz Stockhausen ở phòng thu Cologne, Paris. Cologne trở thành phòng nghiên cứu nhạc điện tử nổi tiếng nhất với việc sản xuất ra thiết bị synthesizer (tạm dịch: nhạc cụ tổng hợp) đặt tiền đề cho những nhạc cụ điện tử hiện đại sau này.

Các nhạc cụ tổng hợp tiếp tục được sử dụng bởi những band nhạc Rock, từ đó trở nên một phần thiết yếu cho việc sản xuất các thể loại nhạc như hip-hop và dance. Không có những nhạc cụ điện tử và thủ thuật sản xuất âm nhạc thì hầu hết các bài hát cũng như bản phối ngày nay sẽ rất khác.

8. Sự ra đời của máy Walkman

Hãng điện tử Philips đã biến đổi thành công những băng cối thành chiếc máy ghi âm cỡ nhỏ tiện lợi, được trưng bày đầu tiên tại West Berlin, 1963. Năm 1910, chiếc headphone đầu tiên được sáng chế bởi Nathaniel Baldwin ngay tại bàn ăn của ông.

Đến 1979 máy Walkman ra đời từ việc kết hợp hai phát minh trên để tạo thành một phụ kiện bỏ túi hợp nhất. Bộ máy Walkman, sau khi được phát triển thành các dạng máy như Discman, iPod và các điện thoại thông minh hiện nay, đã chứng tỏ nó là một sản phẩm của một ý tưởng tiên tiến trong lịch sử về công nghệ âm nhạc.

Chiếc máy nghe nhạc Walkman đã từng là một hiện tượng văn hoá, đưa âm nhạc đến gần với cuộc sống thường ngày hơn – Ảnh: Reuters

Luân Nguyễn