Suốt ngày hôm qua (24.11), chị Ngọc Lan, nhân viên giao dịch khối khách hàng doanh nghiệp (DN) của một ngân hàng (NH) thương mại ở TP.HCM, phải xoay như chong chóng để cập nhật với khách khi bảng tỷ giá ngoại hối thay đổi liên tục. “Số lần thay đổi bảng tỷ giá ngoại tệ tăng 50% so với những ngày trước đó. DN liên tục chốt giá, vì cứ qua mỗi giờ là giá nhảy mỗi khác”, nhân viên này cho biết.
Chỉ trong 10 ngày trở lại đây, giá USD tại các NH thương mại đã tăng 430 đồng/USD, tương đương gần 1,9%. Đến hôm qua (24.11), các NH đã chính thức tăng giá USD thêm 90 – 100 đồng/USD lên mức kịch trần cho phép, so với giá chiều 23.11. Theo đó, giá mua – giá bán tại Eximbank vọt lên 22.710 – 22.795 đồng/USD; Vietcombank lên 22.690 – 22.794 đồng/USD… Trước đó, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tăng tỷ giá trung tâm 13 đồng/USD sau 2 ngày liên tiếp giảm, lên 22.131 đồng/USD (tăng 1,1% so với đầu năm). Giá mua – giá bán USD tại Sở Giao dịch NHNN ở mức 22.300 – 22.795 đồng/USD.
Tuy áp lực tỷ giá tăng là có, nhưng mức ổn định của VND khá mạnh nhờ các chính sách của Ngân hàng Nhà nước, nên tỷ giá sẽ biến động không quá mạnh trong 1 – 2 tháng tới
TS Đinh Thế Hiển, chuyên gia kinh tế
Giá USD trên thị trường liên NH tăng khá mạnh, lên 22.750 – 22.760 đồng/USD. Còn trên thị trường tự do, USD có những diễn biến tăng sốc: sau khi tăng 80 đồng/USD vào sáng hôm qua, lên 22.780 – 22.830 đồng/USD, chỉ trong vài giờ sau đó, USD tiếp tục tăng thêm 70 – 120 đồng/USD, lên 22.900 – 22.950 đồng/USD, nghĩ là chỉ thiếu 50 đồng nữa là USD chạm mức 22.300 đồng.
Nhiều yếu tố làm tăng giá
Theo phó tổng giám đốc phụ trách về lĩnh vực kinh doanh ngoại hối của một NH thương mại cổ phần, trong 3 – 4 ngày nay NH cũng không mua được USD tiền mặt. “Mới 10 ngày trước, khi giá USD tự do thấp hơn giá niêm yết ở NH, NH mua được USD tiền mặt. Nhưng từ khi USD tự do tăng sốc thì người dân không mang USD đến NH bán nữa”, ông này cho biết. Lý do khiến giá USD tự do trong hôm qua tăng đột biến, theo vị phó tổng giám đốc này, chủ yếu bởi chênh lệch giá vàng trong nước với thế giới đến hơn 3 triệu đồng/lượng. Giá vàng thế giới đã giảm mạnh 25 USD/ounce (tương đương 690.000 đồng/lượng), còn 1.188 USD/ounce; trong khi giá vàng miếng SJC chỉ giảm 200.000 đồng/lượng, còn 35,43 – 35,62 triệu đồng/lượng. Bên cạnh đó là tâm lý kỳ vọng giá USD tăng khi trong tháng 10 và nửa tháng 11 VN nhập siêu khoảng 1 tỉ USD, dù cán cân thương mại thặng dư 2,6 tỉ USD.
TS Cấn Văn Lực, Giám đốc Trường đào tạo cán bộ BIDV, cho rằng có nhiều yếu tố khiến USD trên thị trường tăng giá những ngày qua. Theo đó, sau khi có kết quả bầu cử tổng thống Mỹ, USD nhanh chóng tăng giá khá mạnh so với nhiều đồng tiền chính khác trên thị trường quốc tế (chỉ số USD-Index chiều 24.11 đã có lúc 102 điểm – PV), làm cho giá các đồng nội tệ các nước giảm mạnh như nhân dân tệ của Trung Quốc, yen Nhật giảm ở khoảng 6,5% so với đầu năm… Ngoài ra, nhiều tín hiệu cho thấy Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) sẽ tăng lãi suất USD trong tháng 12. Những diễn biến này tác động tâm lý lo lắng thị trường trong nước vào thời điểm mùa vụ cuối năm nhu cầu USD tăng lên. “Thị trường đang chờ xem liệu NHNN có bán USD và bán ở mức nào để can thiệp”, ông Lực nói.
Xuất hiện tâm lý đầu cơ USD
Những ngày qua, khi thấy giá USD “bốc đầu”, nhiều người tỏ ý tiếc vì đã không kịp mua USD. Chị Mai P., một “nhà đầu tư” ở Q.7 (TP.HCM), tính toán: Khi USD đang ở giá 22.550 đồng, chỉ cần bỏ 900 triệu đồng là có thể mua được 40.000 USD, nhưng nay để mua lượng USD này phải bỏ thêm 14 triệu đồng. “Nếu mua kịp thì tôi đã lời được 14 triệu đồng, trong khi đó số tiền đang gửi tiết kiệm ở NH thì lãi chưa bằng một nửa mức này”, chị này nói. Quan sát thị trường những ngày qua, ông Cấn Văn Lực cũng nhận định rằng thị trường xuất hiện tâm lý đầu cơ chờ giá lên, nhưng lượng đầu cơ chưa nhiều.
Theo ông Nguyễn Thanh Tùng, Tổng giám đốc NH TMCP Đông Á (DongABank), USD đang leo lên mức cao nhất trong hơn 10 năm qua sau khi các chỉ số cho thấy nền kinh tế Mỹ duy trì được đà tăng trưởng, hỗ trợ cho kỳ vọng Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) có thể tăng lãi suất trong tháng 12 tới. Tuy nhiên, ông đánh giá đợt biến động tỷ giá USD/VND những ngày qua có nguyên nhân chính từ yếu tố tâm lý DN. “Đây là thời điểm các DN nhập hàng bán cuối năm, đồng thời cũng là thời điểm thường dồn cầu về thanh toán nên DN có tâm lý phòng xa, mua trước ngoại tệ”, ông Tùng nhận định. Tuy nhiên, ông này cho rằng dù nhu cầu ngoại tệ tăng đột biến nhưng thị trường vẫn duy trì thanh khoản tốt. Hơn nữa, với chính sách lãi suất USD về 0%, các DN không còn găm giữ USD dày đặc như lúc trước.
TS Cấn Văn Lực cũng đánh giá thị trường hiện nay “còn cân đối được cung cầu”. Tuy nhiên, từ nay đến cuối năm áp lực tăng tỷ giá còn khá mạnh, do lạm phát tăng cao hơn năm 2015, khả năng Fed tăng lãi suất, yếu tố mùa vụ cần USD thanh toán cuối năm nên cần chủ động chuẩn bị trước kịch bản trong trường hợp USD vẫn tăng. Về phía DN, để tránh những rủi ro giá USD sẽ còn tiếp tục biến động trong thời gian tới, cần quan tâm hơn đến các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá.
Chuyên gia kinh tế, TS Đinh Thế Hiển đồng tình với những phân tích nêu trên, đồng thời bổ sung thêm yếu tố đây là thời điểm DN bắt đầu đi vào chu kỳ trả nợ, sẽ càng gia tăng áp lực lên thị trường ngoại tệ. “Tuy áp lực tỷ giá tăng là có, nhưng mức ổn định của VND khá mạnh nhờ các chính sách của NHNN, nên tỷ giá sẽ biến động không quá mạnh trong 1 – 2 tháng tới. Diễn biến thời gian qua cho thấy, thị trường đã tự xử lý, điều tiết, NHNN vẫn chưa phải can thiệp hoặc áp dụng biện pháp bình ổn. Hiện nay, nếu gửi tiền VND kỳ hạn 12 tháng, lãi suất được 6 – 8%, trong khi đó USD là 0%. Tính ra, người nắm giữ VND vẫn đang có lợi hơn so với găm giữ ngoại tệ”, ông Hiển phân tích.
NHNN sẵn sàng bán ngoại tệ can thiệp
Chiều 24.11, bà Nguyễn Thị Hồng, Phó thống đốc NHNN, khẳng định những biến động trên thị trường ngoại hối, tỷ giá tăng thời gian qua nguyên nhân chính do tâm lý, nếu cần thiết cơ quan này sẵn sàng bán ngoại tệ ra can thiệp. “NHNN sẽ theo dõi rất sát diễn biến của kinh tế vĩ mô, tiền tệ trong nước và quốc tế để chủ động thực hiện các biện pháp và công cụ điều hành phù hợp để ổn định thị trường, kể cả việc sẵn sàng bán ngoại tệ để can thiệp thị trường”, bà Hồng nhấn mạnh.