Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tham dự hội nghị cấp cao ASEAN tại Vientiane – Ảnh: Reuters

Theo Reuters, những bức ảnh tố cáo hoạt động ngang ngược của tàu cá Trung Quốc, bất chấp phán quyết của tòa Trọng tài The Hague ngày 12-7, được Bộ quốc phòng Philippines công bố chỉ vài giờ trước cuộc họp giữa các quốc gia ASEAN với thủ tướng Trung Quốc tại Lào.

Mặc dù chưa có sự giải thích nào về tính thời điểm của việc công bố này, nhưng chỉ hai ngày trước, Manila nêu ra “quan ngại sâu sắc” của họ trước số lượng tàu Trung Quốc gia tăng xung quanh khu vực bãi cạn Scarborough và yêu cầu đại sứ Trung Quốc giải thích về việc này.

Một quan chức Philippines cho biết việc công bố các bức ảnh và bản đồ được tiến hành theo lệnh của Bộ trưởng quốc phòng Philippines là người đang có mặt tại hội nghị cấp cao ASEAN ở Lào.

10 bức ảnh và bản đồ đã được gửi qua email tới các nhà báo, nhiều người trong đó cũng đang có mặt tại thủ đô của Lào để đưa tin về hội nghị.

Các nhà lãnh đạo ASEAN dự kiến sẽ có cuộc gặp với thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cuối giờ sáng hôm nay (7-9), mặc dù chưa rõ những vấn đề tranh cãi về Biển Đông có được đưa ra thảo luận công khai hay không.

Một dự thảo thông cáo của ASEAN mà hãng tin Reuters có được hôm 5-9 có liệt kê 8 điểm liên quan tới vấn đề Biển Đông nhưng không đề cập tới phán quyết của toà Trọng tài quốc tế.

Tuy nhiên, trước hội nghị tại Lào, bộ trưởng Quốc phòng Philippines cho biết máy bay của không quân Philippines đã bay qua khu vực bãi cạn Scarborough và phát hiện thấy số lượng tàu Trung Quốc đông bất thường vẫn tiếp tục hoạt động tại đây.

Bộ trưởng quốc phòng Delfin Lorenzana cho rằng sự xuất hiện của 6 tàu Trung Quốc cùng với các tàu hải cảnh trong khu vực đó là “nguyên nhân gây quan ngại sâu sắc”.

Một quan chức an ninh Philippines tháp tùng tổng thống Duterte cho biết chính quyền Manila đang đối mặt với thách thức về việc phải giải thích như thế nào với người dân về việc vì sao các ngư dân của họ vẫn chưa thể trở lại ngư trường đánh bắt xung quanh bãi cạn Scarborough.

Quan chức này nói: ”Vậy nên chúng tôi muốn đối thoại với Trung Quốc để giải quyết vấn đề này, nhưng tình hình đang khiến mọi thứ trở nên khó khăn hơn. Tổng thống đang muốn hỏi ý đồ của Trung Quốc tại khu vực này là như thế nào”.