Bác sĩ Nguyễn Đình Khoa, trưởng khoa nội cơ xương khớp Bệnh viện Chợ Rẫy, kiểm tra khớp gối cho bệnh nhân N.V.Đ. (28 tuổi) Ảnh: NGỌC LOAN

Anh N., 26 tuổi, quê Bình Định, đến Bệnh viện Nhân dân 115 trong tình trạng đau vùng háng, đi lại khó khăn dù đã dùng thuốc giảm đau nhưng không đỡ.

22 tuổi đã thay khớp

Anh N. được chẩn đoán bị thoái hoá chỏm xương đùi bên phải độ 2, phải khoan giảm áp, điều trị bảo tồn chứ chưa phẫu thuật vì còn quá trẻ. Tuy nhiên, về lâu dài thì phải thay khớp.

Trước đó, bác sĩ Nguyễn Đình Phú cho biết bệnh viện từng thay khớp cho một nữ bệnh nhân mới 22 tuổi do thoái hoá khớp háng độ 3 ở cả hai bên, không đi lại được. Khi bệnh nhân đến bệnh viện thì hai khớp đã hư tổn hoàn toàn, buộc phải thay khớp nhân tạo.

Theo bác sĩ Phú, nhiều bệnh nhân chưa đến 30 tuổi bị thoái hóa khớp gối, khớp háng. Đa số người trẻ bị thoái hoá khớp khi vào bệnh viện thì bệnh đã nặng do chủ quan, khi có dấu hiệu đau thường tự mua thuốc giảm đau uống mà không đi thăm khám bác sĩ.

Hiện chưa có nghiên cứu cụ thể nào chỉ ra nguyên nhân gây nên hiện tượng này ở người trẻ, nhưng theo bác sĩ Phú, nguyên nhân có thể do lạm dụng rượu bia, thuốc lá, tự ý sử dụng thuốc tây khi bị bệnh không có chỉ định của bác sĩ (đặc biệt thuốc có dexamethason), do thực phẩm không đảm bảo, chế độ dinh dưỡng không hợp lý, do bệnh nội khoa kèm theo…

“Ban đầu sẽ có hiện tượng đau nhức, mỏi vùng khớp. Sau đó cơn đau có thể tự hết. Khi xuất hiện đau trở lại, bệnh nhân cảm thấy đau liên tục, mức độ tăng dần và không có thời gian tự phục hồi. Vùng khớp nóng và sưng lên. Đến giai đoạn muộn, khớp hư nặng, sụn bị mòn, mọc gai xương, độ nhờn trong khớp hao hụt, người bệnh đi lại khó khăn. Nếu đi lại sẽ nghe lạo xạo. Nếu không được điều trị, giai đoạn nặng hơn là bị biến dạng khớp, đi lại khó khăn”, bác sĩ Phú chỉ ra triệu chứng của thoái hóa khớp.

Bác sĩ Tăng Hà Nam Anh, trưởng khoa chấn thương chỉnh hình Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, cho biết thêm một số người ở độ tuổi 25 các khớp bắt đầu thoái hóa. Tùy vào cơ thể mỗi người, quá trình đó diễn ra sớm hay muộn. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến quá trình thoái hoá diễn ra nhanh hơn như môi trường độc hại, không khí bị ô nhiễm, do làm việc quá sức, ăn uống không đủ chất, chơi thể thao không phù hợp…

Cần vận động hợp lý

Bác sĩ Nguyễn Quang Huy, trưởng khoa ngoại tổng quát Bệnh viện Nhân dân 115, cho biết thoái hoá khớp là tình trạng tổn thương sụn khớp kèm theo phản ứng viêm và giảm thiểu lượng dịch khớp do quá trình tái tạo sụn không theo kịp việc lớp sụn ở khớp bị mất đi theo thời gian. Về lâu dài, lớp sụn khớp phủ trên bề mặt xương dần bị mỏng đi và hư tổn, gây đau nhức, hạn chế vận động, bệnh nhân thậm chí có thể bị tàn phế.

Theo bác sĩ Huy, thoái hóa khớp ở người trẻ thường do người bệnh giữ một tư thế, hành động lặp đi lặp lại, mang vác nặng, chấn thương khớp, thiếu hoạt động thể dục thể thao hoặc vận động thể thao quá mức… Hầu hết các khớp đều có thể thoái hoá nhưng thường phổ biến tại các chi và cột sống. Trong đó thoái hóa khớp gối rất phổ biến vì khớp này luôn chịu căng để giữ cơ thể đứng vững, xoay và di chuyển. Người thừa cân, béo phì dễ bị đau khớp gối. Một số chấn thương, va đập có thể gây tổn thương khớp gối, đau khớp. Thiếu vitamin D, canxi có thể gây bệnh về khớp.

Bác sĩ Huy khuyến cáo mỗi người cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý, đủ chất, có bổ sung canxi, vitamin…, duy trì trọng lượng cơ thể ở mức thích hợp, siêng năng vận động, luyện tập vừa sức giúp cơ bắp khỏe mạnh, máu huyết lưu thông dễ dàng, tăng cường dinh dưỡng cho lớp sụn khớp. Cơ bắp khoẻ mạnh giúp giảm lực đè ép lên khớp xương trong vận động. Ngoài ra, cần giữ cơ thể luôn thẳng, sẽ bảo vệ các khớp tránh sự đè ép không cân đối.

Bên cạnh đó, để tránh thoái hóa khớp sớm, bác sĩ Nam Anh khuyên phụ huynh nên cho trẻ chơi thể thao sớm, liên tục và đều đặn ngay khi còn nhỏ. Mỗi ngày chơi 30-60 phút. Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi chọn một môn chơi thích hợp, cường độ chơi… để tránh bị thoái hoá khớp, gân cơ.

Với người lớn tuổi, việc chọn môn chơi sẽ phức tạp hơn vì phụ thuộc vào tình trạng khớp hay gân nào đã có nguy cơ bị thoái hóa. Nếu bị các triệu chứng sớm của thoái hoá khớp gối như đau trong lúc vận động mạnh thì không nên chơi đá banh, cầu lông, quần vợt, bóng chuyền… Nếu khớp vai bị đau thì không nên chơi các môn sử dụng tay quá đầu nhiều như quần vợt, cầu lông, bơi lội, bóng bàn. Người bị thoái hoá khớp không nên đi giày cao gót, giày có đế cứng và cao mà nên sử dụng các loại giày có đế thấp. Khi có dấu hiệu đau, cần đi khám sớm.