Quả bom vụ rửa tiền khủng phát nổ

Những tên tuổi thuộc hàng “tinh hoa” nhất của thế giới đã bị điểm danh trong vụ rò rỉ tài liệu mật lớn nhất lịch sử tài chính toàn cầu.

Hãng luật Mossack Fonseca đang là tâm điểm điều tra sau vụ rò rỉ khổng lồ – Ảnh: Reuters

Ngày 4.4, giới truyền thông thế giới đua nhau tung lên trang nhất những thông tin chấn động thu được từ hơn 11 triệu tài liệu do Nhóm phóng viên điều tra quốc tế (ICIJ) tung ra. Thành viên của ICIJ đến từ hơn 100 cơ quan truyền thông quốc tế như The Washington Post (Mỹ), The Guardian (Anh), Le Monde (Pháp…

Được gọi là “Hồ sơ Panama”, số tài liệu này bao gồm thông tin hoạt động chi tiết đến từng ngày của Hãng luật quốc tế Mossack Fonseca trong suốt 40 năm. Nội dung tài liệu cho thấy ít nhất 12 đương kim hoặc cựu nguyên thủ quốc gia cùng người thân, hàng chục chính khách, tỉ phú và người nổi tiếng trong nhiều giới đã trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua Mossack Fonseca để lập vô số công ty, phần lớn bị nghi ngờ là công ty “ma” với mục tiêu che giấu tài sản, trốn thuế hoặc thậm chí là rửa tiền.

Theo Reuters, dữ liệu của Mossack Fonseca do một nguồn nặc danh chuyển cho Süddeutsche Zeitung và tờ báo Đức lập tức chia sẻ với các đồng nghiệp tại nhiều nước. Hàng trăm nhà báo, chuyên gia đã bắt tay điều tra, phân tích lượng thông tin khổng lồ trước khi tung ra “quả bom” chấn động này.

Mossack Fonseca là một trong những hãng luật lớn nhất và cũng bí ẩn nhất thế giới. Hãng này đặt trụ sở tại Panama và có chi nhánh tại 42 quốc gia. Theo “Hồ sơ Panama”, Mossack Fonseca hợp tác chặt chẽ với nhiều ngân hàng lớn trên thế giới để tư vấn cho các khách hàng mở công ty đầu tư và quản lý tài sản. Hầu hết số này bị cho là công ty offshore (công ty bình phong mở ở những nơi có thuế suất ưu đãi với mục đích trốn thuế hoặc rửa tiền) đặt tại những “thiên đường thuế” khét tiếng như Panama, Thuỵ Sĩ, Síp, quần đảo Virgin thuộc Anh… Kể từ năm 1977, hãng đã dựng nên hơn 240.000 công ty, hoạt động chặt chẽ với hơn 500 ngân hàng và chi nhánh, tạo thành một mạng lưới tài chính dày đặc và bí ẩn.

Quả bom vụ rửa tiền khủng phát nổ - ảnh 1

Hãng luật quốc tế Mossack Fonseca tại Panama City, nơi giúp các nhân vật “tai to mặt lớn” và người nổi tiếng trong nhiều giới lập vô số công ty, với mục tiêu che giấu tài sản, trốn thuế hoặc thậm chí là rửa tiền – Ảnh: Reuters

Những khách hàng quyền lực

Theo AFP, tên của Tổng thống Nga Vladimir Putin không một lần xuất hiện trong “Hồ sơ Panama”. Thế nhưng Mossack Fonseca quản lý tài sản của 4 công ty mang tên Sonnette Overseas, International Media Overseas, Sunbarn và Sandalwood Continental do những người được cho là vô cùng thân cận với ông Putin đứng tên. Trong đó có nghệ sĩ đàn cello Sergei Roldugin là cha đỡ đầu của con gái ông Putin. Tài liệu rò rỉ cho thấy các công ty này có thể đã “rửa tiền lên đến 2 tỉ USD” vì hoạt động của chúng đáng ngờ đến mức phi lý. Chẳng hạn như Sandalwood Continental từng mua một tài sản với giá chỉ 1 USD nhưng sau đó bán lại được… 113 triệu USD.

Bên cạnh đó, gia đình của 8 đương kim và cựu Uỷ viên Thường vụ Bộ Chính trị Trung Quốc cũng bị điểm danh trong “Hồ sơ Panama”. AFP trích nội dung tài liệu cho hay vợ chồng chị ruột của Chủ tịch Tập Cận Bình đã thông qua Mossack Fonseca lập 2 công ty ở quần đảo Virgin, tích luỹ được “hàng trăm triệu USD”. Một cái tên khác là bà Lý Tiểu Lâm, con gái cựu Thủ tướng Lý Bằng từng là người thụ hưởng một quỹ ở Liechtenstein được điều hành bởi một công ty đăng ký tại British Virgin Islands trong giai đoạn ông còn tại chức (1987 – 1998).

Thủ tướng Anh David Cameron cũng bị liên can khi người cha quá cố của ông – Ian Cameron khi còn sống cũng là khách hàng của Mossack Fonseca và sở hữu một mạng lưới công ty đầu tư lớn ở nước ngoài. Trong khi đó, Thủ tướng Iceland Sigmundur David Gunnlaugsson và vợ đối mặt cáo buộc đã sử dụng một công ty offshore tên Wintris Inc, để “giấu hàng triệu USD tiền đầu tư” ngay trong giai đoạn nước này suýt vỡ nợ vì khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Một số nguyên thủ, lãnh đạo khác dính líu đến “Hồ sơ Panama” gồm Thủ tướng Pakistan Nawaz Sharif, Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko… và nhiều chính trị gia thuộc 7 đảng phái ở Brazil, theo Reuters.

“Không làm gì sai”

Hôm qua 4.4, người đứng đầu Hãng Mossack Fonseca, ông Ramon Fonseca, thừa nhận cơ sở dữ liệu của hãng đã bị tin tặc xâm nhập nhưng ông khẳng định công ty mình lẫn các khách hàng “không làm gì sai”.

Thật ra, việc có tên trong “Hồ sơ Panama” hay nói chung là lập công ty đầu tư ở nước ngoài không đồng nghĩa với việc phạm pháp. Đến nay chưa có bằng chứng rõ ràng cho thấy những nhân vật bị nêu tên muốn trốn thuế hay rửa tiền. Tuy nhiên, chỉ riêng việc dính đến các công ty hoạt động ở “thiên đường thuế” hay thông tin về tài sản kếch sù của gia đình chính khách cấp cao cũng đủ khiến dư luận nghi ngờ.

Trong ngày 4.4, hàng loạt quốc gia như Pháp, Hà Lan, Thuỵ Điển, Áo, Na Uy, New Zealand… đã thông báo mở điều tra về các thông tin trong “Hồ sơ Panama”. Reuters dẫn lời người phát ngôn cho Thủ tướng Anh Cameron nói chuyện đầu tư của cha ông là “vấn đề riêng tư”, nhưng London ngỏ ý muốn được cung cấp tài liệu để tìm hiểu thêm.

Trong khi đó, Trung Quốc vẫn đang im lặng; còn Nga phản ứng khá quyết liệt. AFP dẫn lời phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov tuyên bố những thông tin nói trên “không chính xác, chẳng có gì mới” và là “âm mưu bôi nhọ ông Putin với ý đồ ảnh hưởng đến các cuộc bầu cử sắp tới”. Tương tự, giới công tố Ukraine nói “không tìm ra bằng chứng Tổng thống Poroshenko phạm pháp”, còn Thủ tướng Iceland Gunnlaugsson bác bỏ mọi cáo buộc. Tuy nhiên, phe đối lập Iceland đã nhân cơ hội này kêu gọi ông từ chức, đồng thời thúc đẩy bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với ông.

Các con của Thủ tướng Pakistan Nawaz Sharif tuyên bố tài sản của họ “có được nhờ làm ăn hợp pháp và chưa bao giờ phải che giấu”. Bộ trưởng Thông tin Pakistan Pervez Rasheed nhấn mạnh thêm: “Ai nấy đều có quyền với tài sản của mình, dù là quẳng ra biển, bán tống bán tháo hoặc thiết lập quỹ uỷ thác quản lý. Luật Pakistan lẫn luật quốc tế đều không có điều khoản nào cho thấy làm như vậy là phạm pháp”, theo Reuters.

Từ Thành Long đến Messi

Ngoài chính giới, còn có nhiều ngôi sao điện ảnh, thể thao… xuất hiện trong danh sách khách hàng của Mossack Fonseca. Trong đó có huyền thoại điện ảnh Ấn Độ Amitabh Bachchan và con dâu ông, cựu Hoa hậu Thế giới Aishwarya Rai Bachchan, theo tờ The Indian Express. Thành Long cũng có ít nhất 6 công ty do Mossack Fonseca làm đại diện. Còn giới thể thao lộ các tên tuổi như siêu sao Lionel Messi (sở hữu một công ty tên Mega Star Enterprises), Chủ tịch UEFA Michel Platini, cựu danh thủ Chile Ivan Zamorano…

Thuỵ Miên