Tổng thống Mỹ Donald Trump và con gái Ivanka Trump tại Nhà Trắng ngày 13-6 – Ảnh: Reuters

Sự việc được đánh giá là chưa có tiền lệ, khi số lượng nguyên đơn nhiều hơn bất kỳ vụ kiện nào chống lại một tổng thống trong lịch sử của nước Mỹ.

Ít nhất 30 thượng nghị sĩ và 166 hạ nghị sĩ Dân chủ đã đứng chung đơn kiện được nộp lên Toà địa hạt liên bang Columbia tại thủ đô Washington sáng 14-6 (giờ địa phương).

“Chúng tôi không thấy vui sướng hay có toan tính chính trị gì khi làm điều này, tổng thống đã buộc chúng tôi không còn lựa chọn nào khác” – hạ nghị sĩ John Conyers, lãnh đạo phe Dân chủ tại Uỷ ban tư pháp Hạ viện, nhấn mạnh.

Hưởng lợi gián tiếp từ việc 
kinh doanh

Theo lập luận của các nghị sĩ Dân chủ, kể từ khi nhậm chức tổng thống Mỹ hồi tháng 1 đến nay, ông Trump vẫn không chính thức tuyên bố từ bỏ công việc kinh doanh, bất chấp lời khuyên của Văn phòng đạo đức chính phủ và cảnh báo của các chuyên gia.

Thay vào đó, tổng thống Mỹ đã chọn cách chuyển việc điều hành kinh doanh tại Trump Organisation và các công ty liên quan cho các con. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa ông Trump không nhận được các lợi ích tài chính từ các chính phủ và quan chức nước ngoài, các nghị sĩ Dân chủ Mỹ khẳng định.

Công việc kinh doanh của ông Trump không phải chỉ ở Mỹ, mà trải khắp trên 20 quốc gia, ở mọi lĩnh vực từ khách sạn, căn hộ, sân golf… Nhiều công ty trong chuỗi này có quan hệ làm ăn với các chính phủ nước ngoài, theo USA Today.

Các nghị sĩ Dân chủ lập luận trong mối quan hệ làm ăn này, khi các chính phủ nước ngoài trả tiền, về danh nghĩa tiền được chuyển trực tiếp cho các công ty do con của ông Trump điều hành. Nhưng nhìn ở khía cạnh khác, việc ông Trump không từ bỏ quyền sở hữu cho thấy ông vẫn gián tiếp được hưởng lợi.

Giới quan sát nhận định động thái của các nghị sĩ Dân chủ dường như xuất phát từ nỗi lo các chính phủ nước ngoài sẽ thông qua các công ty của ông Trump để gây ấn tượng và tác động tới nhà lãnh đạo Mỹ.

Trên thực tế kể từ khi ông Trump lên làm tổng thống, các công ty mang tên ông đã giành được nhiều hợp đồng làm ăn béo bở tại nhiều nước, bao gồm cả Trung Quốc, từ việc thu tiền các nhà vận động hành lang làm việc cho Saudi Arabia đến việc cấp phép cho các nhãn hiệu thời trang của con gái Ivanka Trump tại Trung Quốc và hàng đống tiền các nước khác trả cho Trump Organization để thuê các bất động sản của ông.

Nhóm nghị sĩ thừa nhận không biết ông Trump đã được hưởng lợi bao nhiêu từ các khoản trên. Tuy nhiên, đây không phải là mục tiêu của họ khi nộp đơn kiện.

Trước mắt, nhóm nghị sĩ này chỉ muốn toà chấp nhận đơn kiện, tuyên bố ông Trump đang bị ràng buộc bởi các quy định về việc nhận lương bổng của quốc hội và ra lệnh cấm ông nhận các khoản tiền tương tự trong tương lai.

Một tuần hai vụ kiện

Đây không phải là lần đầu tiên Tổng thống Trump bị kiện với cáo buộc vi phạm quy định của quốc hội về việc nhận tiền, lương bổng và quà từ chính phủ nước ngoài.

Hồi tháng 1, chỉ ba ngày sau khi ông Trump nhậm chức tổng thống, một nhóm hoạt động xã hội của Mỹ đã nộp đơn kiện với cáo buộc tương tự.

Hồi đầu tuần này, hai tổng chưởng lý Karl A. Racine (đặc khu Columbia) và Brian E. Frosh (bang Maryland) đã nộp một đơn kiện Tổng thống Trump vi phạm luật chống tham nhũng khi nhận hàng triệu USD cho các khoản như cho thuê bất động sản, chi phí khách sạn, nhà hàng và các dịch vụ khác từ các nhà ngoại giao và đại diện nước ngoài, theo trang Sputnik.

Lập luận mà các cá nhân và tổ chức này đưa ra dựa trên khoản 9 điều I Hiến pháp Mỹ năm 1789, trong đó quy định: “Những người đảm nhận các chức vụ có lợi tức Mỹ nếu không được sự đồng ý của quốc hội sẽ không được phép nhận bất cứ quà tặng, lương bổng hoặc bất cứ danh hiệu, tước vị nào do vua chúa hoặc chính phủ nước ngoài trao tặng”.

Tuy nhiên, Bộ Tư pháp Mỹ hôm 10-6 cho rằng điều khoản nói trên không áp dụng cho các giao dịch thương mại như hoá đơn khách sạn, phí câu lạc bộ golf, thuê văn phòng…

Trong khi đó, Tập đoàn Trump Organization cho biết họ sẽ tặng khoản lợi nhuận từ khách hàng là đại diện chính phủ nước ngoài cho Bộ Tài chính Mỹ, nhưng sẽ không yêu cầu những khách hàng này công khai nhân thân.