Đặt cược mạng sống khi chống tham nhũng ở Indonesia

Các điều tra viên của Uỷ ban Chống tham nhũng Indonesia (KPK) nhiều lần nhận được những lời doạ giết, và mới đây một người bị tạt a xít nhưng vẫn quyết tâm phá án.

Điều tra viên cấp cao Novel Baswedan đang được điều trị tại bệnh viện do bị tạt a xítẢNH: REUTERS

Cuộc chiến chống tham nhũng trở thành tâm điểm của truyền thông Indonesia trong tuần qua, sau khi một điều tra viên cấp cao của KPK bị tạt a xít khi đang điều tra “đại án tham nhũng” gây thất thoát trên 170 triệu USD có liên quan đến hàng chục quan chức.

Truy lùng kẻ thủ ác

Cảnh sát Indonesia đang truy tìm hai đối tượng chưa rõ danh tính, đi trên một xe máy tạt a xít vào mặt điều tra viên Novel Baswedan gần nhà ông ở phía bắc Jakarta vào ngày 11.4, theo tờ The Jakarta Post. Sở Cảnh sát Jakarta thành lập đội đặc nhiệm ráo riết điều tra vụ việc và đã lấy lời khai 14 nhân chứng. Tổng thống Indonesia Joko Widodo gọi đây là “hành động tàn bạo”, yêu cầu Tổng thanh tra cảnh sát quốc gia Tito Karnavian phải sớm bắt được hung thủ.

Ông Novel cho cảnh sát biết ông có cảm giác bị theo dõi nhiều ngày liền trước khi bị tấn công. A xít đã làm ông bị bỏng mặt, cổ và mất thị lực mắt trái. Chủ tịch KPK Agus Rahardjo cho hay các quan chức KPK đã tham vấn các bác sĩ tại Bệnh viện Mắt Jakarta và quyết định đưa ông Novel sang Singapore chữa trị. Theo cựu Chủ tịch KPK Busyro Muqoddas, ông Novel sống sót sau 6 lần bị ám sát trong lúc làm việc cho cơ quan này.

Đại án tham nhũng

Điều tra viên Novel là người đứng đầu cuộc điều tra vụ khai khống, nâng giá hệ thống chứng minh thư điện tử để rút ruột ngân sách với số tiền lên đến 2.300 tỉ rupiah (173 triệu USD). Trong phiên xét xử hồi tháng 3.2017, hai công chức đã khai nhận ít nhất 37 quan chức có liên quan được hưởng lợi, Reuters dẫn lại bản cáo trạng do KPK công bố. Theo cáo trạng, những người có liên quan được xác định là hai quan chức Bộ Nội vụ (không nêu tên), các quan chức thuộc đảng cầm quyền của Tổng thống Joko Widodo được nêu tên gồm Bộ trưởng Tư pháp Yasonna Laoly và Chủ tịch Hạ viện Setya Novanto.

Báo chí Indonesia gần đây đồng loạt phản ánh đại án tham nhũng này trên trang nhất. Tổng thống Widodo đã kêu gọi người dân bình tĩnh và nói: “Tôi tin rằng KPK sẽ xử lý chuyên nghiệp”. Trong lúc điều tra vụ đại án này hồi giữa năm 2016, khi ông Novel đang đi xe máy đến văn phòng KPK đã bị một chiếc xe hơi cố tình tông vào, nhưng ông may mắn thoát chết. Ngoài ra, điều tra viên thoát chết qua 6 vụ ám sát này cũng đứng đầu cuộc điều tra tham nhũng khác dẫn đến việc bắt giữ Tổng thanh tra cảnh sát giao thông Djoko Susilo.

Không chỉ ông Novel, các viên chức và điều tra viên KPK đều phải đối mặt với đủ kiểu đe doạ, từ yểm bùa, hành hung và cả âm mưu ám sát. Điều tra viên Afif Julian Miftah hồi năm 2015 liên tục nhận được những lời đe doạ đánh bom, còn ô tô của ông thì bị tạt a xít. Lúc bấy giờ, ông Afif đang điều tra một số vụ án tham nhũng lớn, bao gồm vụ cựu lãnh đạo đảng Dân chủ Muhammad Nazaruddin bị cáo buộc rửa tiền.

Vào năm 2011, KPK bí mật theo dõi, nghe lén điện thoại của một nữ chính trị gia bị tình nghi tham nhũng. Bà này đã gọi cho một pháp sư và thuê ông ta làm phép, dùng bùa ngải hãm hại các điều tra viên KPK. Nhưng kết quả là bùa phép vô tác dụng và người phụ nữ này lãnh án tù vì tội tham nhũng. “Một ví dụ khác là tất cả nhân viên KPK trong một tầng lầu cùng lúc đổ bệnh hồi tháng 10.2014, đến nay vẫn chưa rõ nguyên nhân”, cựu Chủ tịch KPK Busyro Muqoddas nói với tờ The Jakarta Post. Ông Busyro và các lãnh đạo KPK nghi ngờ họ trúng bùa ngải (?).

Dù vậy, KPK – thành lập vào năm 2002 – vẫn không từ bỏ điều tra nhiều vụ án tham nhũng lớn có liên quan đến các quan chức cấp cao. “Chúng tôi xin khẳng định cuộc chiến chống tham nhũng không ngừng lại vì những lời đe doạ hay tấn công”, KPK tuyên bố sau vụ tấn công bằng a xít. Các nhà hoạt động chống tham nhũng cũng đang tiến hành chiến dịch toàn quốc lên tiếng ủng hộ KPK và kêu gọi các nhà điều tra không chùn bước.

Tổng thanh tra cảnh sát quốc gia Tito Karnavian cho hay cảnh sát sẽ tăng cường bảo vệ điều tra viên KPK. Cơ quan này cũng đang xem xét lại các biện pháp đảm bảo an toàn cho nhân viên và hiện mỗi điều tra viên được trang bị súng ngắn phòng thân sau giờ làm việc. Tướng Gatot Nurmantyo, Tư lệnh quân đội Indonesia, cũng tuyên bố sẵn sàng bảo vệ KPK, nhất là trong thời điểm cơ quan này đang xử lý nhiều vụ án tham nhũng lớn.

Phúc Duy