Cam Trung Quốc về chợ đầu mối được một số tiểu thương bóc nhãn để biến thành cam Việt – Ảnh: C.Trung

Hiện hằng đêm tại chợ đầu mối thực phẩm nông sản Thủ Đức, TP.HCM tiếp nhận hàng trăm tấn cam được trữ lạnh có nhãn mác chữ TQ. Nhiều người bán đã xé nhãn để hô biến thành sản phẩm VN hoặc nhập từ Mỹ, Úc 
rồi bán với giá cao.

Toàn cam Trung Quốc

Thời tiết TP.HCM se lạnh dịp cuối năm nhưng khu vực nhập trái cây ngay cổng chợ đầu mối thực phẩm nông sản Thủ Đức vẫn rất “nóng”. Có mặt tại đây khoảng 2g sáng một đêm cuối năm, chỉ khoảng ba giờ có tới 50 – 60 xe container chở cam, táo, hồng… có bao bì TQ vào “nhả hàng”.

Một chủ vựa ở đây thừa nhận phục vụ cho lễ, tết nên hai tháng cuối năm lượng hàng TQ đổ về nhiều gấp đôi thời điểm khác. Cùng lượng về dồn dập, giá bán các loại trái cây được nói thẳng có nguồn gốc từ TQ khá thấp.

Chỉ cách vài bước chân, trong nhà lồng chợ đầu mối Thủ Đức, cam sành miền Tây giá 25.000 – 30.000 đồng/kg, còn tại cổng chính chợ này, cam được rao của TQ loại nhỏ chỉ 120.000 – 130.000 đồng/sọt 18 – 20kg (chỉ khoảng 6.000 đồng/ký). Nho đen trái to chỉ từ 100.000 – 120.000 đồng/thùng 7kg (khoảng 17.000 đồng/ký); hồng 100.000 – 110.000 đồng/thùng 9kg (hơn 9.000 đồng/ký), táo 60.000 đồng/thùng 8kg (7.500 đồng/ký)… Nhiều chủ vựa còn cho biết nếu mua số lượng nhiều, giá giảm thêm 10-15%.

Cầm trên tay quả cam bóng mướt, chị Thanh – tiểu thương chuyên lấy trái cây tại chợ nông sản Thủ Đức – công nhận “đây là cam TQ nhưng người tiêu dùng bây giờ họ nghe nói hàng TQ là ngó lơ. Để bán được hàng, chúng tôi buộc phải thay tên đổi họ. Loại cam này có thể để hơn một tuần mà không héo như cam miền Tây” – chị Thanh nói.

Bà Nguyễn Thanh Hà – phó giám đốc chợ đầu mối nông sản Thủ Đức – cho biết số lượng trái cây nhập về chợ mỗi đêm ước tính khoảng 2.100 tấn, trong đó 1.510 tấn là trái cây trong nước và 600 tấn trái cây ngoại nhập. Bà Hà nêu dù có kiểm soát lượng hàng trái cây về mỗi đêm nhưng cũng không kiểm soát được thông tin về xuất xứ hàng mà tiểu thương trao đổi với khách hàng. Mới đây, chợ đầu mối cũng ký kết với Hà Giang về lượng cam sành nhưng số lượng hạn chế, không nhiều như tiểu thương bán ngoài chợ.

Theo bà Nguyễn Thanh Hà, ngoài cam ra thì quýt kim, táo… phần nhiều có xuất xứ từ TQ. “Chúng tôi đang thống kê các loại hàng của TQ. Như cam sành có in logo hàng TQ nhưng tiểu thương đã xé nhãn này khi bán cho khách hàng” – bà Hà nói.

Bà Nguyễn Thị Lệ Thoa, trưởng phòng quản lý an toàn thực phẩm thuộc Chi cục Bảo vệ thực vật TP.HCM, cũng xác nhận ở chợ đầu mối có hai loại cam rất giống nhau là cam sành Hà Giang và cam TQ. Theo bà Thoa, cam Hà Giang chỉ đóng trong sọt giỏ chứ không có nhãn hiệu gì, còn cam có logo màu đỏ và được vận chuyển bảo quản bằng container lạnh là cam TQ.

Ra chợ lẻ thành hàng Việt, hàng Thái…

Ngoài một số tiểu thương khi bán ở chợ đầu mối nói thẳng là rau quả TQ, có nhiều người bóc logo in hình ghi chữ TQ và công bố đây là hàng VN. Đang loay hoay ghi chép số lượng tiểu thương lấy hàng, ông H. – chủ sạp bên tay phải cổng chợ – cho biết gần hai ngày trái cây mới được vận chuyển từ Hà Giang về đây. Nhưng khi chúng tôi thắc mắc về logo giỏ cam in hình TQ thì người này quát 
“hàng Tàu thì có sao nào…”.

Hơn 5g sáng, chúng tôi theo chân bà T. khi bà vừa lấy hai giỏ cam từ container biển số 51R… được đóng gói hộp chữ TQ và được tiểu thương chợ đầu mối khẳng định là hàng TQ. Tới điểm bán của bà Tâm ở một chợ lẻ trên đường Hoàng Văn Thụ (Q.Phú Nhuận), khi vào hỏi mua lô hàng mới vừa về được vài phút, chồng bà T. đứng bán đã khẳng định ngay đây là cam Hà Giang. Hỏi thêm, ông lưỡng lự “thấy rẻ lấy về bán chứ ai biết được cam Hà Giang hay TQ?!”.

Tương tự, dù cách hơn 2km nhưng hai thùng quýt có xuất xứ từ TQ mua tại chợ đầu mối Thủ Đức đã được ông B. (Q.12) lột sạch nhãn ghi chữ TQ trước khi bày bán tại An Phú Đông (Q.12) với giá cao gấp 4-5 lần. “Quýt Thái đây, hàng miền Tây hẳn hoi, đang vào mùa nên giá chỉ 35.000 đồng/kg” – ông T. chỉ vào thùng quýt rao…

Hàng Trung Quốc 
bảo quản được lâu

Chợ Văn Quán – một trong những chợ hoa quả, rau củ đầu mối lớn nhất phía tây Hà Nội – 4g sáng đã tấp nập, rau củ quả được chở tới đây bằng đủ loại phương tiện. Chị Loan, tiểu thương bán các loại củ quả tại chợ Văn Quán, cho biết rau củ VN giá cao, nguồn hàng đáp ứng nhu cầu lớn lại “phập phù”, trong khi hàng TQ rất dễ nhập, đặc biệt là cà rốt và củ cải, khoai tây, hành, tỏi… nên tại chợ đầu mối rau quả Văn Quán, hàng được nhập từ nhiều nơi song phần nhiều từ TQ.

Dọc cung đường Lê Đức Thọ (TP.HCM), rau củ quả được bày bán tràn cả ra đường. Trực tiếp khảo sát thị trường, ông Nguyễn Công Thừa – chủ nhiệm HTX nông nghiệp Anh Đào (Lâm Đồng) – cho biết các loại rau củ như cà rốt, khoai tây, bắp cải, cải thảo, cà chua… được nhập từ TQ rất nhiều.

“Giá các loại rau củ của TQ rất rẻ khiến nông dân không thể cạnh tranh” – ông Thừa nói. Vị này cũng nhận định trung bình mỗi ngày tại thị trường TP.HCM tiêu thụ khoảng 200 tấn rau củ quả nhập khẩu từ TQ. Sản phẩm nhập từ TQ bảo quản được lâu hơn, mẫu mã đẹp và giá lại rất rẻ nên vẫn được các nhà hàng, bếp ăn… lựa chọn sử dụng.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, hoa quả và rau củ TQ nhập khẩu vào VN ngày một tăng. Dù là nước nông nghiệp, song ước tính mỗi năm chúng ta chi khoảng 4.000 tỉ đồng để nhập hàng trăm nghìn tấn hành, bắp cải, táo, cam, nho… từ TQ. Cung cấp cho Tuổi Trẻ, Tổng cục Hải quan cho hay lượng rau củ nhập khẩu từ TQ vẫn tăng mạnh, 10 tháng đầu năm đã lên tới khoảng 3.800 tỉ đồng. Đứng đầu là hành tây, khoai tây, cà rốt, củ cải…

Không chỉ rau củ, Tổng cục Hải quan nêu trong 10 tháng đầu năm, VN đã nhập tới 63.000 tấn táo, 19.600 tấn cam và hơn 15.000 tấn nho từ TQ… Dịp cuối năm âm lịch này hàng về càng nhiều, nhưng rau củ quả gắn nhãn TQ trên thị trường lại rất ít…

Lo lắng… Lượng rau củ, hoa quả được nhập khẩu về VN ngày càng tăng mạnh luôn khiến nhiều người tiêu dùng, hộ nông dân, doanh nghiệp lo lắng. Ông Nguyễn Văn Mọi, phó chủ tịch Hiệp hội Nho Ninh Thuận, cho biết vùng trồng nho Ninh Thuận có hơn 1.000ha. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 300ha ứng dụng quy trình sản xuất VietGAP nên tiêu thụ ổn định tại các siêu thị. Còn lại, hơn 600ha vùng trồng nho (tương ứng khoảng 260.000 tấn) phải đưa tiêu thụ ở các chợ truyền thống, cạnh tranh trực tiếp với nho TQ. Trong khi đó, nho TQ có giá rẻ hơn từ 15-20%. Hằng ngày, một lượng lớn rau quả Trung Quốc được vận chuyển về chợ đầu mối Thủ Đức – Ảnh: C.TRUNG Tại vùng trồng cam Cao Phong (Hòa Bình), các nhà vườn cũng rất lo lắng khi có một số lượng không nhỏ cam TQ “đội lốt” cam Cao Phong. Chị Hạnh, một nhà vườn, cho biết để ngăn chặn tình trạng này, vùng trồng cam Cao Phong đã thành lập Hội Nhà vườn cam Cao Phong, liên kết chặt chẽ với nhau. Tuy nhiên, chị Hạnh cho biết cũng chỉ ngăn chặn được tình trạng cam TQ “đội lốt” ở khâu phân phối của chính nhà sản xuất, còn các khâu sau thì rất khó. GS Nguyễn Lân Dũng, chủ tịch Hội Các ngành sinh học VN, cho rằng nếu kiểm dịch được hết mầm bệnh, thuốc bảo vệ thực vật thì phải có những phòng thí nghiệm lớn, trang thiết bị hiện đại, đủ mẫu chuẩn và cần mất khá nhiều thời gian. “Do đó, cố gắng kiểm soát chặt và hạn chế nhập khẩu những loại hoa quả, thực phẩm mà chúng ta cũng đã có sẵn và còn có cả khả năng xuất khẩu” – GS Lân Dũng nói.