Thống kê chưa đầy đủ từ Hiệp hội Nhựa VN (VPA) cho biết chỉ tính riêng tại Hà Nội và TP.HCM, lượng túi nilông (bao xốp) các loại được tiêu thụ khoảng 25.000 tấn/tháng, chưa kể 8 tỉ ống hút nhựa dùng cho loại hộp sữa nước.

Trong khi đó, nhiều người tiêu dùng và nhà sản xuất vẫn chưa “mặn” với túi tự hủy, vì sao?

Người tiêu dùng: chỉ mới nghe nói!

Bán đủ loại túi nilông, từ túi đựng rác đến bao xốp các loại hơn 10 năm nay, nhưng chủ sạp Ngọc Hoa – tiểu thương chợ Trần Hữu Trang (Q.Phú Nhuận, TP.HCM) – cho biết chỉ mới nghe về loại bao xốp tự huỷ khi thải ra môi trường, “chưa biết mặt mũi nó thế nào”.

Trong khi đó, ông Quốc Sang (chủ sạp hàng nhựa chợ Bình Tây) thừa nhận chưa từng nghe nói đến loại túi tự hủy này.

Tại các hệ thống siêu thị, nhận thức của người bán và người tiêu dùng về nhiều mặt hàng thân thiện với môi trường đã có sự chuyển biến tích cực trong những năm gần đây, dù chưa nhiều. Tuy nhiên, đại diện một hệ thống siêu thị lớn thừa nhận nhiều người tiêu dùng vẫn còn lưỡng lự giữa việc chi tiền ra mua hay tiếp tục lựa chọn bao xốp để đựng đồ.

Ông Hồ Đức Lam, chủ tịch VPA, cho biết trong hơn 500 doanh nghiệp (DN) đang sản xuất túi xốp hiện nay chỉ có khoảng 30 DN có giấy chứng nhận thân thiện môi trường do Bộ TN-MT cấp, sản phẩm bao xốp tự phân hủy (tự huỷ) của những DN này chủ yếu chỉ để xuất khẩu.

Phần lớn còn lại là DN vừa và nhỏ, chuyên sản xuất các loại túi nhựa, bao xốp thông thường (khó phân hủy) để cung cấp cho thị trường nội địa.

Đây là nguồn cung cấp rác thải nhựa khó phân hủy cực lớn nhưng chưa có giải pháp chuyển đổi. “Chỉ một vài DN sản xuất và bán túi tự hủy ở thị trường nội địa, nhưng mới ở kênh siêu thị hay trung tâm thương mại lớn, chứ chưa tiêu thụ được ở các chợ truyền thống hay tiệm tạp hoá do nhận thức của người bán và người tiêu dùng vẫn còn rất hạn chế” – ông Lam nói.

Nhà sản xuất: quá nhiều rào cản

Giải thích lý do không mặn mà đầu tư sản xuất bao xốp tự huỷ, lãnh đạo công ty nhựa P. cho biết do giá thành cao, thường cao hơn 15-20% so với giá thành loại bao xốp thông thường, thậm chí cao hơn 30-40% nếu sản xuất loại túi tự hủy nhanh.

“Các loại bao xốp thông thường có giá thành thấp vì dùng nguyên liệu nhựa tái sinh thấp cấp, không tốn thêm chi phí cho chất phụ gia để làm phân huỷ” – vị này chia sẻ.

Theo ông Trần Việt Anh – tổng giám đốc Công ty CP xuất nhập khẩu Nam Thái Sơn, VN vẫn đang thiếu các nhà máy tái chế có công nghệ trình độ xử lý hiện đại, quy mô lớn và nguyên liệu để sản xuất ra được các sản phẩm thân thiện môi trường.

Các DN đầu tư sản xuất sản phẩm thân thiện môi trường kinh doanh đều “tự bơi”, không có bất kỳ chính sách nào hỗ trợ từ phía Nhà nước. “Đây là lý do khiến các DN không mặn mà với sản phẩm bao xốp tự huỷ, thân thiện với môi trường” – ông Việt Anh nói.

Từ năm 2018, sau 3 năm chủ yếu tập trung cho thị trường xuất khẩu, Tập đoàn An Phát đã bắt đầu sản xuất và cung ứng ra thị trường nội địa túi sinh học phân huỷ hoàn toàn làm từ tinh bột. So với loại bao xốp phân huỷ phổ biến trên thị trường, bao bì phân hủy làm từ tinh bột cao cấp hơn, đòi hỏi máy móc tinh xảo và nhân sự vận hành tay nghề cao hơn.

Tuy nhiên, với nguyên vật liệu 100% nhập khẩu từ Đức, quy trình sản xuất nghiêm ngặt và đạt tiêu chuẩn vi sinh phân hủy hoàn toàn, giá thành của các sản phẩm này cao hơn 2,5 lần so với sản phẩm nhựa tự hủy thông thường.

“Đây cũng là một rào cản lớn để chúng tôi có thể đưa sản phẩm đến tay mọi gia đình, mọi người dân, nên chỉ xác định đây là giai đoạn đầu tư và đặt nền móng cho một tương lai “sạch” của VN” – đại diện đơn vị này cho biết.