Học hỏi Phúc âm Chúa Nhật: Chúa Nhật XXVI Thường Niên – Năm C

LỜI CHÚA ((Lc 16,19-31):

¹⁹ Khi ấy, Đức Giê-su nói với người Pha-ri-sêu dụ ngôn sau đây : “Có một ông nhà giàu kia, mặc toàn lụa là gấm vóc, ngày ngày yến tiệc linh đình. ²⁰ Lại có một người nghèo khó tên là La-da-rô, mụn nhọt đầy mình, nằm trước cổng ông nhà giàu, ²¹ thèm được những thứ trên bàn ăn của ông ấy rớt xuống mà ăn cho no. Lại thêm mấy con chó cứ đến liếm ghẻ chốc anh ta. ²² Thế rồi người nghèo này chết, và được thiên thần đem vào lòng ông Áp-ra-ham. Ông nhà giàu cũng chết, và người ta đem chôn.

²³ “Dưới âm phủ, đang khi chịu cực hình, ông ta ngước mắt lên, thấy tổ phụ Áp-ra-ham ở tận đàng xa, và thấy anh La-da-rô trong lòng tổ phụ. ²⁴ Bấy giờ ông ta kêu lên : ‘Lạy tổ phụ Áp-ra-ham, xin thương xót con, và sai anh La-da-rô nhúng đầu ngón tay vào nước, nhỏ trên lưỡi con cho mát ; vì ở đây con bị lửa thiêu đốt khổ lắm !’ ²⁵ Ông Áp-ra-ham đáp : ‘Con ơi, hãy nhớ lại : suốt đời con, con đã nhận phần phước của con rồi ; còn La-da-rô suốt một đời chịu toàn những bất hạnh. Bây giờ, La-da-rô được an ủi nơi đây, còn con thì phải chịu khốn khổ. ²⁶ Hơn nữa, giữa chúng ta đây và các con đã có một vực thẳm lớn, đến nỗi bên này muốn qua bên các con cũng không được, mà bên đó có qua bên chúng ta đây cũng không được.’

²⁷ “Ông nhà giàu nói : ‘Lạy tổ phụ, vậy thì con xin tổ phụ sai anh La-da-rô đến nhà cha con, ²⁸ vì con hiện còn năm người anh em nữa. Xin sai anh đến cảnh cáo họ, kẻo họ lại cũng sa vào chốn cực hình này !’ ²⁹ Ông Áp-ra-ham đáp : ‘Chúng đã có Mô-sê và các Ngôn Sứ, thì chúng cứ nghe lời các vị đó.’ ³⁰ Ông nhà giàu nói : ‘Thưa tổ phụ Áp-ra-ham, họ không chịu nghe đâu, nhưng nếu có người từ cõi chết đến với họ, thì họ sẽ ăn năn sám hối.’ ³¹ Ông Áp-ra-ham đáp : ‘Mô-sê và các Ngôn Sứ mà họ còn chẳng chịu nghe, thì người chết có sống lại, họ cũng chẳng chịu tin’.”

HỌC HỎI:

1. Đọc Lc 16,19-21 và cho thấy sự tương phản trong cuộc sống ở đời này giữa ông nhà giàu và La-da-rô. Ai là người được Chúa thương hơn? Tên La-da-rô nghĩa là gì? (Eleazar).

2. Đọc Lc 16,19-21. Đâu là tội của ông nhà giàu? Xem Lc 12,19.

3. Đọc Lc 16,22-23 và cho thấy sự tương phản về số phận sau cái chết của ông nhà giàu và Ladarô.

4. Đọc Lc 16,23-31. Trong nơi âm phủ, ông nhà giàu xin cụ tổ Abraham ba điều gì?

5. Vực thẳm lớn ở đời sau ngăn cách ông nhà giàu và Ladarô đã bắt đầu khi nào ở đời này?

6. Người Do-thái có sợ chết không? Âm phủ (Shơ-ôl hay Hades) là nơi như thế nào? Đọc Thánh vịnh 6,6; 88,11-13. Đọc thêm sách Giảng Viên 9,3-10.

7. Sự đảo ngược số phận giữa ông nhà giàu và La-da-rô có phải là một chủ đề quen thuộc của Tin Mừng Luca không? Đọc Lc 1,52-53; 6,20-25.

8. Tại sao người chết hiện về cũng không khiến người ta hoán cải? Đọc Ga 11,45-53.

CÂU HỎI SUY NIỆM:

Bạn nghĩ gì về câu trả lời của cụ Abraham khi ông nhà giàu xin chút nước? Đọc Lc 16,25-26. Bạn có bị sốc không?

PHẦN TRẢ LỜI:

1. Dụ ngôn ở Lc 16,19-21 cho thấy hai khuôn mặt tương phản. Một ông nhà giàu mặc toàn lụa là gấm vóc, tiệc tùng liên miên. Một anh bần cùng, tên là Ladarô, nằm ở cổng của ông nhà giàu. Anh này đói quá, chỉ mong được ăn cho no những mảnh vụn đồ ăn từ trên bàn tiệc của ông này
rơi xuống. Ngoài bị đói, anh Ladarô còn bị mụn nhọt đầy mình. Điều này khiến cho những con chó hoang đến liếm các vết ghẻ lở của anh. Vào thời Đức Giêsu, nhiều người nghĩ ông nhà giàu chính là người được Chúa thương, nên ban cho giàu có dư dật và niềm vui mỗi ngày với các khách quý. Anh Ladarô nghèo là người bị Thiên Chúa bỏ rơi, đói bụng, bệnh tật, không bạn bè trợ giúp. Thật ra, như ta sẽ thấy sau này, chính anh nhà nghèo mới là người được Thiên Chúa thương. “Ladarô” là một tên rất thông dụng, bắt nguồn từ “Eleazar” trong tiếng Híp-ri, có nghĩa là “Thiên Chúa trợ giúp” (x. 2 Mcb 8,23).

2. Tội của ông nhà giàu trong Lc 16,19-21 đơn giản là đã không làm gì để giúp anh Ladarô túng đói, nằm trước cổng nhà ông. Ông không chia sẻ những gì ông có và những gì dư thừa. Tội của ông là để cho có một sự chênh lệch quá lớn về mức sống giữa ông và người ở cách ông có một cánh cổng. Tội của ông là tội hưởng thụ thoải mái trong khi có người bất hạnh gần kề, cần đến sự trợ giúp của ông, nhưng ông lại làm ngơ như không thấy. Ông sống giống như người phú hộ trong Lc 12,19, cứ “nghỉ ngơi, ăn uống vui chơi cho đã.”

3. Luca 16,22-23 cho thấy sự tương phản về số phận sau cái chết của ông nhà giàu và Ladarô. Có vẻ như hai người chết trong thời gian gần nhau. Theo quan niệm của Do-thái giáo, mọi người, dù tốt hay xấu, sau khi chết đều phải vào Âm phủ (người Do-thái gọi là Shơ-ôl; người Hy-lạp gọi là
Hades), đây là nơi trú ngụ của các âm hồn, còn gọi là ngục tổ tông. Tất cả những ai đã chết trước Chúa Giêsu, kể cả những người công chính trong Cựu Ước như Abraham, đều phải vào đây để chờ Đấng Cứu Chuộc. Chính linh hồn Đức Giêsu, sau khi chết cũng xuống ngục tổ tông như mọi
người, nhưng Ngài xuống để loan báo tin mừng giải thoát cho những người công chính (GLHTCG 632). Qua dụ ngôn này, Chúa Giêsu còn cho ta thấy, trong ngục tổ tông, không phải số phận ai cũng như ai (GLHTCG 633). Ladarô sau khi chết được hưởng hạnh phúc trong lòng tổ phụ
Abraham. Còn ông nhà giàu, sau khi chết và được chôn cất long trọng, thì phải chịu cực hình. Như vậy, nơi ngục tổ tông, sự thưởng phạt đã bắt đầu rồi.

4. Nơi Âm phủ, ông nhà giàu xin tổ phụ Abraham ba điều. Trước hết ông xin tổ phụ sai Ladarô nhúng đầu ngón tay vào nước, rồi nhỏ trên lưỡi của ông cho mát, vì ông bị đau đớn bởi lửa thiêu (Lc 16,24). Kế đến ông xin tổ phụ sai Ladarô đến nhà của cha ông để cảnh cáo năm anh em của ông, kẻo họ phải chịu cực hình như ông (Lc 16,27). Cuối cùng, ông xin cho một người từ cõi chết trở về để nhắc nhở họ (Lc 16,30). Tổ phụ Abraham đã không thỏa mãn cả ba yêu cầu này của ông nhà giàu. Yêu cầu nhỏ nước vào miệng không thực hiện được, vì đó là hình phạt ông này phải chịu. Hơn nữa, có một vực thẳm ngăn cách giữa đôi bên, khiến cho Ladarô không thể qua mà giúp được. Yêu cầu thứ hai và thứ ba là không cần thiết. Không cần Ladarô hay người chết hiện về để nhắc nhở, họ chỉ cần sống theo Luật Môsêvà các ngôn sứ là đủ.

5. Luca 16,26 nói đến “một vực thẳm lớn” ngăn cách cụ Abraham với ông nhà giàu. Bên này không thể qua bên kia. Một bên là nơi Ladarô “được an ủi”, bên kia là nơi ông nhà giàu phải “chịu khốn khổ”. Vực thẳm lớn này nằm ở đời sau, nhưng đã bắt đầu từ đời này. Khi con người cố tình không chia sẻ với anh em, khép mình trong sự giàu có của mình, thì vực thẳm bắt đầu xuất hiện và trở nên càng lúc càng sâu hơn. Vực thẳm đời sau là sự nối dài của vực thẳm đời này.

6. Người Do-thái tin sau khi chết thì mọi người đều phải vào Âm phủ. Âm phủ là nơi các âm hồn sống lây lất như những chiếc bóng. Ở Âm phủ không có sự sống thật sự, không có ánh sáng, không có niềm vui, không có hoạt động (Giảng viên 9,10), nhất là không ca tụng Chúa (Tv 6,6;
88,11-13). Phải ở đó mãi mãi, thật là khủng khiếp, nên ai cũng muốn sống thật lâu trên dương gian này. Vào khoảng thế kỷ thứ hai trước công nguyên, một số người Do-thái bắt đầu tin vào sự sống lại ở đời sau, tin vào sự thưởng phạt vào ngày tận thế (Đanien 12,2-3; 2 Macabê 7,9).

7. Qua dụ ngôn này, Đức Giêsu cho thấy có sự đảo ngược nơi số phận của ông nhà giàu và Ladarô. Chủ đề này được diễn tả ở Lc 16,25: người được điều tốt ở đời này thì đời sau phải chịu khổ; ngược lại, người chịu bất hạnh ở đời này thì được an ủi ở đời sau. Chủ đề này còn được nói ở Lc
1,52-53; 6,20-25. Dĩ nhiên, không phải cứ giàu sang thì thế nào cũng phải khốn khổ và bị Thiên Chúa phạt. Người giàu chỉ bị phạt khi không biết sẻ chia, đơn cử như ông nhà giàu trong dụ ngôn này. Xem Lc 19,1-10; 23,50-53.

8. Đối với Đức Giêsu, hối cải đến từ việc nghe lời Sách Thánh và thực thi các lời trong đó. Hối cải không đến từ phép lạ người chết hiện về. Sau đây là một thí dụ chứng minh điều trên: khi Ladarô được Đức Giêsu hoàn sinh từ cõi chết, các nhà lãnh đạo Do-thái giáo biết chuyện này, nhưng họ vẫn cứng lòng, không chịu hối cải. Thậm chí, họ đã quyết định giết Đức Giêsu (Ga 11,53) và giết luôn cả anh Ladarô nữa (Ga 12,10).

Lm. Antôn Nguyễn Cao Siêu, S.J.