Trong khi 4 quy hoạch đường bộ, hàng hải, đường thủy nội địa, đường sắt đã được phê duyệt, thì tới nay quy hoạch quan trọng về hệ thống cảng hàng không (CHK) toàn quốc thời kỳ 2021 – 2030 tầm nhìn đến năm 2050 vẫn chưa được Bộ GTVT hoàn chỉnh. Vì quy hoạch vẫn là dự thảo “mở” nên các địa phương đua nhau xin bổ sung quy hoạch sân bay như từng diễn ra đầu năm 2021.

Sân bay Điện Biên Phủ là một trong số ít dự án sân bay xây mới được triển khai gần đây, do nguồn vốn ACV thực hiện  MAI HÀ

Thêm 3 tỉnh muốn có sân bay

Mới nhất, UBND tỉnh Kon Tum vừa có công văn gửi Thủ tướng đề xuất bổ sung quy hoạch CHK Măng Đen (H.Kon Plong) vào quy hoạch tổng thể CHK toàn quốc. Theo Kon Tum, dự kiến công suất thiết kế của CHK Măng Đen từ 3 – 5 triệu hành khách/năm; diện tích đất thực hiện dự án khoảng 350 ha. Tổng mức đầu tư dự án khoảng 4.000 tỉ đồng; thời gian thực hiện là từ năm 2023 – 2027, theo phương thức PPP (hợp tác đầu tư công tư). Lý do xin xây sân bay, theo Kon Tum, là do vị trí chiến lược hết sức quan trọng về mặt quốc phòng, an ninh cũng như kinh tế của tỉnh, đồng thời nhằm phát triển du lịch tại Khu du lịch Măng Đen.

Trước đó, UBND tỉnh Sơn La và UBND tỉnh Tuyên Quang gửi văn bản kiến nghị Bộ GTVT báo cáo Thủ tướng cho phép bổ sung 2 sân bay Na Hang (Tuyên Quang) và sân bay Mộc Châu (Sơn La) vào dự thảo Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống CHK, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, đầu tư theo phương thức PPP. Đáng chú ý, giữa tháng 8, Sơn La cũng đề xuất xây dựng mới sân bay Nà Sản (H.Mai Sơn) theo hình thức PPP trên nền sân bay cũ, nâng công suất lên 1 triệu khách/năm. Giai đoạn 2 sẽ mở rộng đạt công suất 2 triệu khách/năm, sơ bộ tổng mức đầu tư hơn 3.000 tỉ đồng. Sân bay Nà Sản nằm trong dự kiến quy hoạch CHK giai đoạn 2021 – 2030. Như vậy, với đề xuất thêm sân bay Mộc Châu, Sơn La mong muốn có tới 2 sân bay là Nà Sản và Mộc Châu.

Tuy nhiên, theo báo cáo rà soát quy hoạch CHK mới được Cục Hàng không báo cáo Bộ GTVT, Cục đề nghị ưu tiên tập trung đầu tư một số CHK lớn, đóng vai trò đầu mối tại vùng thủ đô Hà Nội và TP.HCM.

Cục trưởng Cục Hàng không Đinh Việt Thắng cho biết giai đoạn từ năm 2021 – 2030, Cục vẫn giữ quan điểm từng bước nâng cấp và khai thác có hiệu quả 22 CHK hiện hữu, chỉ đầu tư 6 CHK mới, nâng tổng số lên 28 CHK cả nước. Tổng công suất thiết kế hệ thống CHK đáp ứng khoảng 283 triệu hành khách, đồng thời đã được tính toán đảm bảo trên 95% dân số có thể tiếp cận tới CHK trong phạm vi 100 km. Tới năm 2050, hình thành 31 CHK gồm 14 CHK quốc tế, 17 CHK quốc nội, bổ sung thêm CHK quốc tế Hải Phòng (thay thế cho CHK Cát Bi giai đoạn sau 2030), CHK Cao Bằng và CHK thứ 2 Hà Nội.

Việc rà soát này không tính đến các sân bay mới tại các vị trí các tỉnh đề xuất gần đây như Măng Đen hay sân bay Na Hang, Mộc Châu. Cũng trong giai đoạn này, Cục Hàng không VN kiến nghị tiếp tục duy trì vị trí quy hoạch CHK quốc tế Hải Phòng đã được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định số 640/QĐ-TTg ngày 28.4.2011 tại H.Tiên Lãng (Hải Phòng).

Bên cạnh đó, hồ sơ quy hoạch vẫn để mở cho việc nghiên cứu, khảo sát, xây dựng CHK, sân bay tại các đảo (như Lý Sơn, Phú Quý…), quần đảo có nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh; quy hoạch đường cất hạ cánh số 3 tại CHK quốc tế Cam Ranh; quy hoạch, xây dựng CHK tại một số sân bay quân sự (Thành Sơn, Biên Hòa…) trong trường hợp đủ điều kiện.

Đầu tư sân bay PPP không dễ

Theo TS Trần Quang Châu – Chủ tịch Hội Khoa học và công nghệ hàng không VN, việc nhiều địa phương đề nghị bổ sung thêm các sân bay ngoài quy hoạch là không phù hợp. Lý do quy hoạch CHK sân bay đã tính toán kỹ đến khoảng cách giữa các sân bay, nhu cầu đi lại của người dân cũng như các yếu tố về kinh tế, quy mô từng địa phương để mở CHK mới. Quy hoạch phát triển hệ thống CHK cần dựa trên rất nhiều yếu tố như xác định nhu cầu hành khách, nhu cầu vận tải, mạng đường bay khai thác của từng sân bay.

Một chuyên gia trong ngành hàng không cảnh báo, đề xuất bổ sung vào quy hoạch CHK của một số địa phương dù khó khả thi, nhưng sức tác động đến thị trường bất động sản lại rất lớn. Điển hình như khi có đề xuất sẽ xây sân bay thứ 2 vùng thủ đô tại một số huyện phía đông nam Hà Nội, giá đất khu vực này tăng mạnh dù chưa hề có phương án chính thức. Bộ GTVT cần sớm hoàn thiện quy hoạch CHK, sân bay toàn quốc để tránh tình trạng từng thời điểm lại có vài địa phương xin bổ sung sân bay mới vào quy hoạch.

Bên cạnh đó, phần lớn các sân bay thuộc diện bổ sung trong quy hoạch cũng như sân bay được các tỉnh đề xuất thêm đều theo hình thức đầu tư PPP. Tuy nhiên, tại cuộc họp hồi đầu tuần của Phó thủ tướng Lê Văn Thành với 15 tỉnh, thành phố có nhu cầu nâng cấp, mở rộng, xây dựng CHK, Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Anh Tuấn cho biết việc huy động các nguồn vốn đầu tư nâng cấp, mở rộng CHK hiện hữu gặp nhiều khó khăn. Hiện thể chế chính sách về sử dụng tài sản nhà nước tham gia dự án đầu tư CHK theo hình thức đối tác công tư (PPP) chưa rõ ràng.

Việc đầu tư CHK mới thường có vốn đầu tư lớn, trong khi hầu hết các CHK có quy mô công suất nhỏ, doanh thu thấp, nên phương án tài chính BOT sân bay thường có tính khả thi không cao, thời gian hoàn vốn dài, lên đến 50 năm.

MAI HÀ

TNO