Trực thăng và tàu của Chiến khu Đông bộ thuộc quân đội Trung Quốc tham gia một cuộc tập trận cứu hộ trên biển tại vị trí không được tiết lộ hôm 9-8 – Ảnh: REUTERS/Chiến khu Đông bộ

Theo Thời báo Hoàn Cầu, đây là sách trắng thứ 3 của Trung Quốc về vấn đề Đài Loan. Sách trắng trước đó là “Vấn đề Đài Loan và việc thống nhất Trung Quốc” (công bố năm 1993) và “Nguyên tắc Một Trung Quốc và vấn đề Đài Loan” (2000).

Sách trắng trên tuyên bố: “Chúng tôi là một Trung Quốc và Đài Loan là một phần của Trung Quốc. Đây là sự thật không thể chối cãi, vốn được lịch sử và luật pháp ủng hộ. Đài Loan chưa bao giờ là một quốc gia, và không thể thay đổi tình trạng Đài Loan là một phần của Trung Quốc”.

Sách trắng thứ 3 này nhấn mạnh rằng thống nhất trong hòa bình và “một quốc gia, hai chế độ” là những nguyên tắc cơ bản của Trung Quốc để giải quyết vấn đề Đài Loan và là cách tiếp cận tốt nhất để thống nhất đất nước.

Tài liệu này tuyên bố những khác biệt trong hệ thống xã hội ở Trung Quốc đại lục và Đài Loan “không phải là trở ngại đối với việc thống nhất và cũng không phải là lý lẽ bào chữa cho chủ trương ly khai”.

Đáng chú ý, chương thứ 5 của sách trắng trên có tiêu đề “Thực hiện triển vọng tươi sáng về việc thống nhất Tổ quốc trong hòa bình”, gồm 4 phần. Theo Thời báo Hoàn Cầu, các nhà phân tích cho biết đây là lần đầu tiên Trung Quốc đại lục “nêu chi tiết về triển vọng tươi sáng của việc thống nhất hòa bình trong một văn kiện chính thức cấp cao như vậy”.

Điều đáng chú ý là sách trắng nêu chi tiết về mô hình “một quốc gia, hai chế độ” dành cho Đài Loan, dựa trên kinh nghiệm và bài học thực tiễn ở đặc khu hành chính Hong Kong và Macau, và nêu rõ rằng “một quốc gia là điều kiện tiên quyết và nền tảng của hai chế độ”.

Mặc dù tuyên bố sẽ đẩy mạnh các nỗ lực để thống nhất hòa bình, nhưng sách trắng trên cũng khẳng định Trung Quốc “sẽ không từ bỏ việc sử dụng vũ lực“. Sách trắng nêu: “Chúng tôi bảo lưu phương án sử dụng tất cả biện pháp cần thiết. Điều này là nhằm chống lại sự can thiệp từ bên ngoài và tất cả hoạt động ly khai. Dùng vũ lực là biện pháp cuối cùng được sử dụng trong những hoàn cảnh bắt buộc”.

Trung Quốc công bố sách trắng trên vào thời điểm đáng chú ý, khi căng thẳng giữa hai bờ eo biển Đài Loan tăng lên sau chuyến thăm của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi tới hòn đảo này tuần trước. Trung Quốc đã tiến hành đợt tập trận tại 6 khu vực quanh Đài Loan và công bố dừng hợp tác với Mỹ về nhiều lĩnh vực dân sự, quân sự để đáp trả.

Ngoài ra, một chuyên gia từ Viện Nghiên cứu Đài Loan thuộc Đại học Thanh Hoa nói với Thời báo Hoàn Cầu rằng sách trắng trên được công bố trong bối cảnh Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc lần thứ 20 của Đảng Cộng sản Trung Quốc sắp diễn ra và trong lúc sức mạnh kinh tế, quân sự của Trung Quốc đều đã vượt trội so với những thập kỷ trước.