Trung Quốc và cánh cửa gia nhập CPTPP

Các thành viên Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) hoan nghênh việc Trung Quốc đệ đơn xin gia nhập, nhưng việc phê chuẩn có thể sẽ kéo dài.

Đại diện các bên sau lễ ký kết CPTPP tại Chile hồi năm 2018 REUTERS

Bộ Thương mại Trung Quốc ngày 16.9 chính thức đệ đơn xin gia nhập CPTPP, động thái được đánh giá là nhằm gia tăng sức ảnh hưởng đến hoạt động thương mại tại khu vực Thái Bình Dương cũng như thế giới.

Nâng tầm hiệp định ?

Tiền thân của CPTPP là Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) do chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Barack Obama khởi xướng trong chiến lược xoay trục về châu Á. Nhưng người kế nhiệm ông Obama là ông Donald Trump sau đó rút khỏi việc đàm phán này.

Trong khi đó, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường bày tỏ quan tâm đối với CPTPP. Đến tháng 11.2020, Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc nói rằng Bắc Kinh sẽ “cân nhắc nghiêm túc” việc tham gia CPTPP. Theo Bloomberg, nếu Trung Quốc tham gia, CPTPP sẽ trở thành hiệp định thương mại tự do lớn nhất.

Bước kế tiếp, các thành viên CPTPP, thông qua nước giữ vai trò chủ tịch trong năm 2021 là Nhật Bản, sẽ quyết định bắt đầu quá trình đàm phán để kết nạp.

Còn kéo dài

Tuy nhiên, một số bên liên quan đã có những ý kiến dè dặt về khả năng sớm kết nạp Trung Quốc vào CPTPP. Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính New Zealand Grant Robertson hoan nghênh bất kỳ nước nào muốn gia nhập CPTPP, nhưng cũng lưu ý rằng việc này đòi hỏi các nước phải cam kết với quy tắc của hiệp định, theo kênh Newshub.

Trung Quốc và cánh cửa gia nhập CPTPP - ảnh 1

Bộ trưởng Kinh tế Nhật Bản Yasutoshi Nishimura cho hay Tokyo sẽ hội ý với các thành viên khác, nhưng nhấn mạnh điều quan trọng là liệu Bắc Kinh có đáp ứng “các tiêu chuẩn cực kỳ cao” của CPTPP hay không. Thứ trưởng Tài chính Nhật Bản Kenji Nakanishi dự đoán khả năng Trung Quốc được phê chuẩn “gần như bằng không” do các chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp nhà nước, áp dụng quy định tùy ý của Bắc Kinh, theo Reuters.

Trong khi đó, với việc mối quan hệ thương mại song phương đang ở trong giai đoạn căng thẳng, Bộ trưởng Thương mại Úc Dan Tehan tuyên bố Úc sẽ phản đối Trung Quốc gia nhập CPTPP nếu Bắc Kinh không chấm dứt các hành động thương mại nhắm vào hàng xuất khẩu của Canberra và phải khôi phục đối thoại cấp bộ trưởng. Canada cũng là một thành viên CPTPP có mâu thuẫn với Trung Quốc liên quan đến vụ bắt giữ công dân của nhau.

Phó giáo sư Henry Gao chuyên về luật tại Đại học Quản lý Singapore nhận định: “Về lâu dài, các bên sẽ có thể tháo gỡ một số khác biệt, đặc biệt là khi các nước nhận thấy Trung Quốc sẽ là thị trường lớn nhất cho họ, trong khi Mỹ vẫn chưa thể sớm gia nhập. Tuy nhiên, quá trình kết nạp có thể sẽ kéo dài thêm vài năm”.

Anh là nước đầu tiên đệ đơn gia nhập CPTPP hồi tháng 2 và đang trong quá trình đàm phán. Bộ trưởng Thương mại quốc tế Anh Liz Truss gần đây dự đoán hoàn tất đàm phán vào cuối năm 2022.

Mỹ, Đài Loan quan tâm

Người phát ngôn Nhà Trắng Jen Psaki mới đây thông báo sẽ cần rất nhiều bước tiếp theo được thực hiện trước khi Mỹ cân nhắc gia nhập CPTPP. Bà Psaki không bình luận về việc gia nhập của Trung Quốc, cho rằng điều này phụ thuộc vào các nước thành viên CPTPP, theo Reuters. Trong khi đó, lãnh đạo cơ quan kinh tế Đài Loan là bà Vương Mỹ Hoa cho hay chính quyền đảo này đang có những bước chuẩn bị và sẽ đệ đơn vào thời điểm thích hợp.

VI TRÂN

TNO