Hiện nay, ăn chay đang là xu hướng khá phổ biến. Đối với nhiều người, ăn chay không chỉ là sở thích mà còn là một thói quen lành mạnh nhằm nâng cao sức khỏe. Trong tháng Vu Lan, lại càng có nhiều người và gia đình ăn chay và thực phẩm chay càng được nhiều người tiêu dùng lựa chọn và sử dụng.

Trước nhu cầu ăn chay ngày càng phổ biến, thực phẩm chay cũng ngày một nhiều, phong phú và đa dạng không kém gì thực phẩm mặn, bao gồm: thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm chay đóng hộp, thực phẩm đông lạnh, thực phẩm khô,…

Ban An toàn thực phẩm (ATTP) TP.HCM nhận định, cũng như thực phẩm mặn, thực phẩm chay cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ không đảm bảo ATTP. Người tiêu dùng cần tìm hiểu và chọn cho mình những thực phẩm an toàn chất lượng nhằm đảm bảo sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Các thực phẩm chay được bán trên thị trường hiện nay hầu như đã được sơ chế, chế biến sẵn, dễ mua, tiện lợi. Một số sản phẩm chỉ cần hâm nóng lại là có thể dùng ngay, thay vì phải nhiều công đoạn chế biến như trước đây. Tuy nhiên, người tiêu dùng rất khó để xác định được mức độ an toàn của những thực phẩm chay.

Theo Ban ATTP TP.HCM, để bảo đảm độ dai và có hương vị tương tự như các loại thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, thủy sản, các cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm chay thường phải bổ sung phụ gia, hương liệu thực phẩm tạo mùi, màu, chất định hình và chất chống ẩm mốc…

Các loại nguyên liệu đều có nguy cơ mất an toàn thực phẩm như thực phẩm bị ôi thiu, thực phẩm nhiễm các loại nấm mốc, vi khuẩn gây bệnh, nhiễm hóa chất độc hại.

Đối với các loại thực phẩm chay tươi, nấm, nếu để ở nhiệt độ thường hoặc quá hạn sử dụng, vi khuẩn, vi sinh vật sẽ sinh sôi, phát triển. Một khi ăn vào có thể gây ngộ độc với triệu chứng đau bụng, tiêu chảy, đau đầu, buồn nôn, nôn, choáng váng… thậm chí tử vong.

“Việc không kiểm soát được nguyên liệu, khi chế biến không đảm bảo quy trình về vệ sinh làm cho sản phẩm dễ bị ô nhiễm có nguy cơ bị ngộ độc thực phẩm như rối loạn tiêu hóa, đau bụng, buồn nôn tiêu chảy… ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng”, Ban ATTP TP.HCM khuyến cáo.

Theo Ban ATTP TP.HCM, không chỉ thực phẩm chay tươi mới tiềm ẩn nguy cơ, thực phẩm chay đóng hộp cũng có nguy cơ không đảm bảo an toàn thực phẩm nếu quá trình đóng hộp có sự xâm nhập của vi khuẩn Clostridium botulinium. Đây là vi khuẩn kỵ khí tuyệt đối, sinh bào tử, vi khuẩn này tiết ra chất cực độc tác động lên thần kinh gây liệt cơ, ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe, kéo dài và dễ tử vong.

Vừa qua, Cục ATTP (Bộ Y tế) đã cảnh báo và thu hồi đối với sản phẩm patê chay nhiễm Clostridium botulinium, khiến nhiều trường hợp ngộ độc, nguy kịch.

Trong quá trình chế biến thực phẩm chay, nếu sử dụng phẩm màu tổng hợp trong thời gian lâu dài, vượt mức cho phép cũng sẽ có hại cho sức khỏe. Các cuộc nghiên cứu trên động vật tại Mỹ cho thấy việc sử dụng phẩm màu gây u não, ung thư bàng quang, tuyến giáp, khối u ở thận và tuyến thượng thận.

Để sản xuất thực phẩm chay an toàn, Ban ATTP TP.HCM cho biết các cơ sở kinh doanh, sản xuất phải đáp ứng được các quy định về đảm bảo an toàn thực phẩm theo quy định.

Cơ sở sản xuất phải đủ các điều kiện về nhà xưởng sản xuất. Đồng thời, các cơ sở kinh doanh, sản xuất thực phẩm chay cần lưu giữ hồ sơ về nguồn gốc, xuất xứ nguyên liệu thực phẩm và các tài liệu khác về toàn bộ quá trình sản xuất, kinh doanh thực phẩm.

Sử dụng phụ gia thực phẩm nằm trong danh mục được cho phép của Bộ Y tế.

Các cơ sở sản xuất thực phẩm chay phải tự công bố chất lượng sản phẩm và tuân thủ các quy định về việc ghi nhãn hàng hóa, làm căn cứ lựa chọn, tiêu thụ và sử dụng,… Các sản phẩm nhập khẩu phải có tem nhãn phụ bằng tiếng Việt rõ ràng, đảm bảo đầy đủ nội dung theo quy định.

Vì vậy, để đảm bảo sức khỏe cho bản thân và gia đình, Ban ATTP khuyến cáo người dân khi mua thực phẩm chay, nên tìm hiểu kỹ tất cả những thông tin xung quanh sản phẩm, tuyệt đối không mua sản phẩm trôi nổi, không có nguồn gốc, hàng hết hạn sử dụng, bao bì rách nát, sản phẩm bị biến dạng, hàng không nhãn mác.

Các loại thực phẩm chay tươi, nấm, cần phải bảo quản ở nhiệt độ từ 1-5 độ C để giữ được dưỡng chất, ngăn vi khuẩn phát triển và hạn sử dụng từ 5-7 ngày.

Khi người sử dụng thực phẩm chay có các dấu hiệu bất thường về sức khỏe, cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám và xử lý kịp thời.