Ngoại trưởng Trung Quốc ngày 29.8 nói nước này ‘không né tránh chuyện biển Đông’ còn Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cảnh báo nguy cơ xung đột trên biển.

Ngoại trưởng Vương Nghị phát biểu như trên tại cuộc họp đặc biệt cấp ngoại trưởng ASEAN – Trung Quốc tại Bắc Kinh nhân kỷ niệm 10 năm quan hệ chiến lược giữa đôi bên. “Chúng tôi không né tránh những vấn đề đang tồn tại. Hiện nay, tình hình biển Đông là ổn định, và nếu nhìn sang những nơi khác trên thế giới, chúng ta sẽ thực lòng trân quý điều đó”, AFP trích lời ông Vương nói. Ông còn bày tỏ hy vọng “khởi đầu một chương mới trong quan hệ ASEAN – Trung Quốc”.

Không rõ ông Vương muốn nói “những nơi khác” là đâu, “ổn định” là thế nào và “chương mới” là gì khi Trung Quốc bất ngờ đề nghị Tổng thống Philippines Benigno Aquino III hủy chuyến đi dự kiến kéo dài nửa ngày đến thành phố Nam Ninh để dự Triển lãm ASEAN – Trung Quốc. Bên cạnh đó, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Thường Vạn Toàn cũng từ chối gặp song phương người đồng cấp Nhật Bản Itsunori Onodera bên lề Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+) diễn ra tại Brunei ngày 28-29.8. Chưa hết, tờ Hoàn Cầu thời báo cũng lên giọng hằn học rằng ADMM+ “không phải là nơi để giải quyết các tranh chấp lãnh hải”.

ADMM+ gồm 10 nước ASEAN và 8 đối tác là Ấn Độ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, New Zealand, Mỹ và Nga. Tại cuộc họp lần đầu ở Hà Nội vào tháng 10.2010, bộ trưởng quốc phòng 18 nước đã nhất trí hợp tác trên 5 lĩnh vực, trong đó có an ninh biển. Đây được xem là cấu trúc hợp tác an ninh đầy đủ và ở cấp cao nhất với mục tiêu duy trì hòa bình và an ninh trong khu vực. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, trong lúc hợp tác trên các lĩnh vực khác đạt nhiều tiến bộ, thì lĩnh vực an ninh biển chưa có tiến triển nhiều.

Mặt khác, trên biển Đông và biển Hoa Đông, các hành động có tính chất cậy mạnh, đe dọa vẫn liên tục diễn ra gây quan ngại không chỉ cho những quốc gia trong khu vực. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel, vì thế, trong bài phát biểu tại ADMM+ sáng 29.8 đã cảnh báo: “Những hành động trên biển nhằm tạo ưu thế trong các tuyên bố chủ quyền chỉ làm tăng nguy cơ xung đột, đe dọa ổn định khu vực và phủ mờ các triển vọng ngoại giao”. Một quan chức quốc phòng Mỹ cho các phóng viên biết tại cuộc họp “tất cả các nước đều lo ngại việc theo đuổi tuyên bố chủ quyền vô lý một cách hung hăng có thể kích nổ xung đột”. Vì vậy, Bộ trưởng Hagel cũng nhấn mạnh nhu cầu sớm có một bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC) giữa ASEAN và Trung Quốc.

Bộ Quốc phòng Singapore chiều 29.8 ra thông cáo cho biết trong lúc chờ đợi COC ra đời, các bộ trưởng ASEAN đã “đồng thuận bắt đầu các biện pháp thực tế để giảm căng thẳng” trên biển Đông, gồm thiết lập đường dây nóng và cam kết không sử dụng vũ lực trước.

Trở lại vấn đề COC, tại cuộc họp ngoại trưởng ASEAN – Trung Quốc ở Brunei hồi tháng 7, hai bên đã đồng ý chính thức thảo luận việc soạn thảo văn kiện này vào tháng 9.

Thục Minh