Bỏ hoang hàng nghìn căn hộ

Năm 2010, Khu tái định cư Trần Phú tại P.Trần Phú (Q.Hoàng Mai, Hà Nội) được phê duyệt chủ trương đầu tư nhằm phục vụ tái định cư giải phóng mặt bằng Công viên Tuổi trẻ ở Q.Hai Bà Trưng. Dự án có tổng kinh phí 761 tỉ đồng, xây dựng 4 nhà chung cư cao từ 9 – 15 tầng có chức năng là nhà ở với hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, hoàn chỉnh. Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng dân dụng và công nghiệp TP.Hà Nội được giao làm chủ đầu tư dự án.

Khuôn viên sân vườn Khu tái định cư Trần Phú bỏ hoang được người dân tận dụng nuôi gia cầm

Ghi nhận thực tế, đến nay, có 1 cụm tòa chung cư 15 tầng và 1 cụm tòa chung cư 9 tầng đã xây dựng xong nhưng hàng trăm căn hộ bỏ hoang nhiều năm qua chưa có người ở. Bề ngoài, các tòa chung cư đã được hoàn thiện khá đầy đủ với cửa nhôm kính, lợp mái chống nóng, sơn tường…, phía bên trong sàn nhà đã được lát gạch men, tường trát phẳng, lắp cửa nhôm kính ngăn phòng… Tuy nhiên, bỏ hoang nhiều năm, lớp sơn tường bên ngoài đã bạc màu, ngả ố, công trình xuất hiện nhiều dấu hiệu xuống cấp.

Các cụm nhà chung cư tại Khu tái định cư Trần Phú bỏ hoang nhiều năm  LÊ QUÂN

Bên cạnh đó, tại khu vực khuôn viên xung quanh các tòa nhà tái định cư cũng hoang hóa, cây dại mọc khắp nơi. Một số khu vực, vốn được quy hoạch làm khuôn viên, vườn hoa, tiểu cảnh, lối xuống hầm được trưng dụng để chăn nuôi gà, vịt. Anh Phạm Mạnh Tuấn (40 tuổi), sống gần dự án, cho biết khoảng năm 2018, 2 tòa nhà cao 9 tầng và 15 tầng được xây dựng xong nhưng từ đó đến nay chưa từng có người đến ở. Dự án nhà ở tái định cư cả trăm tỉ đồng bỏ hoang, tiếc của nên một số người dân tận dụng làm nơi trồng rau, nuôi gia cầm cải thiện bữa ăn, cũng là để có thấp thoáng bóng người, hạn chế tệ nạn chích hút ma túy tụ tập.

“Nước mình vẫn nghèo mà có nhiều tài sản cả trăm tỉ để hoang phí. Tôi đọc Báo Thanh Niên thấy viết về loạt Những công trình làm nghèo đất nước và gần đây là các bài viết về Hoang phí “đất vàng”, lại sống gần công trình nhà tái định cư Trần Phú đầu tư hàng trăm tỉ đồng rồi bỏ hoang, thật là quá xót xa vì thấy lãng phí không chỉ đất có vị trí vàng mà cả tiền ngân sách, nguồn lực xây nhà trên đất nhưng bỏ hoang hóa”, anh Tuấn nói.

Tại Q.Hoàng Mai, cách khu nhà tái định cư Trần Phú không xa cũng còn nhiều tòa nhà tái định cư khác bỏ hoang nhiều năm. Cụ thể, tại đường Tân Mai, đoạn gần chợ đầu mối Đền Lừ, có 3 tòa nhà tái định cư nhiều năm để hoang phí không có người ở; trong đợt cao điểm dịch Covid-19, 2 tòa nhà được trưng dụng làm cơ sở điều trị, cách ly bệnh nhân Covid-19 nhưng sau đó lại tiếp tục bị bỏ hoang. Hay như 2 tòa chung cư tái định cư với hàng trăm căn hộ trên phố Khuyến Lương; 1 tòa nhà cao hơn 10 tầng ở gần ngõ 156 đường Tam Trinh nhiều năm bỏ hoang… Theo ghi nhận, hạ tầng kỹ thuật xung quanh các tòa chung cư tái định cư này đã có dấu hiệu xuống cấp, hư hỏng, một số nơi thành điểm tập kết rác thải, vật liệu xây dựng gây mất vệ sinh, nhếch nhác.

Do thiếu kinh phí?

Tại Q.Cầu Giấy, dự án nhà tái định cư N01-D17 ở số 1 phố Duy Tân (lô góc ngã tư Trần Thái Tông – Duy Tân), P.Dịch Vọng Hậu được triển khai phục vụ giải phóng mặt bằng, thi công đường Nguyễn Văn Huyên kéo dài. Dự án gồm 4 tòa nhà cao 15 tầng, 1 tầng hầm; diện tích từ 50 – 90 m2/căn, mỗi đơn nguyên có 5 căn hộ, 2 thang máy, 1 thang thoát hiểm. Công trình do UBND Q.Cầu Giấy làm chủ đầu tư; 2 đơn vị là Công ty CP xây dựng số 5 Hà Nội và Tổng công ty đầu tư và phát triển hạ tầng đô thị (UDIC) thi công xây dựng. Công trình được khởi công từ năm 2010, dự kiến hoàn thành trong năm 2013. Nhưng đến nay, sau khi xây gần xong phần thô thì dừng lại, để hoang vì thiếu kinh phí hoàn thành.

Đại diện Sở Xây dựng Hà Nội lý giải đa phần những căn hộ tái định cư, dự án chưa có người ở do các hộ dân tại dự án được đền bù di dời còn khiếu nại. Có trường hợp được bố trí nhưng đã trả lại nhà đề nghị hỗ trợ tiền hoặc đang trong quá trình thực hiện giải phóng mặt bằng nên UBND TP.Hà Nội chưa ra quyết định bán nhà. Một số công trình nhà tái định cư chưa hoàn thiện, còn dở dang do thiếu kinh phí.

Về vấn đề công trình hoang hóa trên đất mà không cho người dân tạm thuê, vị đại diện Sở Xây dựng Hà Nội thừa nhận, đúng là lãng phí cả đất và tiền xây dựng công trình nhưng đến nay cả hành lang pháp lý và TP chưa có cơ chế linh hoạt hơn nên không thể “xé rào”. Đồng thời, muốn đưa vào sử dụng được hoặc cho thuê thì cũng phải bổ sung nguồn kinh phí để tu sửa, chỉnh trang, hoàn thiện nhưng cái khó là nguồn ngân sách này chưa được bố trí thêm.

Nên có cơ chế linh hoạt

GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN-MT, cho rằng đa phần những công trình nhà tái định cư kể trên được xây dựng trên đất có vị trí đẹp, gần trung tâm TP, giao thông thuận tiện, đã hoàn thiện đến 80 – 90% các hạng mục, chỉ cần lắp thiết bị điện, phòng cháy chữa cháy, xây dựng hoàn thiện phần sân vườn, cảnh quan, đường nội bộ… là có thể đưa vào sử dụng. Để hạn chế lãng phí, tránh hoang hóa, công trình xuống cấp, cần có cơ chế linh hoạt về bổ sung kinh phí hoàn thiện, tu sửa để cho thuê, thuê mua giống như chính sách nhà ở xã hội do loại hình nhà ở này đang có nhu cầu cao. Các khu tái định cư vốn được quy hoạch là đất ở nên dễ dàng vận dụng cơ chế, xem xét bán theo diện nhà ở xã hội, vừa để sớm đưa đất, công trình đã đầu tư trên đất vào sử dụng, phát huy tiềm năng. Mặt khác, thu được nguồn tiền để trả cho những người đã di dời khi giải phóng mặt bằng, tự bố trí tái định cư. Cơ chế như vậy vừa linh hoạt, vừa hiệu quả, đáp ứng nhu cầu nhà ở xã hội đang cao.

Cũng theo GS Võ, những cơ quan Quốc hội, Chính phủ và Bộ Xây dựng, Bộ TN-MT, chính quyền địa phương cần nghiên cứu thật kỹ về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, xây dựng nhà tái định cư để tránh lãng phí.

“Đa phần người dân không thích nhà tái định cư vì lo ngại chất lượng công trình, không được quản lý, vận hành, bảo dưỡng… như nhà ở thương mại nên trước khi thực hiện dự án, phải có điều tra, khảo sát kỹ lưỡng, tránh thừa, bỏ hoang, lãng phí. Về lâu dài, cần xem xét sửa đổi, bổ sung về cơ chế tái định cư khi thực hiện dự án. Có thể linh hoạt áp dụng ở từng vùng miền, địa phương khác nhau, không nhất thiết nguyên tắc cứng nhắc vì người ở Hà Nội thường không thích chuyển đến nhà tái định cư bằng nhận tiền rồi tự tìm phương án, trong khi đó, nhiều địa phương khác, người dân có thể chấp nhận”, GS Võ nói.