Ông Roger Danielson được chẩn đoán mắc bệnh Parkinson sau khi làm việc với hóa chất Paraquat hơn 10 năm – Ảnh: THE GUARDIAN

Cả hai tập đoàn đều phủ nhận mọi trách nhiệm pháp lý. Họ cho rằng bằng chứng khoa học không ủng hộ mối liên hệ nhân quả giữa hóa chất diệt cỏ dại Paraquat và bệnh Parkinson.

Tuy nhiên, một bộ nhớ đệm (cache) các tài liệu nội bộ của công ty có từ những năm 1950 được báo Guardian xem xét cho thấy bản tường thuật công khai do Syngenta và các công ty trước đó đưa ra đôi khi mâu thuẫn với nghiên cứu của chính công ty.

Các tài liệu chỉ ra công ty đã “vận động trong bóng tối” để cố gắng ngăn một nhà khoa học được đánh giá cao ngồi vào ban cố vấn cho Cơ quan Bảo vệ môi trường Mỹ (EPA). Đây là cơ quan quản lý chính của Mỹ về Paraquat và các loại thuốc trừ sâu khác. Các quan chức của công ty muốn đảm bảo những nỗ lực điều tra không thể truy ngược lại Syngenta.

Các tài liệu trên cũng chỉ ra những người trong cuộc lo sợ họ có thể phải đối mặt với trách nhiệm pháp lý vì những ảnh hưởng lâu dài của Paraquat từ năm 1975.

“Tập đoàn thường xuyên xem xét các nghiên cứu khoa học về tính an toàn của các sản phẩm của mình, bao gồm Paraquat”, Chevron USA cho biết trong một tuyên bố với báo Guardian, đồng thời thêm rằng không có nghiên cứu nào được xem xét “cho thấy mối liên hệ nhân quả giữa Paraquat và bệnh Parkinson”.

Báo Guardian đã xem được hàng trăm trang tài liệu do luật sư nguyên đơn nộp tại tòa án. Trong số này, có tài liệu tiết lộ: Vào những năm 1960 và 1970, các nhà khoa học tiền thân của Syngenta Imperial Chemical Industries (ICI) và Chevron Chemical đã nhận thấy Paraquat có thể tích tụ trong não người.

Ngoài ra, hồ sơ cho thấy các nhà khoa học của công ty chứng minh việc tiếp xúc với Paraquat có thể làm suy yếu hệ thần kinh trung ương (CNS), gây ra chứng rung và các triệu chứng khác ở động vật thí nghiệm tương tự như những người bị Parkinson.

Hóa chất diệt cỏ Paraquat được sử dụng trên khoảng 15 triệu mẫu đất nông nghiệp của Mỹ. Dữ liệu của Chính phủ Mỹ cho thấy lượng Paraquat được sử dụng ở nước này đã tăng hơn gấp 3 lần từ năm 1992 đến năm 2018.

Đồng thời khoảng 60.000 người Mỹ được chẩn đoán mắc bệnh Parkinson/năm. Gần đây, bệnh này đã được xếp hạng trong số 15 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Mỹ, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC).

Luật sư Steve Tillery của nguyên đơn đã trình bày nhiều tài liệu nội bộ và các bằng chứng khác tại phiên tòa xét xử vào tháng 6-2021 ở tòa án bang Illinois (Mỹ).

Tuy nhiên ngay khi phiên tòa bắt đầu, Syngenta đã đồng ý trả 187,5 triệu USD để giải quyết với các nguyên đơn. Công ty đã không thừa nhận trách nhiệm như một phần của thỏa thuận. Không rõ Chevron có thể đã trả cho các nguyên đơn bao nhiêu nếu có.

Hiện nay các luật sư khác đang thúc ép yêu cầu 2 tập đoàn trên tiếp tục bồi thường cho hơn 2.000 nguyên đơn khác mắc bệnh Parkinson, bao gồm cả việc kiện thay mặt những người mắc bệnh Parkinson ở Canada.

Trong khi chờ các cơ quan chức năng tiến hành đánh giá lại, việc sử dụng Paraquat vẫn tiếp tục.