Mặc dù khủng hoảng hạt nhân được cho là rất khó xảy ra trong xung đột Nga – Ukraine, người trong cuộc cho biết giới chức ở nhiều nước đang kiểm tra lại các kế hoạch hỗ trợ khẩn cấp và trấn an người dân trong nước trong trường hợp Moscow thực sự sử dụng vũ khí hạt nhân.

Hai mẹ con ở Donetsk, Ukraine  AFP

Những chỉ dấu về việc này đã xuất hiện trong cuộc họp báo của một quan chức phương Tây hôm 14.10. Theo The Guardian, quan chức này được hỏi liệu sẽ có biện pháp nào để ngăn chặn tình trạng mua sắm vì hoảng loạn hoặc người dân chạy khỏi các thành phố vì lo sợ leo thang sau một vụ tấn công hạt nhân hay không.

Trả lời câu hỏi, vị quan chức giấu tên cho biết các chính phủ đã bắt tay vào việc “lên kế hoạch một cách thận trọng về một loạt các tình huống có thể xảy ra”.

Tuy nhiên, những kế hoạch như vậy có thể đặt ra câu hỏi về tính thiết thực.

Trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, nhiều nước đã tiến hành các chiến dịch nâng cao nhận thức của công chúng và thậm chí tổ chức các cuộc diễn tập ở trường học về cách để sống sót trong một cuộc chiến tranh hạt nhân, bao gồm chiến dịch “Cúi thấp và ẩn náu” ở Mỹ những năm 1950, “Bảo vệ và Sống sót” ở Anh cuối những năm 1970 và “Mọi người đều có cơ hội” ở Tây Đức đầu những năm 1960.

Dù vậy, những chiến dịch này lại là chủ đề của rất nhiều lời chỉ trích và chế nhạo vì chúng cho rằng con người có thể sống sót trong một cuộc xung đột hạt nhân toàn diện.

Bà Kate Hudson, tổng thư ký tổ chức Chiến dịch Giải trừ Vũ khí Hạt nhân (CND), cho biết: “Việc lập kế hoạch thận trọng lần này hao hao chiến dịch Bảo vệ và Sống sót của chính phủ Anh trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh – chiến dịch đã bị CND lên án là tạo ra nhận thức sai lầm rằng con người có thể sống sót trong một cuộc tấn công hạt nhân bằng cách quét vôi trắng cửa sổ và các hành động không liên quan khác”.

Giữa lúc Moscow hứng chịu những khó khăn trên chiến trường Ukraine kể từ tháng 9, giới chức Nga nhiều lần đề cập những trường hợp có thể sử dụng vũ khí hạt nhân. Tháng trước, ông Putin nói sẽ sử dụng “tất cả các phương tiện sẵn có” để bảo vệ lãnh thổ Nga.

Phương Tây không muốn giải thích cách họ có thể phản ứng để duy trì một sự mơ hồ có chủ ý. Hôm 14.10, quan chức nói trên không bình luận về những gì các nước sở hữu vũ khí hạt nhân có thể làm. Song khả năng lớn là bất kỳ phản ứng ban đầu nào đều sẽ là phi hạt nhân để tránh một sự leo thang nhanh chóng.

LAM VŨ

TNO