Có hai nguyên nhân dẫn tới tỉ lệ nợ công so với quy mô GDP giảm mạnh, đó là do tính toán đầy đủ lại quy mô GDP của nền kinh tế, và quy mô GDP tăng lên trong năm 2021.

Theo Bộ Tài chính, tỉ lệ nợ công so với quy mô GDP của nền kinh tế trong 5 năm vừa qua liên tục giảm. Từ mức 61,4% GDP năm 2017, đến năm 2018 giảm xuống 58,3% GDP, năm 2019 còn 55% GDP, năm 2020 còn 55,9% GDP, và đến năm 2021 giảm sâu xuống mức 43,1% GDP.

Tỉ lệ nợ công so với quy mô GDP giảm nhưng số nợ tuyệt đối của nền kinh tế những năm qua vẫn tăng lên.

Dư nợ quốc gia năm 2017 khoảng 115,2 tỉ USD, năm 2018 khoảng 121,7 tỉ USD, năm 2019 khoảng 125,2 tỉ USD, năm 2020 khoảng 135,3 tỉ USD, năm 2021 khoảng 141,9 tỉ USD.

Nếu nhìn vào số dư nợ quốc gia tuyệt đối, trong giai đoạn 2017-2021 nợ công của Việt Nam tăng thêm khoảng 26,7 tỉ USD.

Nhưng nếu nhìn vào tỉ lệ nợ công so với quy mô GDP nền kinh tế thì lại có xu hướng giảm từ 61,4% (năm 2017) xuống 43,1% (năm 2021), giảm 18,3%.

Trong bản tin nợ công số 14 được công bố ngày 16-8-2022, Bộ Tài chính cho biết các chỉ tiêu về nợ công, nợ nước ngoài của quốc gia năm 2021 được tính toán trên quy mô GDP năm 2021 do Bộ Kế hoạch và Đầu tư công bố.

Và theo niên giám thống kê 2020 được Tổng cục Thống kê công bố thì quy mô GDP nền kinh tế nước ta năm 2016 đạt 4.502,7 ngàn tỉ đồng (tương đương 205,3 tỉ USD), năm 2018 đạt 5.542,3 ngàn tỉ đồng (tương đương 245,2 tỉ USD), và đến năm 2020 đạt 6.293,1 ngàn tỉ đồng (tương đương 271,2 tỉ USD).

Nhưng theo niên giám thống kê năm 2021 cũng do Tổng cục Thống kê công bố, quy mô GDP của nền kinh tế năm 2020 sau khi tính toán đầy đủ lại đạt 8.044,4 ngàn tỉ đồng, tương đương 346,6 tỉ USD.

Đến năm 2021 quy mô GDP của nền kinh tế đạt 8.479,7 ngàn tỉ đồng, tương đương 366,1 tỉ USD.

Như vậy, xét riêng trong năm 2020 khi Tổng cục Thống kê tính toán đầy đủ lại, quy mô GDP của nền kinh tế nước ta tăng từ 271,2 tỉ USD lên 346,6 tỉ USD, tăng khoảng 75,4 tỉ USD.

Có thể thấy, việc Bộ Tài chính tính toán tỉ lệ nợ công theo quy mô GDP được Tổng cục Thống kê tính toán lại trong năm 2021 là nguyên nhân chính dẫn tới tỉ lệ nợ công so với quy mô GDP giảm mạnh, dù con số vay nợ tuyệt đối của quốc gia vẫn tăng lên.

Bên cạnh đó, quy mô GDP của nền kinh tế Việt Nam năm 2021 tăng thêm khoảng 19,5 tỉ USD cũng là nguyên nhân khiến tỉ lệ nợ công so với quy mô GDP nền kinh tế giảm xuống.

Nợ công quốc gia hiện nay theo công bố của Bộ Tài chính bao gồm nợ Chính phủ trực tiếp vay (tương đương 39,1% quy mô GDP), nợ Chính phủ bảo lãnh cho doanh nghiệp vay lại (tương đương 3,8% quy mô GDP), nợ chính quyền địa phương vay (tương đương 0,6% quy mô GDP).

Cũng theo bộ này, nợ công của Việt Nam bao gồm nợ trong nước và nợ vay nước ngoài.

Trong đó nợ vay nước ngoài của Chính phủ trong năm 2021 khoảng 46,52 tỉ USD, bao gồm:

Các khoản nợ song phương có dư nợ vay khoảng 20,6 tỉ USD, trong đó vay Nhật Bản khoảng 13,67 tỉ USD, Hàn Quốc khoảng 1,38 tỉ USD, Pháp khoảng 1,3 tỉ USD, Đức khoảng 620 triệu USD, các quốc gia khác 3,65 tỉ USD.

Với các khoản vay nợ đa phương, số dư nợ khoảng 24,75 tỉ USD, trong đó vay Ngân hàng Phát triển châu Á 8,14 tỉ USD, Ngân hàng Thế giới 16,02 tỉ USD, các tổ chức khác 582 triệu USD.

Bên cạnh đó, tổng dư nợ được Chính phủ bảo lãnh tính đến hết năm 2021 khoảng 13,85 tỉ USD, gồm: nợ nước ngoài 7,28 tỉ USD, nợ trong nước 6,56 tỉ USD.