Lúa mạch tại một kho ở Odessa, Ukraine REUTERS

Đây là thỏa thuận lớn đầu tiên giữa Nga và Ukraine kể từ khi xung đột bùng nổ hồi cuối tháng 2, xuất hiện giữa lúc giá thực phẩm tăng mạnh trên phạm vi toàn cầu và người dân ở những khu vực nghèo nhất thế giới đang đối mặt với tình trạng thiếu ăn.

Lễ ký kết dự kiến diễn ra trong ngày 22.7 tại Cung điện Dolmabahce nằm bên eo biển Bosphorus ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, với sự chứng kiến của Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, AFP đưa tin.

Đây là kết quả sau cuộc đàm phán bốn bên tại Istanbul tuần trước, với sự tham dự của Liên Hiệp Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ cùng phái đoàn quân sự của hai nước Nga và Ukraine. Các bên đã đi đến dự thảo thỏa thuận nhằm giải quyết tình thế bế tắc trong hoạt động xuất khẩu ngũ cốc của Kyiv thông qua biển Đen.

Có tới 25 triệu tấn lúa mì và các loại ngũ cốc khác đã không thể rời các cảng của Ukraine từ khi xung đột bùng nổ, do tàu chiến Nga chặn đường ở biển Đen cũng như do Kyiv đặt mìn tại các cảng này nhằm ngăn chặn lực lượng của Moscow tấn công đổ bộ.

Tại Istanbul tuần trước, các bên đã thống nhất sẽ gặp lại nhau trong tuần này để ký kết thỏa thuận chính thức. Song Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 19.7 đe dọa sẽ làm “trật bánh” cuộc đàm phán khi tuyên bố rằng ông mong đợi bất kỳ thỏa thuận nào các bên đạt được cũng phải giải quyết cả vấn đề ngũ cốc của Nga bị chặn đường xuất khẩu.

Nga và Ukraine là hai trong những nước xuất khẩu ngũ cốc lớn nhất thế giới. Hầu hết ngũ cốc được vận chuyển từ khu vực này đều đi qua biển Đen.

Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu hôm 21.7 ghi nhận những lo ngại của ông Putin. “Khi chúng tôi giải quyết vấn đề này, chúng tôi không chỉ mở ra con đường xuất khẩu cho ngũ cốc và dầu hạt hướng dương từ Ukraine, mà còn cho các sản phẩm từ Nga”.

“Ngay cả khi những sản phẩm này của Nga không bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt, thì vẫn có những tắc nghẽn liên quan đến vận tải biển, bảo hiểm và hệ thống ngân hàng. Mỹ và EU đã đưa ra cam kết tháo gỡ những tắc nghẽn này”, ông Cavusoglu nói.

Thổ Nhĩ Kỳ, một thành viên NATO, đã cố gắng làm trung gian đàm phán giữa Moscow và Kyiv trong cuộc xung đột.

Một thành viên trong phái đoàn của Kyiv tham gia đàm phán cho biết hoạt động vận tải có thể được khôi phục tại 3 cảng hoàn toàn nằm dưới sự kiểm soát của Ukraine.

“Hoạt động xuất khẩu sẽ diễn ra thông qua 3 cảng: Odessa, Pivdennyi và Chornomorsk. Nhưng trong tương lai, chúng tôi hy vọng có thể mở rộng ra nhiều cảng hơn nữa”, nhà lập pháp Ukraine Rustem Umerov nói với các phóng viên.

Ông Umerov cho hay một nhóm giám sát của Liên Hiệp Quốc đóng tại Istanbul sẽ hỗ trợ đảm bảo an toàn cho các tàu chở ngũ cốc Ukraine. Ông cũng nói rằng các tàu Nga không được phép đi vào vùng biển Ukraine như quy định trong thỏa thuận sắp được ký.

LAM VŨ

TNO