Học sinh Trường THPT Trần Khai Nguyên, Q.5, TP.HCM trong giờ học môn lịch sử – Ảnh: NHƯ HÙNG

Trao đổi với Tuổi Trẻ về thay đổi này, ông Nguyễn Xuân Thành, vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học (Bộ Giáo dục và đào tạo), cho biết:

Ông Nguyễn Xuân Thành, vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học (Bộ GD-ĐT)

Nghị quyết 63/NQ-QH vừa ban hành yêu cầu Bộ GD-ĐT tiếp thu ý kiến điều chỉnh chương trình môn lịch sử có phần bắt buộc và lựa chọn một cách hợp lý, khoa học, đảm bảo hiệu quả cao nhất trong việc giáo dục truyền thống.

Bộ Giáo dục và đào tạo (Bộ GD-ĐT) đã tiếp thu và điều chỉnh theo hướng chọn lọc kiến thức cốt lõi từ chương trình lịch sử 70 tiết, giảm bớt yêu cầu cần đạt để có một chương trình 52 tiết/năm học, phù hợp dạy đại trà.

Để triển khai, trước hết Bộ GD-ĐT đang xin quy trình để ban hành thông tư sửa đổi bổ sung thông tư 32/2018/TT-BGDĐT làm cơ sở pháp lý; đồng thời thành lập ban phát triển chương trình lịch sử cấp THPT để rà soát, chọn lọc, điều chỉnh chương trình và biên soạn tài liệu hướng dẫn thực hiện, hoàn thành trước 25-8-2022. Bộ GD-ĐT sẽ phải tổ chức các hội thảo xin ý kiến các tổ chức, các nhà khoa học, giáo viên về chương trình lịch sử THPT phần bắt buộc, tổ chức các đợt tập huấn hướng dẫn thực hiện đảm bảo kế hoạch…

Tinh giản từ chương trình đã thiết kế

* Chương trình giáo dục phổ thông 2018 từng triển khai trong 6 năm, trải qua nhiều hình thức trưng cầu ý kiến, nhiều vòng thẩm định. Nhưng chương trình điều chỉnh lần này chỉ có quỹ thời gian eo hẹp hơn 1 tháng, liệu có đảm bảo chất lượng, yêu cầu đặt ra không?

– Ngay từ khi môn lịch sử được đưa ra thảo luận – khi có những ý kiến cho rằng cần dạy bắt buộc môn lịch sử – Bộ GD-ĐT đã chủ động tổ chức hội thảo với các chuyên gia, nhà khoa học, trong đó có những người tham gia xây dựng chương trình lịch sử hiện hành và chương trình lịch sử mới (chương trình 2018) để phân tích những ý kiến góp ý, đặt ra nhiều phương án điều chỉnh.

Cụ thể, khi xác định môn lịch sử có phần nội dung dạy bắt buộc với tất cả học sinh thì phải chọn lọc, giữ lại cái gì, tinh giản cái gì để giảm tải cho học sinh nhưng vẫn đảm bảo nội dung cốt lõi. Còn mốc thời gian trong kế hoạch vừa ban hành chỉ là căn cứ để thực hiện các công việc mang tính thủ tục như thành lập ban phát triển chương trình, thẩm định chương trình…

Việc điều chỉnh chương trình lần này cũng không giống như xây dựng mới một chương trình mà dựa trên chương trình môn học 70 tiết đã được thẩm định, phê duyệt, chọn lọc để có một chương trình tinh giản hơn với thời lượng 52 tiết nên thời gian dù gấp rút nhưng có thể hoàn thành được.

* Căn cứ nào để Bộ GD-ĐT quyết định ban hành chương trình lịch sử bắt buộc lại là 52 tiết?

– Căn cứ vào mục tiêu đặt ra của môn học, điều kiện để thực hiện đại trà, sao cho việc triển khai không gây xáo trộn vào thời điểm hiện tại, không phá vỡ cấu trúc chương trình THPT đã thiết kế.

Chương trình môn lịch sử hiện hành có thời lượng trung bình 1-1,5 tiết/tuần, tổng thời lượng một năm học khoảng 52,5 tiết. Chương trình lịch sử bắt buộc sắp triển khai cũng có 52 tiết/năm học sẽ không khiến các nhà trường khó khăn về giáo viên khi triển khai đại trà.

Thí sinh dự thi lớp 10 tại TP.HCM năm 2022. Đây là những học sinh sẽ học chương trình lớp 10 mới vào năm học tới – Ảnh: NGỌC PHƯỢNG

Giảm số môn học lựa chọn

* Thêm môn lịch sử có phần dạy bắt buộc, cấu trúc môn học ở lớp 10 năm học tới và cấp THPT sẽ có thay đổi như thế nào?

– Chương trình của học sinh từ lớp 10 (nằm trong chương trình giáo dục phổ thông 2018) sẽ có tám môn học/hoạt động bắt buộc gồm: toán, ngữ văn, ngoại ngữ, giáo dục quốc phòng an ninh, giáo dục địa phương, giáo dục thể chất, hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp và lịch sử (chương trình 52 tiết).

Ngoài ra, mỗi học sinh sẽ được chọn học bốn môn thuộc nhóm môn học lựa chọn (giảm bớt một môn so với quy định trước đó) gồm vật lý, hóa học, sinh học, địa lý, giáo dục kinh tế & pháp luật, công nghệ, tin học, âm nhạc, mỹ thuật.

Chương trình giáo dục phổ thông ở cấp THPT cũng thiết kế các chuyên đề chuyên sâu, mỗi học sinh sẽ được chọn học ba cụm chuyên đề. Trường hợp những học sinh muốn học chuyên sâu lịch sử thì ngoài phần bắt buộc, có thể lựa chọn học thêm chuyên đề lịch sử 35 tiết. Học sinh chỉ chọn những cụm chuyên đề nằm trong môn học được học (không chọn chuyên đề của môn không lựa chọn học).

* Các trường THPT đã xây dựng tổ hợp môn học tương ứng với cấu trúc lớp 10 để tuyển sinh cho năm học tới, thời điểm này bộ mới điều chỉnh có thể gây xáo trộn, khó khăn cho các nhà trường. Bộ GD-ĐT hỗ trợ, hướng dẫn các nhà trường như thế nào về việc này?

– Tới thời điểm này hầu hết các trường THPT đều dự kiến các tổ hợp môn học và chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho việc thực hiện ở lớp 10. Với thay đổi ở môn lịch sử, các trường sẽ phải điều chỉnh theo, nhưng cũng không xáo trộn lớn.

Cụ thể, những tổ hợp đã xây dựng có môn lịch sử vẫn có thể giữ nguyên. Học sinh chọn tổ hợp này sẽ học chương trình lịch sử 52 tiết bắt buộc (thay vì học chương trình 70 tiết như thiết kế ban đầu). Khi môn lịch sử được chuyển sang nhóm môn học bắt buộc thì ở nhóm môn lựa chọn của các tổ hợp này sẽ còn lại 4 môn học.

Ở nhóm này, đối với học sinh có nguyện vọng chuyên sâu về lịch sử có thể xây dựng cụm chuyên đề lựa chọn lịch sử 35 tiết, đồng thời chọn thêm hai cụm chuyên đề lựa chọn 35 tiết của các môn học khác để học sinh lựa chọn.

Với những tổ hợp môn học lựa chọn được các trường xây dựng trước đó không có môn lịch sử thì chỉ cần bỏ bớt 1 môn bất kỳ trong số 5 môn, phù hợp với điều kiện đáp ứng của mỗi trường.