Sàn kê khai, nộp thuế hoặc “tố” người bán hàng

Trong công văn gửi Văn phòng Chính phủ góp ý về dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 126/2020, Nghị định 123/2020, Nghị định 15/2022, VCCI kiến nghị bỏ quy định về trách nhiệm kê khai, nộp thuế thay của các sàn thương mại điện tử (TMĐT) có chức năng đặt hàng trực tuyến cho người bán. Đồng thời sửa đổi quy định về cung cấp thông tin theo hướng sàn TMĐT cung cấp thông tin về doanh thu (được hiểu là tổng giá trị đơn hàng) với tần suất 1 năm/lần cho cơ quan thuế thay vì theo quý.

Kiến nghị bỏ quy định sàn TMĐT kê khai, nộp thuế thay  ĐÀO NGỌC THẠCH

Theo VCCI, quy định trách nhiệm kê khai, nộp thuế thay của các sàn TMĐT có chức năng đặt hàng trực tuyến chưa rõ ràng về pháp lý. Luật Quản lý thuế 2019 không quy định về việc sàn TMĐT phải kê khai, nộp thuế thay cho người bán là cá nhân trên sàn và cũng không trao quyền cho Chính phủ quy định chi tiết về vấn đề này. Đồng thời các quy định về luật hiện nay chưa thống nhất về chủ thể có trách nhiệm nộp thuế. Sàn TMĐT không được coi là tổ chức, cá nhân trả thu nhập cho người bán. Như vậy, trách nhiệm kê khai, nộp thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng thuộc về cá nhân có thu nhập chịu thuế, trong trường hợp này là người bán trên sàn. Hơn nữa, các sàn TMĐT có chức năng đặt hàng trực tuyến chỉ là đơn vị trung gian giữa người bán và người mua, vì vậy yêu cầu các sàn TMĐT có trách nhiệm kê khai, nộp thuế thay cho người bán là chưa phù hợp với bản chất hoạt động của mô hình này đồng thời gây khó khăn rất lớn cho các sàn TMĐT.

Theo kết quả khảo sát sơ bộ 107 sàn TMĐT của VCCI, trên 80% các sàn TMĐT đều trả lời đang lỗ và sẽ tiếp tục lỗ trong những năm tới, quy định này có thể sẽ tạo thêm gánh nặng tuân thủ lớn cho các sàn TMĐT phát sinh đầu tư công nghệ thông tin. Các sàn TMĐT còn lo lắng nếu thực hiện như quy trình quản lý và vận hành của doanh nghiệp sẽ thay đổi; sàn gặp khó khăn trong việc xác định doanh thu của người bán tại kỳ tính thuế; lo ngại gặp rủi ro liên quan đến việc nộp thừa hoặc thiếu tiền thuế. Nhiều sàn TMĐT có chức năng đặt hàng không thu nhận toàn bộ dòng tiền trong tất cả các giao dịch qua sàn, vì sàn sẽ không nhận được tiền của người mua hàng nếu họ thanh toán bằng tiền mặt.

Khó yêu cầu sàn nộp thuế thay

Ông Trần Xoa, Giám đốc Công ty Luật Minh Đăng Quang, cho rằng VCCI đề cập căn cứ luật Quản lý thuế năm 2019 không quy định sàn TMĐT phải kê khai, nộp thuế thay cho người bán là đúng. Thế nhưng, quy định pháp luật dù có bổ sung trách nhiệm của các sàn TMĐT trong thực hiện kê khai, nộp thuế cho người bán hàng thì thực tế cũng sẽ khó có thể thực hiện được. Thực tiễn hiện nay giao dịch thanh toán hàng hóa mua bán qua sàn có đến 86% bằng tiền mặt. Chính vì vậy, sàn chỉ nắm được doanh thu chứ dòng tiền thì chưa chắc về sàn. Do đó việc thực hiện khấu trừ, nộp thuế trong giao dịch mua bán qua sàn TMĐT khó khả thi.

Cần có giải pháp nào khuyến khích người mua bán hàng thanh toán không dùng tiền mặt. Từ đó, doanh số mua bán sẽ rõ ràng hơn và cơ quan thuế có cơ sở để thực hiện thu thuế.

Ông Trần Xoa (Giám đốc Công ty Luật Minh Đăng Quang)

Ông Trần Xoa cho hay từ nhiều năm nay cơ quan thuế phối hợp các ngân hàng thương mại thực hiện khấu trừ thuế đối với những giao dịch xuyên biên giới. Đến thời điểm này, cũng chỉ vài ngân hàng triển khai, đó là chưa kể một số điểm giao dịch ngân hàng thuộc “vùng sâu vùng xa” không nắm được vấn đề khấu trừ thuế nhà thầu đối với các giao dịch qua tài khoản. Cho nên, việc thu thuế người bán trên sàn TMĐT thuộc phạm vi của cơ quan thuế. Dù vậy ông Trần Xoa không đồng tình kiến nghị của VCCI là việc cung cấp thông tin cho cơ quan thuế mỗi năm 1 lần là quá lâu. Các sàn TMĐT tạo ra “chợ”, nên hoàn toàn có thể thực hiện việc báo cáo thông tin cho cơ quan thuế về doanh thu của người bán. Trong thời gian đầu triển khai thực hiện, các sàn TMĐT mất thời gian điều chỉnh công nghệ phần mềm cho việc báo cáo thông tin với cơ quan thuế, chi phí phát sinh ở thời điểm này. Những lần phát sinh báo cáo sau đó sẽ không quá mất thời gian. Vì vậy, các sàn hoàn toàn có thể thực hiện báo cáo mỗi quý 1 lần.

TS Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Trường đại học Kinh doanh công nghệ Hà Nội, lại cho rằng các sàn TMĐT có thể nắm được doanh thu của người bán hàng nên việc thực thi báo cáo cho cơ quan chức năng là thực hiện được. Nhưng riêng phần kê khai, nộp thay thì sẽ rất khó triển khai. Luật thuế thu nhập cá nhân hiện nay chỉ quy định đối với đơn vị chi trả thu nhập mới thực hiện kê khai, nộp thuế thay. Còn các sàn TMĐT thì không phải đơn vị chi trả thu nhập cho người bán hàng nên yêu cầu họ thực hiện kê khai, nộp thuế là điều khó khả thi. Quy định này cần được bổ sung vào luật chứ không thể vượt thẩm quyền nằm ở nghị định.

Cần các biện pháp khả thi

Quy định các sàn TMĐT thu hộ thuế đã được một số sàn TMĐT quốc tế như eBay, Amazon, Bestbuy… áp dụng. Khi người mua đặt hàng, sẽ có số thuế tạm tính được cộng vào tiền thanh toán. Số thuế này sẽ được xác định chính xác tại email xác nhận đơn hàng gửi đến cho người mua. Các thông tin về quy định tính và nộp thuế thay cho người bán thường được các sàn điện tử thông báo công khai trên website của mình. Chẳng hạn trường hợp eBay, tại mục thông tin về thuế dành cho người bán hàng, eBay thông báo rõ người bán hàng có trách nhiệm phải chịu các khoản thuế và phí bao gồm thuế doanh thu, thuế thu nhập và thuế nhập khẩu (với người mua ở nước ngoài). Số tiền thuế từ các đơn hàng này, eBay có trách nhiệm thu hộ và nộp cho cơ quan thuế thay cho người bán. Thống kê cho thấy từ ngày 1.1.2021 tới nay đã có tổng số 44 cơ quan thuế các nước yêu cầu eBay thực hiện nghĩa vụ này.

Việc yêu cầu các sàn TMĐT kê khai, nộp thuế thay cho người bán sẽ tạo ra áp lực rất lớn tài chính cho sàn khi phải ứng trước một khoản tiền thuế từ người bán phải đóng. Trong nhiều trường hợp, sàn TMĐT không có đủ công cụ cũng như quyền lực để thực thi yêu cầu người bán trả lại tiền thuế mà sàn đã đóng thay. Điều này sẽ gây khó khăn rất lớn cho hoạt động của sàn TMĐT.

VCCI kiến nghị

Để thực hiện thu thuế sàn TMĐT như nước ngoài, ông Trần Xoa cho rằng cần có giải pháp nào khuyến khích người mua bán hàng thanh toán không dùng tiền mặt. Từ đó, doanh số mua bán sẽ rõ ràng hơn và cơ quan thuế có cơ sở để thực hiện thu thuế. Cùng quan điểm, ông Nguyễn Ngọc Tú cho rằng sở dĩ các sàn TMĐT nước ngoài thực hiện thu thuế được vì hầu hết các thanh toán mua bán đều thực hiện không tiền mặt. Đối với Việt Nam, mua bán hàng hóa online nhưng khi thanh toán là bằng tiền mặt. Vì thế, việc thực thu khấu trừ thuế người bán trên sàn TMĐT tại Việt Nam sẽ khó thực hiện hơn. Trước mắt, cơ quan thuế phối hợp với các sàn TMĐT thực hiện cung cấp thông tin về doanh số người bán hàng. Còn về lâu dài, cần có quy định thanh toán qua sàn bằng phương thức không dùng tiền mặt để có thể chống thất thu thuế.

Một yếu tố quan trọng để có thể tạo thuận lợi cho các sàn TMĐT thực hiện thu thuế dễ dàng, Bộ Tài chính nên nghiên cứu thống nhất thuế suất hiện nay về 1 mức thay vì nhiều mức sẽ khó thực hiện. Từ đó có thể thực hiện thu như nước ngoài là áp dụng tỷ lệ phần trăm thuế trên doanh thu phát sinh. Ngoài ra, để khuyến khích các sàn TMĐT thực hiện thu thuế hộ nhà nước, cơ quan nhà nước cũng nên để lại một phần chi hí cho họ có thể trang trải chi phí vận hành thu thuế, thực hiện công tác ủy nhiệm thu.

THANH XUÂN

TNO