Không phải bệnh nhân ung thư nào cũng phải chụp PET/CT

Theo các chuyên gia về ung thư, việc áp dụng kỹ thuật hiện đại như chụp PET/CT là một giải pháp vô cùng quan trọng nhằm chẩn đoán, phát hiện và điều trị ung thư sớm. Với độ nhạy, độ đặc hiệu, chính xác cao, PET/CT có khả năng phát hiện tổn thương hoặc bệnh lý ở giai đoạn từ rất sớm.

Đặc biệt, đây được đánh giá là kỹ thuật chẩn đoán ung thư mới có thể tìm kiếm các vị trí ung thư di căn, phát hiện tổn thương nguyên phát của ung thư, thậm chí phát hiện ung thư ngay khi cơ thể chưa hình thành tổn thương về mặt cấu trúc – điều mà chụp CT, MRI không thể phát hiện.

Tuy vậy, BS Phạm Xuân Dũng khuyến cáo không phải tất cả bệnh nhân ung thư đều phải chụp PET/CT. Kỹ thuật này chỉ được chỉ định cho một số loại bệnh lý ung thư (phần lớn về phổi), trong một số giai đoạn nhất định. Ngoài ra PET/CT sẽ đồng thời giúp chẩn đoán chính xác từng giai đoạn, từ đó đưa ra các quyết định điều trị phù hợp. Kỹ thuật này giúp kiểm tra đánh giá sự đáp ứng sau điều trị nhằm điều chỉnh các hướng điều trị của bệnh nhân.

Máy ngưng 4 năm rồi… chờ thanh lý

Cùng lý do thiếu nguồn cung thuốc phóng xạ, hệ thống chụp PET/CT đặt tại Bệnh viện Nhân dân 115 cũng đã phải ngừng hoạt động từ năm 2018. Bác sĩ Trần Văn Sóng – phó giám đốc Bệnh viện Nhân dân 115 – khẳng định: “Bệnh viện ngưng chụp PET/CT từ thời điểm nói trên do không có nguồn đồng vị phóng xạ. Hiện máy cũng đã hư hỏng và đơn vị đang chuẩn bị thủ tục để thanh lý”.

Xót xa nghe người bệnh thở dài…

Thiếu thuốc phóng xạ để chụp PET/CT nên người bệnh có nhu cầu đến Bệnh viện Quân y 175 đều phải đăng ký, để lại thông tin chờ gọi tên. Trong ảnh: khu vực chụp PET/CT của Bệnh viện Quân y 175 – Ảnh: H.L.

Giữa tháng 5-2022, khi phát hiện mắc ung thư phổi, bà T.D. (64 tuổi, ngụ TP.HCM) vô cùng lo lắng bởi sợ khối u di căn. Bà được bác sĩ chỉ định chụp PET/CT. Nhưng khi đến Bệnh viện 175 để đăng ký, bà được bệnh viện thông báo hiện không thể chụp được vì không còn thuốc để sử dụng và giới thiệu đến Bệnh viện Chợ Rẫy nhưng cũng phải cả tháng sau mới thực hiện được.

“Dù biết chậm trễ sẽ làm bệnh tình nặng nhưng bây giờ đâu còn cách nào khác, vẫn phải đợi vậy. Gia đình tôi không có điều kiện để di chuyển ra tận phía Bắc để chụp, thôi đành chịu” – người nhà của bà D. nói.

Tương tự, vào những ngày cuối tháng 4, người nhà của chị B.T. (ngụ TP.HCM) sau khi thăm khám tại Bệnh viện Ung bướu bất ngờ phát hiện bị ung thư dạ dày. Các bác sĩ lúc ấy bảo rằng để biết chính xác hơn về giai đoạn của ung thư, người nhà có thể cho bệnh nhân đi chụp PET/CT. Từ Bệnh viện Ung bướu, gia đình chị T. được các nhân viên y tế giới thiệu đến Bệnh viện 175 rồi Bệnh viện Chợ Rẫy để được chụp sớm nhưng thực tế các nơi này đang “kẹt”.

Tại Bệnh viện 175, các nhân viên y tế bảo rằng do thiếu thuốc, số lượng có hạn không thể chụp sớm được và khuyên gia đình chị để lại số điện thoại, khi nào có điều kiện sẽ liên hệ sau.

“Do sợ đợi quá lâu nên tôi liên hệ Bệnh viện Chợ Rẫy nhưng tại đây cũng báo đợi 20 ngày mới chụp được. Người nhà tôi bị ung thư đâu thể chờ đợi được, nên đành phải quay về Bệnh viện Ung bướu để làm các xét nghiệm xem có di căn hay không, rồi vô thuốc đại. Sau lần vô thuốc, người nhà tôi mệt mỏi, không biết có ảnh hưởng đến các cơ quan khác không” – chị T. kể.

Chẳng khác mấy so với hoàn cảnh của bà D., ông L.T. (65 tuổi, ngụ Đồng Nai) vừa phát hiện bị ung thư gan, là một trong những người quyết định phó thác sự “may rủi” khi để lại thông tin đăng ký trên bảng của Bệnh viện 175 chờ gọi tên chụp PET/CT. Mới đây, ông không khỏi vui mừng khi bệnh viện đã gọi điện hẹn ngày 23-5 đến để chụp và hy vọng sẽ chẩn đoán sớm được căn bệnh quái ác này…

Hành chính hóa những nhu cầu cấp thiết?

Như đã nói ở trên, trong công văn ngày 30-3-2022 do ông Lê Việt Dũng ký, nhấn mạnh “chưa chấp thuận cho Bệnh viện Chợ Rẫy được cung cấp thuốc phóng xạ cho Bệnh viện Ung bướu TP.HCM”. Lý do là gì?

Theo đó, có 3 lý do được đưa ra: (1) văn bản đề nghị cung cấp thuốc phóng xạ chưa đúng mẫu quy định, cần nêu rõ tổng số lượng cần cung cấp; (2) văn bản đề nghị cung cấp thuốc của Bệnh viện Ung bướu không phải là bản chính và (3) báo cáo sản xuất sử dụng thuốc của Bệnh viện Chợ Rẫy năm 2020 không phải là báo cáo trong năm gần nhất, chưa điền đủ các thông tin ngày, tháng, kỳ báo cáo(!?).

Nhiều người nghe chuyện cảm thán: chẳng lẽ những “sai sót” trong các văn bản khó xử lý đến thế sao, khi việc được chụp chiếu với nhiều bệnh nhân là cấp thiết…

Bộ Y tế: “Nếu hồ sơ đầy đủ, chúng tôi cấp ngay”

Trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 18-5, đại diện Cục Quản lý dược, Bộ Y tế cho biết không có bất kỳ khó khăn gì trong việc “cho nhập” hay cho nhượng lại phóng xạ nhưng chất phóng xạ là mặt hàng cần kiểm soát đặc biệt, phải có đủ hồ sơ, thủ tục… thì mới được cấp phép hoặc chia sẻ để sử dụng.

“Đây cũng là mặt hàng được ưu tiên nên nếu đủ hồ sơ chúng tôi sẽ xử lý rất nhanh, nhưng ở trường hợp này các bên đề nghị chia sẻ chất phóng xạ chưa hoàn thiện thủ tục: có thể sai tên, sai thủ tục, đến nay chưa thấy gửi hồ sơ hoàn thiện” – vị đại diện này cho biết.

Đại diện Cục Quản lý dược cũng cho rằng việc chia sẻ, nhượng lại chất phóng xạ “phải đảm bảo điều kiện, thủ tục”, nếu có hồ sơ đầy đủ, hoàn thiện gửi tới, cục sẽ cấp ngay.

Tại Hà Nội, có ít nhất 6 máy chụp PET/CT đặt tại 5 bệnh viện tuyến trung ương và 1 bệnh viện tư nhân. Trong số này, máy đặt tại Bệnh viện Bạch Mai là máy diện “xã hội hóa” (tư nhân đặt tại bệnh viện) và đã tạm dừng sử dụng từ hơn 1 năm nay, sau lùm xùm nâng khống giá thiết bị robot phẫu thuật tại bệnh viện này.

Vì thế, thiết bị dù đủ điều kiện sử dụng, có đủ phóng xạ nhưng đang phải “trùm mền”. Người bệnh có nhu cầu chụp PET đến Bạch Mai, bệnh viện phải giới thiệu sang các bệnh viện khác.

Tại Bệnh viện K, hiện máy chụp PET/CT của bệnh viện đang sử dụng bình thường nhưng đại diện bệnh viện cho biết hơn 1 năm trước cũng bị thiếu phóng xạ và phải nhờ nhượng lại từ Bệnh viện 108.

“Chúng tôi phải chuẩn bị hồ sơ văn bản, trong đó có đề xuất gửi Cục Quản lý dược, rồi giấy phép vận chuyển… Có đủ hồ sơ là được nhận phóng xạ nhượng lại” – Bệnh viện K cho biết.

Như vậy, mọi chuyện “vẫn tại hồ sơ” và dư luận lại đặt câu hỏi lâu nay hồ sơ này thế nào, có gì khó khăn, trục trặc trong ngành y tế mà bệnh viện phải chịu cảnh “trùm mền” loại máy cả triệu đô, trong khi bệnh nhân phải chịu cảnh chờ đợi hoặc phải di chuyển xa xôi mới có thể thực hiện việc chụp chẩn đoán này?

L.ANH

Đà Nẵng sẽ tạo điều kiện cho bệnh nhân ở xa

Bệnh nhân được tầm soát với hệ thống máy PET/CT tại Bệnh viện Đà Nẵng – Ảnh: TRƯỜNG TRUNG

Tại miền Trung, hiện mới chỉ có Bệnh viện Đà Nẵng trang bị máy chụp PET/CT để chẩn đoán ung thư. Từ năm 2014 đến nay, đây được xem là thiết bị chẩn đoán ban đầu bệnh ung thư hiện đại nhất tại khu vực. Bệnh viện Đà Nẵng cũng đã làm chủ được việc sản xuất nguồn thuốc phóng xạ, từ đó đảm bảo việc vận hành liên tục của thiết bị này.

Bác sĩ Nguyễn Văn Minh, trưởng khoa y học hạt nhân Bệnh viện Đà Nẵng, cho biết trung bình mỗi tuần máy chụp PET/CT hoạt động từ 2 – 3 ngày. Trong đó mỗi ngày phục vụ khám chữa bệnh cho 10 bệnh nhân với giá chụp PET/CT 20 triệu đồng/lần. Thời gian vừa qua, bệnh viện thường xuyên nhận người bệnh từ các tỉnh phía Nam và phía Bắc đến thực hiện các xét nghiệm y học hạt nhân với máy chụp PET/CT, trong đó đa số là các bệnh nhân đến từ một số bệnh viện ở TP.HCM (do đã quá tải khiến bệnh nhân phải chờ đợi lâu).

Bệnh viện Đà Nẵng khuyến cáo các bệnh nhân ở xa tới cần chủ động liên hệ sớm để sắp xếp lịch khám, tạo điều kiện thuận lợi cho việc khám chữa bệnh. “Trong trường hợp bệnh nhân tăng lên nhiều, chúng tôi vẫn có thể tăng công suất vận hành để đảm bảo yêu cầu khám chữa bệnh của bà con ở xa. Thông thường thời gian khám chữa bệnh với kỹ thuật này ở bệnh viện kéo dài khoảng 4 giờ” – bác sĩ Minh nói.

TRƯỜNG TRUNG