Công ty Phát triển công nghiệp Tân Thuận (IPC) – một “địa chỉ” được bộ trưởng Bộ Tài chính nhắc như điển hình về xác định giá trị doanh nghiệp, giá trị sử dụng đất thấp – Ảnh: TỰ TRUNG

Tại hội thảo thúc đẩy quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước (DNNN) và thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp do Bộ Tài chính tổ chức hôm 17-5, đại diện doanh nghiệp và cơ quan quản lý đều đề nghị loại bỏ giá trị đất đai ra khỏi giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hóa (CPH).

Doanh nghiệp sợ nhất “ông” đất

Nêu khó khăn khi CPH công ty phát điện, ông Nguyễn Xuân Nam, phó tổng giám đốc EVN, cho biết một trong những rào cản lớn nhất chính là những vấn đề liên quan đến đất đai khi xác định giá trị doanh nghiệp. Bởi giá đất trên thị trường nay thế này mai thế khác, thay đổi liên tục.

EVN cũng như các đơn vị khác lo sợ nhất là đánh giá giá trị doanh nghiệp để thoái vốn, sợ nhất “ông” đất.

Mặt khác, thời gian qua, chính sách CPH thay đổi liên tục khiến doanh nghiệp không theo kịp… “Do vậy doanh nghiệp làm rất sợ bị sai do chính sách không rõ chứ không phải doanh nghiệp muốn làm sai”, ông Nam nói.

Ông Hồ Đức Phớc, bộ trưởng Bộ Tài chính, công nhận còn tồn tại nhiều nút thắt trong thực hiện CPH các DNNN như việc xác định giá trị doanh nghiệp thường là thấp hơn giá trị thực tế, gây thất thoát, lãng phí cho Nhà nước.

Thực tế, thời gian qua, một số vụ việc bị hình sự hóa do có sai phạm liên quan đến xác định giá trị doanh nghiệp, giá trị sử dụng đất như tại Công ty Tân Thuận, Tổng công ty Nông nghiệp Sài Gòn…

“Kiểm toán Nhà nước đã kiểm toán lại 45 doanh nghiệp thì giá trị nhiều doanh nghiệp tăng lên nhiều lần, bình quân 2,8 lần… Điều này cho thấy việc xác định giá trị doanh nghiệp còn nhiều tồn tại, rủi ro, thiếu chính xác, đặc biệt là xác định giá trị quyền sử dụng đất” – ông Phớc nói.

Bỏ đất ra khỏi giá trị doanh nghiệp

Để đẩy nhanh tiến độ CPH các DNNN, ông Phớc đặt vấn đề có nên đưa giá trị quyền sử dụng đất vào giá trị doanh nghiệp khi CPH hay không? Ủng hộ việc tách đất đai ra khỏi khi xác định giá trị doanh nghiệp, TS Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế, cho rằng lâu nay có vẻ chúng ta không bán doanh nghiệp mà bán đất. Để giảm vi phạm mà nhiều người phải vào tù, phải tách đất đai ra khỏi giá trị doanh nghiệp khi CPH.

Theo ông Nguyễn Hồng Long, phó trưởng Ban chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp, rõ ràng việc thuê đất trả tiền một lần cần phải đưa ra khỏi xác định giá trị doanh nghiệp. Nhưng muốn đưa ra thì phải có văn bản quy phạm pháp luật, nếu không không ai dám làm.

“Còn như hiện nay, giá trị đất sẽ phải xác định theo giá thị trường, nhưng thế nào là giá thị trường khi mà chưa ra đấu thầu. Mà kể cả ra đấu thầu cũng không chắc đó là giá thị trường, có khi giá cao quá, có khi giá thấp quá” – ông Long nói.

Ngoài đề xuất trên, ông Long còn cho rằng phải xem lại phương án sử dụng đất. Đây là cốt lõi của vấn đề. Khi đất để sản xuất thì giá chỉ 5 đồng, còn khi là trung tâm thương mại thì giá là 50 đồng, rất khác nhau.

Về vấn đề này, ông Đặng Quyết Tiến, cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính), cho biết mục đích sử dụng đất tại DNNN được quyết định trước khi doanh nghiệp CPH. Nếu doanh nghiệp không dùng nữa thì trả lại cho địa phương.

Việc kiến nghị tách đất đai ra khỏi CPH, ông Tiến cho hay đây là vấn đề vướng mắc lớn nhất cản trở CPH. Nên Bộ Tài chính sẽ rà soát, nghiên cứu kỹ để tránh thất thoát trong CPH và đảm bảo đất đó phải được quản lý chặt tránh lợi dụng.

Còn trước mắt giai đoạn phục hồi kinh tế, Bộ Tài chính sẽ tháo gỡ trong khuôn khổ cho phép để CPH, thoái vốn.

Liên quan đến CPH, theo ông Tiến, nghị quyết trung ương nêu rõ nếu doanh nghiệp nào hoạt động hiệu quả thì không cần CPH, chỉ cần sắp xếp lại đất đai, chỗ nào không cần thì trả lại, tránh lãng phí. Còn nếu đã CPH phải bán hết chứ không bán nửa vời.