Qua khe chấn song của “chuồng cọp” cơi nới từ một căn hộ tập thể ở khu Thành Công, Q.Ba Đình (Hà Nội), ông Nguyễn Bá Thước, 61 tuổi, chỉ ra xung quanh cơ man là chuồng cọp, khung sắt được hàn treo chằng chịt ở các tòa nhà đã xây dựng từ những năm nửa sau thế kỷ trước.

Phần lớn các hộ dân tại khu tập thể B9 Kim Liên (Hà Nội) cơi nới diện tích, dựng chuồng cọp  TRẦN CƯỜNG

Cơi nới chuồng cọp là… tất yếu (?)

Ông Thước than vãn: “Đất chật người đông, nếu không cơi nới thì chỗ đâu mà ở? Vẫn biết là hàn chuồng cọp hay “đeo ba lô” cho nhà tập thể là vi phạm trật tự xây dựng, nhưng nhà chật quá lại không đủ tiền mua nhà mới nên cũng là cực chẳng đã, đói ăn vụng, túng làm càn, liều ở thôi”.

Ông Thước kể, theo sổ đỏ thì căn hộ của gia đình ông chỉ 40 m². Năm 2008, khi con trai lớn lên, lấy vợ, cần thêm phòng, gia đình đã mua vật liệu, thuê thợ về lao sắt ra khoảng không phía sau nhà, hàn thành chuồng cọp, lát sàn rộng thêm được 12 m². Năm 2014, con gái lớn cũng cần phòng riêng, gia đình lại liều cơi nới thêm 1 phòng rộng 12 m² ở phía sau. Sau 2 lần “đeo ba lô”, căn hộ của gia đình ông Thước có diện tích sử dụng là hơn 64 m², tạm đủ cho 7 người. Đến nay, cháu đích tôn của ông đã 12 tuổi, nhưng vợ chồng con trai ông vẫn chưa dám sinh đứa thứ 2 vì nhà chật quá.

Anh Nguyễn Bá Nam, 38 tuổi, con trai ông Thước, tâm sự rất muốn mua căn nhà mới để ở riêng, tránh tình trạng tam đại đồng đường trong không gian chật chội như hiện tại, nhưng kinh tế eo hẹp. Anh chỉ mong nhà nước có cơ chế hỗ trợ đền bù di dời phù hợp để người dân sớm có ngôi nhà mới. Anh Nam cũng cho hay, vụ cháy ở nhà tập thể B9 Kim Liên khiến 5 người chết xảy ra vào rạng sáng 21.4 khiến cả gia đình thấp thỏm lo lắng do khi làm chuồng cọp đã không chừa lối thoát hiểm.

Theo khảo sát, nhiều người dân ở các khu tập thể Thanh Xuân Bắc, Thanh Xuân Nam, Kim Liên, Nghĩa Tân… có tâm lý cơi nới nhà chung cư cũ là tất yếu vì nhiều nguyên nhân. Trong đó các nguyên nhân chính là bức thiết về chỗ ở, cơi nới để nhà rộng thì khi bán sẽ có giá hơn, hay đơn giản chỉ là thấy hàng xóm hàn chuồng cọp thì cũng làm theo…

Tuy nhiên, hầu hết các căn hộ ở khi cơi nới đều hàn bịt kín, không chừa lối thoát hiểm. Chỉ một số hộ ở các tầng dưới là để lối thoát hiểm, nhưng cũng khóa chặt. Đáng lo ngại, trả lời Thanh Niên về nguy cơ mất an toàn khi ở nhà chỉ có 1 cửa ra vào, không ít người ở các khu tập thể tỏ ra thờ ơ, hoặc có tâm lý buông xuôi mặc cho số phận.

Do phường, quận… buông lỏng quản lý

Kiến trúc sư (KTS) Phạm Thanh Tùng, Chánh văn phòng Hội Kiến trúc sư VN, cho biết không những cơi nới chuồng cọp mà những phần đất lưu không giáp với các khu tập thể cũ sẽ bị người dân lấn chiếm, xây dựng trái phép từ tầng 1 trở lên. Đây là thực trạng tồn tại ở rất nhiều khu chung cư cũ tại Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM… Để xảy ra tình trạng như vậy, trách nhiệm thuộc các cơ quan quản lý từ cấp phường, quận, sở, TP… buông lỏng quản lý.

KTS Đào Ngọc Nghiêm, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch – Kiến trúc Hà Nội, nêu ý kiến, đa phần các khu chung cư cũ đều được xây dựng, sử dụng từ nửa sau thế kỷ trước nên đã xuống cấp rất nhiều. “Nhà cũ lại thêm phần cơi nới chằng chịt chuồng cọp thì không thể đảm bảo an toàn về phòng chống cháy nổ. Vụ cháy ở nhà B9 Kim Liên là thêm hồi chuông cảnh báo về mức độ an toàn của những công trình đã cũ mà vẫn cố sử dụng. Nếu không sớm cải tạo lại nhà chung cư cũ, rất có thể sẽ còn nhiều vụ việc đau lòng xảy ra”, ông Nghiêm nói và cho biết, theo thiết kế ban đầu của nhà tập thể đều đã tính toán đến yếu tố an toàn thoát hiểm. Quá trình sử dụng, vấn đề an toàn, thoát hiểm không được quan tâm đúng mức. Đồng thời, ý thức giữ gìn an toàn cháy nổ của một bộ phận người dân chưa cao nên từng xảy ra không ít vụ việc đáng tiếc. Nhiều năm qua, vấn đề cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũ được đặt ra nhưng đến nay thực hiện chưa được nhiều. Nguyên nhân thì có nhiều như: thiếu nguồn lực, cơ chế thỏa thuận hỗ trợ đền bù di dời, quy hoạch…

Cần đẩy nhanh tái thiết nhà chung cư cũ

Đại diện Sở Xây dựng Hà Nội cho biết sẽ có báo cáo gửi UBND TP.Hà Nội về vụ cháy ở B9 Kim Liên và tình trạng an toàn cháy nổ tại các khu chung cư cũ trên địa bàn. Toàn TP.Hà Nội có 1.579 nhà chung cư cũ, quy mô từ 2 – 6 tầng, chủ yếu được xây dựng từ những năm 1960 đến cuối những năm 1980, tập trung chủ yếu ở khu vực nội đô các quận: Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa… Hiện có khoảng 200 nhà chung cư cũ xác định ở mức độ nguy hiểm cấp C; 137 nhà cấp B; và 7 nhà thuộc diện cấp D (đặc biệt nguy hiểm).

Lãnh đạo Bộ Xây dựng cho biết, nguy cơ mất an toàn tại các nhà chung cư cũ ở Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng… là rất cao. Hà Nội có số lượng nhà chung cư cũ lớn nhất cả nước, kế đến là TP.HCM có 474 nhà chung cư cũ, trong đó không ít nhà đã xuống cấp nghiêm trọng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn. Trước mắt, người dân sinh sống ở nhà chung cư cũ trên cả nước trước hết cần tự rà soát lại căn hộ của mình, chủ động loại bỏ các nguy cơ mất an toàn, lưu ý đến các vấn đề về phòng chống an toàn cháy nổ, tạo đường thoát hiểm khi có sự cố. Cần chủ động phương án, kỹ năng thoát hiểm để bảo vệ bản thân và gia đình. Về lâu dài, phải đẩy mạnh, nhanh quá trình tái thiết nhà chung cư cũ.

LÊ QUÂN – TRẦN CƯỜNG

TNO