Trung Quốc sẽ tạo cớ cản trở Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông?

Ngày 27.12, tờ South China Morning Post đưa tin bà Yao Yunzhu, cựu thiếu tướng quân đội Trung Quốc và hiện là một chuyên gia về chính sách quân sự, vừa có bài viết đăng trên chuyên san World Affairs – một ấn phẩm được cho là có liên quan với Bộ Ngoại giao Trung Quốc.

Tàu sân bay Sơn Đông của Trung Quốc được cho là đang đến Biển Đông tập trận  GLOBAL TIMES

Do Mỹ can dự ?

Theo đó, bà Yao Yunzhu cho rằng COC có thể bị trì hoãn do các tranh chấp chưa được giải quyết, cũng như sự cạnh tranh địa chính trị gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc và đại dịch Covid-19… Các lý do này bao gồm việc liệu hiệp định có ràng buộc về mặt pháp lý hay không, phạm vi hiệu lực của COC, cũng như vai trò của các cường quốc ngoài khu vực đối với COC.

Đặc biệt, chuyên gia này nêu: “Khi các cuộc đàm phán đi vào chiều sâu, việc thương lượng sẽ trở nên căng thẳng hơn và sự can thiệp từ Mỹ và các cường quốc khác ngoài khu vực, khiến việc đạt được đồng thuận trở nên khó khăn hơn”. Thời gian qua, các chuyên gia Trung Quốc và chuyên gia quốc tế có quan hệ thân thiết với nước này thường xuyên có những bài viết với luận điểm cho rằng tình hình bất ổn ở Biển Đông là do sự can dự và các hoạt động quân sự của Mỹ tại đây. Với cách ngụy biện vừa nêu, Bắc Kinh đã chối bỏ toàn bộ trách nhiệm về việc không ngừng quân sự hóa, xây dựng hạ tầng, triển khai vũ khí và điều động lực lượng gây rối ở Biển Đông.

Tiếp tục răn đe quân sự

Vào năm 2017, ASEAN và Trung Quốc đạt thỏa thuận dự thảo khung của COC. Tuy nhiên, khi đó, phía Bắc Kinh cũng đã “móc” thêm ràng buộc qua lời phát biểu của Ngoại trưởng Vương Nghị rằng việc thúc đẩy COC đi kèm với “sự ổn định và không có can thiệp từ bên ngoài”. Trả lời Thanh Niên, TS Swee Lean Collin Koh (chuyên gia quốc phòng thuộc Trường Nghiên cứu quốc tế S.Rajaratnam, Singapore), từng cảnh báo thông điệp vừa nêu chính là cách để Bắc Kinh sẽ lấy cớ việc Mỹ tiến hành các hoạt động tự do hàng hải (như cho tàu chiến áp sát các thực thể đảo), tập trận… để cản trở quá trình đàm phán COC.

Chính vì thế, việc thiếu tướng về hưu Yao Yunzhu đưa ra các lý luận trên ẩn chứa khả năng Bắc Kinh sẽ lấy lý do các hoạt động của Washington nhằm tạo cớ trì hoãn quá trình đàm phán COC.

Thực tế gần đây, Trung Quốc vẫn liên tục đẩy mạnh hoạt động quân sự ở Biển Đông. Ngày 21.12, tờ South China Morning Post đưa tin Trung Quốc đang điều động 2 nhóm tác chiến tàu sân bay là Sơn Đông và Liêu Ninh tập trận riêng biệt ở Biển Đông và Thái Bình Dương. Trong đó, tàu sân bay Sơn Đông đã rời cảng nhà ở Tam Á, tỉnh Hải Nam để tham gia “các cuộc tập trận định hướng chiến đấu” ở Biển Đông. Các cuộc tập trận sẽ bao gồm máy bay chiến đấu đổ bộ, kiểm soát thiệt hại và tìm kiếm cứu nạn hàng hải, nhưng không tiết lộ địa điểm của cuộc tập trận hoặc khi nào chúng sẽ diễn ra. Tàu sân bay Liêu Ninh dẫn đầu nhóm chiến hạm vượt eo biển Miyako ở phía Đông Bắc Á để tiến vào Thái Bình Dương. Tờ báo dẫn lời giới quan sát Trung Quốc dự báo nhóm tác chiến tàu sân bay này sẽ tập trận ở khu vực gần eo biển Đài Loan và tại Biển Đông.

Thực tế, việc Trung Quốc phô diễn tàu sân bay ở Biển Đông và các vùng biển lân cận thường hàm ý mang uy thế lớn hơn trong việc thể hiện sức mạnh tàu sân bay với các bên trong khu vực cũng như Mỹ. Cho nên, với những động thái trên, Bắc Kinh cho thấy vẫn sử dụng sức mạnh quân sự mang tính răn đe ở Biển Đông. Điều đó hoàn toàn đi ngược lại với những gì Trung Quốc thường đề cập về “thiện ý” đối với COC.