Bất hoà về nguyên tắc

Cờ Liên minh châu Âu  AFP

Tuy không chính thức hình thành liên kết với nhau, 3 thành viên EU là Ba Lan, Hungary và Romania trên thực tế đã tự tụ về một phe công khai đối địch với các thành viên còn lại trên một số phương diện liên quan trực tiếp đến nguyên tắc tồn tại và định hướng phát triển của EU. Mối bất hòa này vì thế mang tính nguyên tắc đối với cả hai bên mà nếu không được xử lý ổn thỏa và dứt điểm thì EU sẽ phải chấp nhận thụt lùi nhiều bước hoặc bộ ba kia sẽ không còn có thể tiếp tục ở trong hàng ngũ thành viên của EU.

Bộ ba này hiện có chuyện với EU trong hai khía cạnh cụ thể. Thứ nhất là nguyên tắc về trật tự thứ hạng hiệu lực giữa luật pháp chung của EU và luật pháp quốc gia của các thành viên. Thứ hai là EU định hướng phát triển trở thành liên minh bao gồm các thành viên là nhà nước quốc gia riêng lẻ hay trở thành một dạng nhà nước liên bang. Thực chất ở đây là chuyện chủ quyền quốc gia như thế nào khi quốc gia trở thành thành viên của EU. Chuyển giao một phần chủ quyền quốc gia thành viên cho EU là một trong những nhân tố cho tới nay quyết định thành công của EU trong tiến trình hợp tác, liên kết và nhất thể hóa châu lục. Hiểu theo cách đơn giản, điều này có nghĩa là trên một số phương diện nhất định, luật pháp chung của EU có hiệu lực cao hơn và trước luật pháp quốc gia của thành viên. Khi gia nhập EU, tất cả thành viên đều biết trước, biết rõ và chấp nhận điều kiện về chuyển giao một phần chủ quyền này.

Vấn đề đối với EU hiện tại là bộ ba kia, và có thể cả một vài thành viên khác nữa, sau khi yên vị trong EU rồi mới công khai đặt lại vấn đề. Họ đều không rời bỏ EU như Anh nhưng dùng chuyện này để xử lý nhu cầu đối nội, tạo thế riêng trong EU. EU không muốn họ ly khai và không thể nhượng bộ họ. Hai bên bắt được bài của nhau nên bất hòa mới thêm sâu sắc.

PHẠM LỮ

TNO