Lính thuỷ quân lục chiến Mỹ ôm một em bé trong lúc em đang chờ được sơ tán tại sân bay quốc tế Hamid Karzai ở Kabul vào hôm 20-8 – Ảnh: AFP

Trong bài phát biểu tại Nhà Trắng ngày 20-8, ông Biden cho biết Mỹ đã sơ tán hơn 18.000 người kể từ tháng 7-2021, trong đó khoảng 13.000 người đã sơ tán từ hôm 14-8, một ngày trước khi Taliban kiểm soát thủ đô Kabul.

Không hứa trước kết quả

Ông chủ Nhà Trắng cam kết sẽ hồi hương “bất cứ người Mỹ nào muốn về nước”, đồng thời khẳng định: “Chúng tôi sẽ làm mọi thứ trong khả năng để sơ tán an toàn các đồng minh Afghanistan, các đối tác và những người Afghanistan có thể bị đe dọa do có quan hệ với Mỹ”.

Trong cuộc điện đàm với Quốc vương Tamim bin Hamad Al Thani của Qatar, Tổng thống Biden mô tả chiến dịch sơ tán người dân khỏi Afghanistan là “cuộc không vận lớn nhất trong lịch sử”. Ông cũng nói chiến dịch này có thể sẽ không khả thi nếu không có sự hỗ trợ sớm từ Qatar trong việc tạo điều kiện vận chuyển hàng ngàn người mỗi ngày.

Với một cuộc sơ tán quy mô lớn như vậy, không thể chắc chắn mọi thứ đều đầu xuôi đuôi lọt. “Tôi không thể hứa kết quả cuối cùng sẽ thế nào, hay cam kết sẽ không có nguy cơ tổn thất. Nhưng với tư cách là tổng tư lệnh, tôi có thể đảm bảo với quý vị tôi sẽ huy động mọi nguồn lực cần thiết” – ông Biden nhấn mạnh.

Hiện tại quân đội Mỹ vẫn giữ quyền kiểm soát sân bay quốc tế Hamid Karzai (HKIA), còn gọi là sân bay Kabul, để sơ tán người Mỹ, người Afghanistan xin thị thực nhập cư đặc biệt (SIV), những người Afghanistan từng làm việc cho Mỹ (hoặc đồng minh của Mỹ) có nguy cơ bị Taliban trả thù.

Trước đó, Mỹ đặt ra hạn chót ngày 31-8 để rút mọi lực lượng ra khỏi Afghanistan. Tuy nhiên, Tổng thống Biden cho biết có thể binh sĩ Mỹ sẽ vẫn ở lại sau hạn chót đó nếu cần thiết để sơ tán an toàn mọi công dân Mỹ.

Ông Biden một lần nữa lên tiếng bảo vệ quyết định rút binh sĩ khỏi Afghanistan khi nói: “Chúng tôi có lợi ích gì ở Afghanistan vào thời điểm này khi mà (nhóm khủng bố) Al-Qaeda đã biến mất?”. Ông quy trách nhiệm cho Chính phủ Afghanistan vì đã không thể bảo vệ lãnh thổ trước Taliban.

Thực tế khốc liệt hơn

Đài CNN (Mỹ) cho rằng một số phát biểu mới nhất của ông Biden về chiến dịch sơ tán ở Afghanistan không giống với tình hình thực tế mà phóng viên đài này chứng kiến. Nó cũng khác với thông tin do một số quan chức trong chính quyền của ông Biden cung cấp.

“Ông Biden đã cố gắng mang đến một cái nhìn tích cực về cuộc sơ tán, nhưng diễn biến trên thực địa khốc liệt hơn nhiều. Người Afghanistan tại Kabul đang phải vượt qua những đám đông và bạo lực để đến được cổng sân bay. Sau khi tới nơi, họ phải đợi nhiều giờ mới vào được bên trong” – Đài CNN mô tả.

Nữ phóng viên Clarissa Ward của Đài CNN cho biết không có bất cứ chuyến bay nào rời khỏi Kabul trong hơn 8 tiếng đồng hồ hôm 20-8. Lúc đó, các chuyến bay đã tạm ngừng (sau đó được nối lại) vì một cơ sở ở Doha (Qatar) không còn chỗ tiếp nhận người sơ tán.

Ngày 20-8, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price cho biết khoảng một chục quốc gia, từ châu Âu tới Trung Đông và Trung Á, sẽ cho phép người được sơ tán từ Kabul quá cảnh tại lãnh thổ của họ.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin thông báo với các dân biểu Mỹ việc một số công dân Mỹ ở Kabul đã bị lực lượng Taliban đánh đập khi cố tìm cách rời khỏi Afghanistan. Thông tin này được CNN, Politico, Fox News và một số cơ quan truyền thông khác dẫn lại.

Vài giờ sau khi ông Biden tuyên bố “không có dấu hiệu” cho thấy người Mỹ không thể đến được sân bay Kabul, một quan chức tại Nhà Trắng thừa nhận có thông tin cho biết người Mỹ đối mặt với “thách thức và sự hỗn loạn tại sân bay”.

Hiện Mỹ có gần 6.000 binh sĩ ở Afghanistan để hỗ trợ chiến dịch sơ tán. Ngày 20-8, người phát ngôn Lầu Năm Góc John Kirby cho biết quân đội đã dùng 3 máy bay trực thăng CH-47 Chinook để sơ tán 169 người Mỹ từ một khách sạn gần sân bay Kabul.

Chưa rõ tới đây Taliban có tiếp tục cho phép mọi người qua lại sân bay Kabul an toàn nữa không. Tuần này, Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan bày tỏ lo ngại có thể xảy ra những tình huống bất ngờ, chẳng hạn một cuộc tấn công khủng bố do nhóm ISIS-K (một nhánh của tổ nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng – IS ở Afghanistan và là kẻ thù của Taliban) thực hiện.