Cảng Cát Lái nếu bị quá tải sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất, xuất khẩu của các doanh nghiệp còn hoạt động – Ảnh: Q.ĐỊNH

Tuy nhiên, theo một số cảng biển phía Nam, đây chỉ là những biện pháp tạm thời. Bởi nguyên nhân sâu xa của sự ùn tắc này là hoạt động của doanh nghiệp (DN) bị đình trệ.

Có giải pháp, nhưng còn tùy DN

Mới nhất, Tổng cục Hải quan đã hướng dẫn hỏa tốc về thủ tục hải quan tạm thời, trong đó cho phép vận chuyển hàng nhập từ cảng Cát Lái đến cảng biển khác để lưu giữ, miễn là hàng không thuộc danh mục 14 loại hàng hóa nhập khẩu phải làm thủ tục hải quan tại cửa khẩu nhập.

Hàng muốn chuyển ra khỏi cảng Cát Lái cũng phải chưa đăng ký tờ khai nhập khẩu, không có dấu hiệu nghi vấn; toàn bộ lô hàng phải thuộc cùng một vận tải đơn, cùng một chủ hàng, về cùng một địa điểm lưu giữ hàng hóa…

Về điểm đến, tổng cục cũng hướng dẫn hàng của DN tỉnh nào thì sẽ chuyển đến cảng biển gần nhất để lưu giữ theo quy định. Hàng nhập khẩu của DN Đồng Nai được chuyển về ICD Tân Cảng Long Bình hoặc ICD Tân Cảng Nhơn Trạch. Hàng nhập khẩu của DN các tỉnh miền Tây được vận chuyển về Tân Cảng Hiệp Phước.

Đại diện Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn cho biết các hướng dẫn tháo gỡ này là điều kiện để cảng có thêm giải pháp duy trì hoạt động, tránh tình trạng bị quá tải, ngay cả trong tình huống xấu hơn là dịch còn kéo dài. “Các giải pháp đã có nhưng làm sao để DN cùng đồng hành, hưởng ứng thì chúng mới thực sự hiệu quả”, vị này nói.

Trường hợp cảng muốn chuyển hàng tồn về gần nơi nhà máy của DN cần phải có sự đồng ý của DN, hãng tàu. Hay khuyến khích DN chủ động lấy hàng ra khỏi cảng để đưa về kho dù có thể đang tạm ngưng sản xuất cũng là một sự chia sẻ lúc này.

Tuy nhiên, đại diện một DN xuất nhập khẩu nguyên vật liệu trong ngành nông nghiệp có trụ sở ở Bình Dương cho biết bản thân DN có vài container hàng đang lưu kho tại cảng Cát Lái nhưng không thể lấy ra được vì kho bãi bị cách ly hai đầu. Một số đơn vị khó khăn tài chính, hồ sơ chứng từ gốc nằm ở ngân hàng, thủ tục bị vướng.

Tìm cách tăng nhu cầu lấy hàng ra

Đại diện cảng container quốc tế SP-ITC cho rằng khâu giải phóng hàng chậm ở cảng liên quan một loạt yếu tố trong chuỗi cung ứng, trong đó đau đầu nhất là liên quan con người. Việc đi lại của bộ phận nhân sự giải quyết hồ sơ xuất nhập khẩu, thủ tục hải quan, kiểm dịch… đều bị chậm lại.

Có DN phản ảnh có thể kéo hàng về kho nhưng do quy định không được tụ tập nên không thể dỡ hàng xuống. “Nếu có cơ chế đi lại thuận lợi cho lực lượng này sẽ góp phần giúp DN lấy hàng nhanh.

Ngay tại nhiều cảng hiện nay, nhân sự làm việc trong cảng bị hạn chế, phải cắt giảm do bị giãn cách dẫn đến năng suất bốc dỡ hàng giảm ít nhất 50%”, đại diện cảng SP-ITC nói.

Cục Hàng hải Việt Nam đã thành lập Sở Chỉ huy tại TP.HCM, đầu mối để các DN phản ảnh và kịp thời được tháo gỡ khó khăn trong giao nhận, vận chuyển hàng.

Cục này cho rằng để tăng năng lực giải phóng hàng ra khỏi cảng, các đơn vị phải rà soát và làm việc cụ thể với từng chủ hàng.

Để giảm lượng hàng nhập về cảng, cảng cần thuyết phục chủ hàng hợp tác nhận trực tiếp ở khu vực Cái Mép hoặc cảng Tân Cảng Hiệp Phước, các ICD/cảng khu vực ĐBSCL gần nhà máy, DN của mình.

Với quy mô và cường độ khai thác lớn như cảng Cát Lái, hàng chục nghìn lượt xe container ra vào mỗi ngày, về lâu dài, làm sao để các DN duy trì được lực lượng lao động, hàng hóa mới thoát cảnh ùn ứ.

“Giải pháp căn cơ vẫn là sức khỏe của DN. Chỉ khi nhu cầu lấy hàng cao thì cảng mới tránh được tình trạng thời gian qua”, đại diện Tân Cảng Sài Gòn nói.