Binh sĩ Mỹ khoác vai một phiên dịch người Afghanistan, rảo bước bên trong căn cứ Gamberi ở Afghanistan năm 2014. Hàng ngàn người Afghanistan cộng tác với Mỹ đang chuẩn bị được sơ tán, trong lúc Taliban đã kiểm soát 85% lãnh thổ – Ảnh: Reuters

Động thái trên diễn ra trong bối cảnh Taliban đang tăng cường tái chiếm các khu vực từ tay quân Chính phủ Afghanistan và Mỹ, với 85% diện tích giờ đã nằm trong tay lực lượng này.

Bỏ rơi Kabul?

Bài phát biểu của Tổng thống Biden tại Nhà Trắng ngày 8-7 được dự báo sẽ còn xuất hiện nhiều lần trong các bộ phim tài liệu về chiến dịch can thiệp quân sự của Mỹ tại Afghanistan.

Taliban, lực lượng bị Washington lật đổ khi đưa quân vào Afghanistan năm 2001, đang lấn lướt quân đội chính phủ được Mỹ hậu thuẫn.

Tổng thống Biden đã bảo vệ quyết định tiếp tục rút quân khỏi Afghanistan, thậm chí đẩy nhanh quá trình đó bất chấp những chỉ trích rằng hành động vội vã của Mỹ và đồng minh đang làm suy giảm hình ảnh của phương Tây.

Theo đó, kể từ ngày 31-8 tới sẽ chỉ còn 650 binh sĩ ở lại Afghanistan để bảo vệ cho Đại sứ quán Mỹ ở Kabul.

Trong bài phát biểu tại Nhà Trắng, ông Biden đã né tránh tuyên bố Mỹ chiến thắng tại Afghanistan.

Thay vào đó, ông chọn một giọng điệu khiêm tốn và thận trọng hơn khi cho rằng quân đội Mỹ đã “đạt được” các mục tiêu của mình ở Afghanistan: giết Osama bin Laden đồng thời làm suy yếu Al-Qaeda, thủ phạm vụ khủng bố ngày 11-9-2001, và ngăn chặn nhiều cuộc tấn công vào nước Mỹ.

“Chúng tôi đã đạt được những mục tiêu đó, đó là lý do tại sao chúng tôi đi. Chúng tôi không đến Afghanistan để xây dựng đất nước này. Đó là quyền và trách nhiệm của riêng người dân Afghanistan. Họ tự quyết định tương lai của họ và cách họ muốn điều hành quốc gia của mình” – ông Biden nêu quan điểm.

“Chúng tôi đang kết thúc cuộc chiến dài nhất của nước Mỹ. Tôi sẽ không cử thêm một thế hệ người Mỹ tham chiến ở Afghanistan mà không có kỳ vọng hợp lý về việc đạt được một kết quả khác” – Tổng thống Biden nói, trước khi nhấn mạnh hiện trạng ở Afghanistan không phải là điều Washington lựa chọn.

Taliban trỗi dậy

Bài phát biểu của ông Biden xuất hiện trong bối cảnh giao tranh giữa Taliban và quân đội chính phủ Kabul tiếp diễn tại thủ phủ tỉnh Badghis. Theo Hãng thông tấn AFP, nhiều người dân sợ hãi bỏ chạy hoặc nhốt mình trong nhà và tự hỏi người Mỹ đang ở đâu.

Chính quyền Kabul liên tục tăng viện cho các binh sĩ đang ở những điểm nóng giao tranh với Taliban. Hàng trăm biệt kích đã được đưa tới Badghis trong đêm 8-7, nơi người dân mô tả Taliban đang chiếm ưu thế và linh động trước quân chính phủ.

“Tất cả các quận của Badghis đều nằm trong tầm kiểm soát của Taliban. Bọn họ đang bao vây thủ phủ của tỉnh. Tất cả dân chúng đều sợ hãi” – nghị viên Zia Gul Habibi của tỉnh Badghis nói với AFP trong lo lắng.

Các quan chức Taliban tuyên bố đã chiếm hơn 100 trong số gần 400 quận, kiểm soát 85% diện tích Afghanistan.

Kể từ khi Mỹ tăng cường rút quân, Taliban đã tiến hành dồn dập các chiến dịch tái chiếm và mở rộng lãnh thổ mới khiến chỉ huy quân đội Mỹ tại Afghanistan, tướng Austin Miller, cảnh báo nước này đang trên bờ vực nội chiến.

Nếu cuộc chiến bùng phát và Kabul mất đi sự hậu thuẫn từ không quân Mỹ, Taliban dự kiến giành chiến thắng trong vòng 6 tháng, theo Reuters.

Không ngạc nhiên khi Taliban đón nhận bài phát biểu của tổng thống Mỹ, tuyên bố các lực lượng nước ngoài rút sớm ngày nào thì tốt ngày đó. Thủ tướng Anh Boris Johnson ngày 8-7 xác nhận hầu hết binh sĩ nước này đã rời khỏi Afghanistan trong khuôn khổ chiến dịch rút quân của NATO.

Theo kế hoạch rút quân mới, hàng ngàn người Afghanistan đã từng làm phiên dịch cho quân đội Mỹ sẽ được “đưa đến nơi an toàn”. Nhật báo Wall Street Journal tiết lộ những người này sẽ đến một số nước trong khu vực, chờ thời điểm thuận lợi để sang Mỹ.

Việc sơ tán những người Afghanistan cộng tác với Mỹ càng củng cố thêm suy đoán của nhiều người rằng Taliban sẽ sớm trở lại nắm quyền.