Một gia đình gốc Việt sinh sống lâu đời trên sông Tonle Sap ở Phnom Penh – Ảnh: TUẤN NGỌC

Đã có thông tin chủ tịch Hội Khmer – Việt Nam và đại diện Đại sứ quán Việt Nam tại Campuchia sẽ phối hợp với các lực lượng chấp pháp của Phnom Penh đến hỗ trợ, giám sát việc di dời.

Tuy nhiên chiều 11-6, cảnh sát Campuchia đã đến chặt dây, phá bè cá của nhiều hộ dân ở các quận Rusey Keo và Meanchey, sự việc khiến nhiều hộ dân khác hết sức lo lắng.

“Rời đi trong 7 ngày”

Sáng 12-6, nguồn tin của Tuổi Trẻ từ cộng đồng người gốc Việt ở thủ đô Phnom Penh (Campuchia) cho biết từ hừng đông, rất nhiều gia đình sống trong các nhà bè trên sông Tonle Sap (đoạn qua thành phố Phnom Penh, Campuchia) đã tản đi khắp nơi.

“Có gia đình đi về phía Việt Nam, có người đi hướng khác. Nhiều gia đình chỉ mới dỡ nhà chứ chưa có tiền di chuyển. Nhiều nhà tàu bè cũng mục nát rồi, muốn đi cũng không dễ…” – một người gốc Việt ở quận Rusey Keo nói với Tuổi Trẻ.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Sim Chy, chủ tịch Tổng hội Khmer – Việt Nam ở Campuchia, cho biết đã gọi điện trao đổi với đô trưởng Phnom Penh để kiến nghị không đưa lực lượng chấp pháp xuống cưỡng chế, gây thiệt hại và hoang mang cho bà con gốc Việt ở đây.

Trước đó ngày 2-6, giữa lúc dịch COVID-19 vẫn đang ảnh hưởng nặng nề, đô trưởng Phnom Penh, ông Khuong Sreng đã lệnh cho các hộ dân sống trên sông Tonle Sap, thuộc 6 quận (gồm Chrouy Changvar, Prek Pnov Chbar Ampov, Meanchey, Ruesey Keo, Daun Penh) phải tháo dỡ nhà hoặc rời khỏi sông Tonle Sap.

Mặc dù sắc lệnh không nhằm cụ thể vào cộng đồng nào nhưng ai cũng biết bị ảnh hưởng nặng nhất là những người gốc Việt. Bởi họ là những người không đất đai và có tập quán sinh sống lâu đời trong các xóm nổi trên sông.

Dỡ bỏ nhà nổi của người gốc Việt ở quận Prek Pnov ngày 12-6 – Ảnh: REUTERS

Hiện có trên 1.300 hộ dân với hơn 11.000 nhân khẩu đang sống trong các xóm nổi trên sông Tonle Sap. Người gốc Việt từ lâu đã sống tại các làng bè trên sông này, mưu sinh chủ yếu bằng nghề đánh bắt, nuôi cá.

Tuy nhiên gần đây chính quyền Phnom Penh lại coi nhà ở, bè cá, xuồng ghe trên sông là “những công trình bất hợp pháp”, không cho tiếp tục tồn tại. Họ nói việc xây cất nhà trên sông như vậy làm ảnh hưởng đến giao thông đường thủy, ảnh hưởng môi trường và nguồn cá của thành phố.

Chính quyền Phnom Penh trước mắt cho các hộ dân tự di dời. Nếu không tuân thủ sẽ bị pháp luật trừng phạt.

Ông Sim Chy cho biết bản thân ông và hàng ngàn người bị ảnh hưởng đã rất bất ngờ trước thông báo của chính quyền Phnom Penh. “Đối với phần lớn người gốc Việt, họ đã sinh sống lâu đời ở đây và cũng đã được nhà chức trách Campuchia công nhận” – ông Sim Chy nói.

Trước đó, Hội Khmer – Việt Nam cũng đã gửi văn bản kiến nghị chính quyền thành phố gia hạn thời gian di dời, cũng như quy hoạch nơi ở mới cho hàng ngàn hộ dân chịu ảnh hưởng.

Các nhà nổi của người gốc Việt ở lòng hồ Tonle Sap thuộc quận Prek Pnov ngày 12-6 – Ảnh: REUTERS

Sẽ có lộ trình cụ thể?

Điều đáng nói, dù ra thời hạn di dời một lượng lớn dân cư nhưng chính quyền Phnom Penh lại không cho biết những người này sẽ dời đi đâu và tiếp tục cuộc sống thế nào.

Vậy nên khi nhận thông báo, nhiều người gốc Việt rất hoang mang, lo lắng.

Bà Srey Mau – một cư dân gốc Việt sống trên sông Tonle Sap thuộc quận Chroy Chongva – cho biết bà đã “bị dồn đến chân tường”. Dịch giã hoành hành nhiều tháng đã khiến kinh tế gia đình bà cạn kiệt, nay buộc phải dời đi, bà không biết đi đâu.

“Chúng tôi là người gốc Việt nhưng chúng tôi sinh ra và đã ở Campuchia nhiều đời nay. Chúng tôi đã coi mình là người Campuchia. Hãy cho chúng tôi quyền được có chỗ ở và mưu sinh…” – một hộ dân gốc Việt chia sẻ với Tuổi Trẻ.

Tham tán Võ Tuấn Ngọc, trưởng phòng công tác cộng đồng thuộc Đại sứ quán Việt Nam tại Campuchia, cho biết đại sứ quán cùng Hội Khmer – Việt Nam đã và đang làm việc với các bên để có hướng giải quyết thấu đáo vấn đề.

Nguồn tin riêng của Tuổi Trẻ cho biết một giải pháp ổn thỏa đang được cân nhắc. Đó là tiến hành thực hiện sắc lệnh của chính quyền Phnom Penh theo lộ trình từng giai đoạn.

Theo đó, giai đoạn đầu từ ngày 12-6 sẽ di chuyển các nhà bè ở 2 quận Russey Keo và Prek Phnov và sắp xếp thành hai hàng từ khu vực cách cầu Pnek Phnov khoảng 3km.

Tiếp đó sẽ thống kê, phân loại cụ thể các hộ gia đình bị di dời để tính phương án tái định cư trên bờ, hỗ trợ chuyển đổi sinh kế. Vận động tới từng hộ dân, ai có nhà trên bờ rồi thì tự giác chuyển lên sớm.

Sang giai đoạn sau, chính quyền Phnom Penh, Đại sứ quán Việt Nam tại Campuchia, Hội Khmer – Việt Nam sẽ cùng bàn giải pháp hỗ trợ người dân chuyển đến khu tái định cư (không xa khu vực nhà bè hiện nay) theo hình thức cho thuê đất… Bà con cũng được khuyến khích chuyển đổi nghề và làm công việc khác như nuôi tôm, chăn nuôi, trồng rau để cung cấp rau cho thành phố Phnom Penh.

Theo ông Chy, các đơn vị liên quan đang nỗ lực tìm thêm các điểm mới giúp bà con có chỗ di dời, trước mắt sẽ tập trung ở tại khu vực chùa Chethaukdom thuộc phường Samrong, quận Prek Phnov ở Phnom Penh.

“Trước những khó khăn, áp lực mà các hộ gia đình trong diện di dời đang đối mặt, Hội Khmer – Việt Nam tại Campuchia động viên bà con bình tĩnh, tuân thủ luật pháp, tôn trọng quyết định của chính quyền địa phương và cùng tính toán các phương án di dời, có vấn đề gì trở ngại khó khăn hãy liên hệ với Hội Khmer – Việt Nam” – ông Sim Chy cho biết.