Trung Quốc đang là chủ nợ lớn nhất thế giới – Ảnh: AL JAZEERA/GETTY

Hãng tin Reuters ngày 31-3 dẫn một nghiên cứu cho biết các điều khoản trong những thỏa thuận cho vay của Trung Quốc với các quốc gia đang phát triển được giữ bí mật khác thường, và yêu cầu bên mượn phải ưu tiên trả nợ cho các ngân hàng nhà nước Trung Quốc trước những chủ nợ khác.

Trong nghiên cứu này, các dữ liệu đã được tổ chức nghiên cứu AidData (Mỹ) tại Đại học College of William & Mary thu thập. Dữ liệu gồm 100 thỏa thuận cho vay của Trung Quốc với 24 quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Nhiều trong số các nước này đang chịu gánh nặng nợ nần giữa đại dịch COVID-19.

Trung Quốc đang là chủ nợ lớn nhất thế giới, chiếm 65% trong tổng số nợ song phương chính thức trị giá hàng trăm tỉ USD ở khắp châu Phi, Đông Âu, Mỹ Latin và châu Á.

“Trung Quốc là chủ nợ chính thức lớn nhất thế giới, nhưng chúng ta đang thiếu thông tin cơ bản về những điều khoản và điều kiện cho vay của nước này” – các tác giả trong nghiên cứu trên, gồm giáo sư luật Anna Gelpern tại Đại học Georgetown ở Mỹ, nhận định.

Các nhà nghiên cứu tại AidData, Trung tâm Phát triển toàn cầu (CGD) ở Washington, Viện Kiel của Đức và Viện Kinh tế quốc tế Peterson đã so sánh các hợp đồng cho vay của Trung Quốc với các hợp đồng cho vay khác để đưa ra đánh giá có hệ thống đầu tiên về các điều khoản pháp lý mà Trung Quốc đưa ra khi cho vay.

Phân tích của họ đã tiết lộ một vài đặc điểm bất thường ở các thỏa thuận. Theo báo cáo dài 77 trang, trong thỏa thuận có quy định ngăn bên vay tiết lộ các điều khoản của khoản vay, hay các dàn xếp phụ không chính thức có lợi cho chủ nợ Trung Quốc so với chủ nợ nước khác và lời hứa không bao gồm khoản nợ này trong quá trình tái cơ cấu tập thể.

Các hợp đồng cũng trao cho Trung Quốc sự tự do đáng kể để có thể hủy bỏ các khoản vay hoặc đẩy nhanh việc trả nợ.

Nhà nghiên cứu Scott Morris tại CGD và là đồng tác giả báo cáo trên đánh giá nghiên cứu này đã đặt ra câu hỏi về vai trò của Trung Quốc với tư cách là thành viên của nhóm 20 nền kinh tế lớn nhất thế giới G20. Nhóm này đã nhất trí với một cơ chế chung giúp các quốc gia nghèo hơn đối phó với áp lực tài chính do COVID-19 bằng cách giúp họ giảm bớt gánh nặng nợ nần.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc chưa bình luận về báo cáo trên. Trước đây, Trung Quốc từng tuyên bố rằng các tổ chức tài chính của họ đang nỗ lực giúp giảm bớt gánh nặng nợ nần của các quốc gia châu Phi.