Cơ quan hải quan qua đấu tranh với các hành vi chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT, buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới của một số DN tại địa bàn khu vực phía Nam đã xác định một số công ty có hành vi chiếm đoạt hoàn thuế GTGT, phần lớn các công ty liên quan đến vụ án là DN không có thật, một số DN do đối tượng thuê hặc mua lại… để thực hiện hành vi phạm tội. Đến nay, cơ quan hải quan và công an đã họp và thống nhất với Viện kiểm sát nhân dân tối cao khởi tố vụ án về các tội buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới, tội làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; tội sử dụng con dấu, tài liệu giả của cơ quan, tổ chức.

Qua các vụ việc vi phạm, Tổng cục thuế tổng hợp một số hành vi chiếm đoạt tiền hoàn thuế điển hình. Cụ thể, một số DN có hàng hóa nhập khẩu (linh kiện điện tử, máy tính) có mẫu mã và đặc tính kỹ thuật giống nhau khi nhập khẩu thì các DN khai báo giá trị rất thấp nhưng khi xuất khẩu thì một số DN khác khai báo giá trị rất cao và chênh lệch đến 50 lần. Dù mỗi lô hàng chỉ có trọng lượng vài ký đến vài chục ký nhưng trị giá khai báo lên đến vài tỉ đến vài chục tỉ đồng. Việc này đã dẫn đến tiềm ẩn nguy cơ mua hóa đơn, kê khống giá trị hóa đơn trong nội địa để nâng khống giá trị hàng hóa xuất khẩu nhằm chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT.

Các DN bán hàng cho DN xuất khẩu hàng linh kiện điện tử đều không có địa chỉ đăng ký kinh doanh, thường xuyên thay đổi thông tin về địa chỉ trụ sở chính, chủ DN, người đại diện pháp luật… Đồng thời, có việc chuyển tiền qua lại giữa các đối tượng có quan hệ với nhau (như người trong gia đình) trong việc mua bán hàng hóa, dòng tiền chuyển đến chuyển đi lòng vòng. Chẳng hạn, các công ty xuất khẩu chuyển khoản tiền mua hàng hóa, dịch vụ cho F1, sau đó F1 tiếp tục chuyển khoản cho công ty F2. Các cá nhân của công ty F2 lại rút tiền mặt hoặc chuyển khoản cho các cá nhân không phải là DN mua hàng của F2 để nộp tiền vào tài khoản của công ty F2 hoặc F1. Ngoài ra, hồ sơ xuất khẩu hàng hóa như hợp đồng, hóa đơn, sổ kế toán, chứng từ thanh toán không khớp đúng với bản chất kinh tế theo quy định của pháp luật. Các DN xuất khẩu linh kiện điện tử thực chất không thực hiện giao dịch với phía nước ngoài mà chỉ nhận phí hoa hồng đối với dịch vụ xuất khẩu. DN mua hàng (bên nhập khẩu) không tồn tại hoặc là DN bất hợp pháp tại nước ngoài.

Để ngăn chặn hành vi vi phạm, Tổng cục thuế yêu cầu các cục thuế rà soát các DN kinh doanh hàng hóa có rủi ro cao (linh kiện, gỗ và các sản phẩm từ gỗ, hàng nông lâm thủy hải sản…) để thực hiện thanh, kiểm tra theo quy định. Khi thanh, kiểm tra về hoàn thuế GTGT cần thực hiện đối chiếu hồ sơ thực tế, bản chất giao dịch và so sánh với các quy định của pháp luật về thuế để kịp thời phát hiện hành vi vi phạm (nếu có) và xử lý theo quy định. Trường hợp phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật thì thực hiện thu thập, củng cố đầy đủ hồ sơ pháp lý để chuyển thông tin và các dấu hiệu vi phạm đến cơ quan công an theo quy định. Các cơ quan thuế chủ động rà soát các trường hợp tương tự đối với mặt hàng có rủi ro cao về hoàn thuế GTGT; đồng thời công khai thông tin về các DN vi phạm về thuế, DN có hành vi mua bán hóa đơn bất hợp pháp.