BS.CKII Ngô Thị Thanh Quýt thăm khám một bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa – Ảnh: XUÂN MAI

Theo thống kê Bệnh viện Thống Nhất TP.HCM, những ngày cận Tết Nguyên đán, số lượng bệnh nhân nhập viện vì mắc các bệnh đường tiêu hóa tăng 30 – 50% so với ngày thường. Trong đó thường gặp nhất là xuất huyết tiêu hóa, viêm tụy cấp, viêm dạ dày ruột hoặc bị ngộ độc, dị ứng với thực phẩm.

BS.CKII Ngô Thị Thanh Quýt – trưởng khoa Nội tiêu hóa Bệnh viện Thống Nhất TP.HCM – cho biết hệ tiêu hóa bắt đầu từ miệng đến hậu môn. Hệ tiêu hóa “không khỏe” nghĩa là chúng ta ăn vào nhưng cảm thấy khó tiêu hoặc gặp tình trạng đầy hơi, ợ chua, đau bụng, tiêu chảy, táo bón…

Bác sĩ Quýt cho biết khoảng thời gian cuối năm cũ, đầu năm mới, chúng ta thường thay đổi nếp sống thường nhật, ăn thực phẩm giàu năng lượng, uống nhiều rượu bia… khiến hệ tiêu hóa bị “đày đọa”.

Đặc biệt đối với những bệnh nhân lớn tuổi có bệnh nền hoặc trẻ em, bệnh có thể tiến triển âm thầm hoặc diễn tiến cấp tính, gây nguy hiểm đến tính mạng.

Hệ tiêu hóa dễ bị “đày đọa” khi ăn thức ăn giàu năng lượng, uống nhiều rượu bia… – Ảnh: NGỌC PHƯỢNG

Dưới đây là những bệnh tiêu hóa thường gặp ngày Tết và cách phòng tránh.

1. Đầy hơi, khó tiêu: Thường gặp do ăn thực phẩm chứa nhiều đạm, dầu mỡ, chất béo, giàu năng lượng, tinh bột, đồ ngọt… làm cho dạ dày lúc nào cũng trong tình trạng đầy hơi, không tiêu hóa được.

Để phòng tránh, cần ăn chậm nhai kỹ, tránh nói chuyện nhiều khi ăn, hạn chế uống rượu bia, nước có gas, tăng cường ăn rau xanh, trái cây.

2. Ợ chua: Không nguy hiểm nhưng cần lưu ý nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên, lặp đi lặp lại có thể gây ra các biến chứng đối với dạ dày. Riêng với người viêm loét dạ dày tá tràng, ngoài biểu hiện ợ chua thường kèm theo ợ hơi, đau bụng vùng thượng vị.

Để phòng tránh, cần hạn chế ăn những thực phẩm lên men như cải chua, dưa kiệu, nem chua, dưa muối… Đặc biệt đối với những bệnh nhân có bệnh lý dạ dày, tình trạng bệnh dễ tiến triển nặng hơn khi ăn thực phẩm lên men.

3. Táo bón: Ngày Tết, chúng ta thường vui chơi thoải mái và hay ăn những thực phẩm nhiều năng lượng nhưng lại ăn ít chất xơ, rau xanh… Nhiều người mắc đại tiện nhưng vì đang trong cuộc vui xuân nên trì hoãn khiến việc táo bón nghiêm trọng hơn.

Để phòng tránh, cần duy trì tập thể dục, tập thói quen đại tiện 1 lần/ngày, khuyến khích vào một giờ cụ thể. Trong trường hợp khó đại tiện cần đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị (thường sử dụng thuốc nhuận tràng). Nếu để táo bón lâu ngày thì dễ gây sa ruột, trĩ, nứt kẻ hậu môn.

4. Đau bụng: Thường gặp trên nền bệnh viêm dạ dày ruột cấp, viêm dạ dày cấp, cơn đau quặn gan do sỏi mật… Trong đó thường gặp nhất là viêm dạ dày ruột cấp, viêm dạ dày cấp, viêm tụy cấp.

Đối với viêm dạ dày ruột cấp: biểu hiện đau bụng, kèm theo buồn nôn, tiêu chảy ở những bệnh nhân dị ứng ở một số thịt đặc sản (rắn, heo rừng…) hoặc thực phẩm chứa chất bảo quản, chế biến không kỹ và để lâu ngày.

Đối với viêm dạ dày cấp: đau bụng thượng vị kèm theo ợ hơi, ợ chua, nôn hoặc buồn nôn… Nguyên nhân chính là do lạm dụng quá nhiều chất kích thích (cà phê, thuốc lá, rượu bia…) hay ăn thực phẩm có vị cay (tiêu, ớt…).

Đối với viêm tụy cấp: biểu hiện đau bụng vùng thường vị lan ra sau lưng, có khi đau đột ngột dữ dội, kèm nôn ói sau bữa quá no, nhiều dầu mỡ và chất béo. Khi có dấu hiệu này cần đến cơ sở y tế để điều trị kịp thời. Ngoài ra, viêm tụy cấp còn thấy ở bệnh có tiền sử viêm ruột, viêm tụy do tăng mỡ máu, viêm tụy do rượu.

4. Tiêu chảy: Xảy ra khi ăn thức ăn không được chế biến và bảo quản không kỹ, hay thức ăn hâm đi hâm lại ăn nhiều lần. Đây là môi trường thuận lợi để vi khuẩn phát triển và gây tiêu chảy.

Khi tiêu chảy, nên uống nhiều nước hoặc uống oresol bù dịch (1 gói pha trong 1 lít nước uống trong vòng 24h – có thể sử dụng từ 2-3 gói/ngày). Không tự ý sử dụng thuốc cầm tiêu chảy, thuốc kháng sinh. Tốt nhất cần đến gặp bác sĩ, tùy mức độ bệnh mà có phương án điều trị thích hợp.

5. Bệnh về gan: như gan nhiễm mỡ, bệnh gan do rượu bia. Một trong những nguyên nhân chính là do uống nhiều rượu bia trong thời gian dài, đặc biệt bệnh thường thấy dịp Tết khi uống rượu bia nhiều và liên tục.

6. Đói bụng: Nghe hơi nghịch lý nhưng phần lớn thời gian ngày Tết chúng ta chơi nhiều hơn, đặc biệt là giới trẻ và trẻ em, nên có thể quên ăn hoặc ăn không điều độ, đúng bữa, không đủ no. Khi đó có thể dẫn đến rối loạn điện giải, hạ đường huyết.

“Ngày Tết, mỗi người cần ý thức ăn uống đúng giờ và đủ các nhóm chất (đường, đạm, béo), tăng cường bổ sung vitamin và chất xơ, ăn chậm nhai kỹ, tập thói quen đi đại tiện 1 lần/ngày và không quên duy trì tập thể dục hằng ngày để ‘gan khỏe – tụy ổn – ruột vui – đẩy lùi bệnh tật'” – bác sĩ Quýt khuyến cáo.