Lực lượng nòng cốt chống bạo loạn ở Mỹ
Lực lượng nòng cốt chống bạo loạn ở Mỹ
Vệ binh quốc gia đang được triển khai rầm rộ tại Mỹ là lực lượng chuyên đối phó tình trạng bạo loạn, cũng như cứu hộ trong thảm hoạ.
Vệ binh quốc gia canh gác tại Điện Capitol ở Washington ẢNH: AFP
Lo ngại bạo loạn tái diễn trước và trong lễ nhậm chức của Tổng thống tân cử Joe Biden, Mỹ rầm rộ điều động lực lượng Vệ binh quốc gia tại thủ đô Washington D.C, cũng như bảo vệ tòa nhà nghị viện tại các bang.
Trước đó, Vệ binh quốc gia cũng là lực lượng hùng hậu được huy động và kết hợp với các lực lượng khác như đặc vụ, FBI, cảnh sát nhằm khôi phục trật tự, sau khi những người ủng hộ Tổng thống Donald Trump xông vào tòa nhà Quốc hội ngày 6.1.
Lực lượng linh hoạt
Tiền thân của Vệ binh quốc gia Mỹ là lực lượng dân quân được thành lập vào năm 1636 dưới chính quyền thuộc địa Anh. Theo Đài NBC, lực lượng này chính thức mang tên “Vệ binh quốc gia” tại New York vào năm 1824 và trên cả nước vào năm 1903, trước khi trở thành lực lượng dự bị phục vụ song song các nhiệm vụ của tiểu bang và liên bang từ năm 1933.
Những lần điều động đáng chú ý
Trong lịch sử, lực lượng Vệ binh quốc gia Mỹ từng được điều động để duy trì an ninh trong nhiều sự kiện liên quan đến sắc tộc.
Vào năm 1957 và 1958, bang Arkansas điều động Vệ binh quốc gia nhằm ngăn các học sinh da màu nhập học tại các trường trung học công lập. Năm 1968, lực lượng này được điều động đối phó bạo loạn sau vụ ám sát nhà hoạt động nhân quyền Martin Luther King. Năm 1992, Vệ binh quốc gia California được huy động nhằm khôi phục trật tự tại Los Angeles trong vụ bạo loạn khiến hơn 50 người thiệt mạng và gần 2.000 người bị thương, sau khi 4 sĩ quan da trắng được trắng án trong vụ đánh đập công dân da màu Rodney King.
Năm ngoái, Vệ binh quốc gia được triển khai tại Washington D.C vào tháng 6 để đối phó đợt biểu tình phản đối vụ cảnh sát khống chế quá mức dẫn đến cái chết của người đàn ông da màu George Floyd. Khoảng 1.200 lính Vệ binh quốc gia tại Washington D.C và 3.900 người nữa từ các bang khác đã được điều động hỗ trợ lực lượng cảnh sát tại thủ đô, với chi phí khoảng 14,5 triệu USD, theo Reuters. Năm nay, chiến dịch an ninh quy mô lớn đang được triển khai với khoảng 20.000 Vệ binh quốc gia ở Washington, nơi ông Biden sẽ tuyên thệ nhậm chức bên ngoài Điện Capitol vào ngày 20.1.
Mỗi bang, thủ đô Washington D.C và các vùng lãnh thổ của Mỹ đều có Vệ binh quốc gia. Theo tờ The Guardian, đây là lực lượng tiên phong và nòng cốt của các tiểu bang, nhưng có thể được tổng thống điều động để hỗ trợ lực lượng vũ trang quốc gia, thường được liên bang chi trả và huấn luyện.
Mỗi bang đều có 2 đơn vị Vệ binh quốc gia là lực lượng dự bị của lục quân và không quân, được chia làm các bộ phận quân sự, y tế, công binh…, với tư lệnh là thống đốc bang có quyền điều động mà không cần báo cáo với tổng thống. Thông thường, lực lượng này làm những công việc dân sự, nhưng phải diễn tập mỗi tháng một lần vào ngày cuối tuần và tham dự huấn luyện 2 tuần hằng năm.
Khi nào điều động ?
Theo luật tiểu bang, Vệ binh quốc gia được thống đốc điều động khi cần ứng phó tình trạng khẩn cấp nội địa như thiên tai hay bất ổn xã hội. Tuy nhiên, theo Phó giáo sư Jim Craig tại Đại học Missouri ở St Louis, việc điều động lực lượng này đối với tình trạng bất ổn xã hội là ít xảy ra hơn.
Vào năm 2014, bang Texas từng điều động 1.000 Vệ binh quốc gia đến biên giới Mexico khi hàng ngàn trẻ em vượt biên, hỗ trợ các lực lượng chuyên môn nhằm bảo đảm an ninh biên giới. Bên cạnh đó, lực lượng này có thể được chính quyền liên bang điều động phục vụ các nhiệm vụ ở hải ngoại, như từng phục vụ tại Afghanistan. Việc điều động có thể dựa trên sự tình nguyện hoặc bắt buộc, tùy tình hình cụ thể. Khi các đơn vị được điều động để tham gia chiến đấu ở hải ngoại thì chính phủ sẽ trả chi phí và toàn quyền chỉ huy, kiểm soát.
Trong các tình huống khác, Vệ binh quốc gia có thể được chính phủ chi trả để thực thi các nhiệm vụ, nhưng vẫn nằm dưới sự chỉ huy của các bang. Điều này từng xảy ra khi nhiều bang bị bão Katrina tàn phá nặng nề vào năm 2005. Còn khi chính quyền bang điều động thì chi phí và quyền quản lý sẽ thuộc về chính quyền bang.
KHÁNH AN
TNO
