Vị trí ghi nhận nồng độ phóng xạ cao nhất nằm gần đá Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam nhưng bị Trung Quốc chiếm đóng trái phép. Trong ảnh: các công trình phi pháp Trung Quốc ngang nhiên xây dựng trên đá Vành Khăn – Ảnh chụp màn hình

“Chúng tôi không rõ nguyên nhân là gì và chuyện gì đã xảy ra tại các khu vực này”, báo Philstar của Philippines trích lời giám đốc Viện nghiên cứu hạt nhân Philippines, ông Carlo Arcilla.

Vị này cho biết đã báo cáo những phát hiện về nồng độ phóng xạ bất thường đến một hội nghị trực tuyến của Mạng lưới các cơ quan quản lý năng lượng hạt nhân ASEAN hồi tuần trước.

Theo ông Arcilla, quan chức một số nước ASEAN đã “rất quan ngại” khi nghe thấy những gì ông trình bày tại hội nghị.

Cụ thể, nhóm nghiên cứu của ông Arcilla đã phát hiện ra iốt 129 tại một số rạn san hô thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam và vùng biển phía đông Philippines. Điểm đáng chú ý là nồng độ iốt 129 cao nhất trong những mẫu nước biển được lấy gần các thực thể bị Trung Quốc chiếm đóng và cải tạo trái phép.

Theo các nhà khoa học Philippines, iốt 129 là một sản phẩm của quá trình phân rã hạt nhân. Thông thường những nguồn chủ yếu tạo ra đồng vị phóng xạ iốt 129 là các vụ thử hạt nhân, sự cố hạt nhân hoặc quá trình tái xử lý năng lượng hạt nhân.

“Đây chỉ mới là phát hiện ban đầu. Mọi chuyện có thể sẽ sáng tỏ trong vòng vài tuần nữa”, ông Arcilla tuyên bố. Cũng theo vị này, mặc dù nồng độ iốt 129 trên Biển Đông không gây nguy hiểm nhưng rất đáng để theo dõi và tìm hiểu chuyện gì đã xảy ra.

Trang web của Cơ quan bảo vệ môi trường Mỹ khẳng định phần lớn iốt 129 có trong môi trường tự nhiên xuất phát từ quá trình thử vũ khí hạt nhân. Nhóm nghiên cứu không loại trừ khả năng đang có các hoạt động hạt nhân tại khu vực nhưng cũng để ngỏ chuyện các dòng hải lưu đã đưa I-ốt 129 từ nơi khác tới Biển Đông.

Một chuyên gia Singapore nhận định nếu nguồn phát ra phóng xạ là tàu ngầm hạt nhân, sẽ rất dễ xác định ai là thủ phạm vì có rất ít nước sở hữu tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân trên thế giới. Hồi tháng 11 năm ngoái, truyền thông Đông Nam Á bị một phen hú vía trước thông tin một tàu ngầm hạt nhân đã phát nổ trên Biển Đông.

Thông tin này sau đó được kiểm chứng là tin giả vì với một khu vực được theo dõi địa chấn chặt chẽ như Biển Đông, một vụ nổ hạt nhân mạnh từ 10 – 20 kiloton như tin đồn chắc chắn sẽ bị phát hiện.