17 hộ dân đang sống tại khu nhà đất 443 Hai Bà Trưng, P.8, Q.3 từ mấy chục năm nay bức xúc vì không thể sửa chữa, chuyển nhượng do TP.HCM không xác lập quyền sở hữu nhà nước để bán hóa giá cho họ theo quy định của pháp luật, dù họ đã sinh sống ổn định từ rất lâu.

Theo hồ sơ chúng tôi có được, khu đất này rộng khoảng hơn 400 m², từ trước năm 1990 được Công ty chế biến hạt điều Lạc Long Quân trực thuộc Bộ NN-PTNT mua lại của một hộ dân và bố trí cho 17 hộ dân là cán bộ công nhân viên công ty này.

Tuy nhiên đến năm 2003, khi công ty này cổ phần hóa đã có văn bản chuyển giao khu nhà đất này từ cơ quan chủ quản là Bộ NN-PTNT về cho UBND TP.HCM quản lý và xác lập quyền sở hữu nhà nước.

Nhưng sau đó khu nhà đất này đã xảy ra tranh chấp, khiếu kiện giữa Công ty chế biến hạt điều Lạc Long Quân và chủ đất cũ. Đến năm 2017 tòa mới đưa ra phán xét với phần thắng thuộc về Công ty chế biến hạt điều Lạc Long Quân.

Ngay sau đó, Bộ NN-PTNT, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính… đã đề nghị UBND TP.HCM xem xét, hoàn tất thủ tục xác lập sở hữu nhà nước đối với khu đất trên để làm cơ sở cho việc quản lý tài sản thuộc sở hữu nhà nước. Thế nhưng đến nay sau nhiều năm, việc này vẫn chưa được thực hiện nên “chủ quyền” khu nhà đất vẫn “treo” lơ lửng.

Theo một cán bộ của Sở Xây dựng TP.HCM, hồ sơ khu đất trên đã được Sở Xây dựng, Ban Chỉ đạo 09 (nay là Ban Chỉ đạo 167 – PV) trình đi trình lại, lấy ý kiến các bộ ngành nhiều lần và tất cả đều đồng ý phương án giao cho TP xác lập quyền sở hữu nhà nước, nhưng đến nay không ai ra quyết định. “Giờ khu nhà đất trên không biết thuộc chủ quyền của người dân hay nhà nước mà cứ lơ lửng. Điều này khiến người dân khốn khổ vì nhà không thể sửa chữa, mua bán; còn nhà nước thì thất thu tiền thuê nhà”, vị này cho hay.

Báo cáo của Sở Xây dựng TP.HCM cho biết hiện trên địa bàn TP còn hơn 1.000 địa chỉ nhà đất rơi vào tình cảnh tương tự, đồng nghĩa với việc ngân sách nhà nước đã thất thu một khoản tiền rất lớn từ sự thờ ơ, tắc trách, cụ thể ở đây là Ban Chỉ đạo 167.

Trong khi đó, khu đất rộng 13.610 m2 ở số 270 – C30 (lô B18) Lý Thường Kiệt, P.14, Q.10 dù từ năm 2013 UBND TP.HCM đã có văn bản giao cho Trung tâm phát triển quỹ đất TP.HCM (thuộc Sở Tài nguyên – Môi trường TP) tiếp nhận, quản lý và lập thủ tục bán đấu giá theo quy định, thu tiền nộp ngân sách nhưng đến nay vẫn là bãi đất trống.

Với mức giá hiện nay ở mặt tiền đường Lý Thường Kiệt khoảng 250 triệu đồng/m² thì chỉ tính riêng khu đất này đang “chôn” gần 3.500 tỉ đồng. Không chỉ lãng phí, việc khu đất bỏ hoang nhiều năm đã làm cho bộ mặt đô thị khu vực này nhếch nhác dù đây được coi là đất vàng, có nhiều dự án căn hộ giá lên đến 120 triệu đồng/m².

Tại P.Long Phước, Q.9 đang có khu đất 23.043 m² để trống dù từ năm 2017 UBND TP.HCM đã có quyết định giao cho Trung tâm phát triển quỹ đất TP tiếp nhận, quản lý và lập thủ tục đấu giá. Hiện nay giá đất nông nghiệp ở P.Long Phước khoảng 10 triệu đồng/m². Tính sơ nếu đem khu đất này đi đấu giá, nhà nước cũng thu về 230 tỉ đồng. Chưa kể, nếu khu đất này được triển khai, nhà nước có thể thu được nhiều khoản thuế, phí từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Theo báo cáo của Trung tâm phát triển quỹ đất TP, hiện nay các tổng công ty, công ty có 50 – 100% vốn nhà nước đang quản lý, sử dụng một diện tích đất rất lớn nhưng lãng phí. Chỉ tiến hành khảo sát, ghi nhận hiện trạng 987/1.176 khu đất do 17 tổng công ty, công ty vốn nhà nước đang quản lý thì có đến 178 khu đất sử dụng sai mục đích như hợp tác kinh doanh, cho thuê, bố trí nhà ở; chưa kể có 98 khu đất bỏ trống. Điển hình như dự án khu dân cư Phước Kiển 2 của Công ty Sadeco tại xã Phước Kiển, H.Nhà Bè rộng khoảng 60 ha dù đã có quyết định giao đất hàng chục năm nay nhưng không triển khai thực hiện mà bỏ hoang, cỏ cây mọc um tùm. Tại đây đất nông nghiệp đang giao dịch khoảng 10 triệu đồng/m², giá đất ở dao động khoảng 80 – 100 triệu đồng/m².

Như vậy, chỉ riêng tại dự án này của Công ty Sadeco đã “chôn” khoảng 6.000 tỉ đồng nếu tính theo giá đất nông nghiệp. Công ty Sadeco còn có hàng loạt khu đất có vị trí đẹp ở H.Nhà Bè, Q.7 nhưng cũng không được khai thác hiệu quả.

Tổng công ty địa ốc Sài Gòn cũng là một trong số các doanh nghiệp nhà nước đang quản lý nhiều địa chỉ nhà đất công nhất nhưng sử dụng không mấy hiệu quả. Tổng công ty công nghiệp Sài Gòn TNHH MTV cũng đang giữ nhiều quỹ đất công trong tay nhưng sử dụng rất lãng phí. Như khu đất tại số 200 Võ Văn Tần, Q.3 rộng hơn 1.700 m² trước là Trường Công nghệ thông tin, mấy năm nay bỏ hoang và mới đây đã đưa về cho Ban Điều hành dự án đường bộ 3 sử dụng tạm.

Hay khu đất 181 Điện Biên Phủ (Q.Bình Thạnh) rộng khoảng 4.769 m², tháng 11.2013 TP.HCM có văn bản chấp thuận cho công ty này chuyển mục đích sử dụng đất để làm dự án, trong đó nêu rõ “nếu quá 6 tháng không làm gì TP sẽ thu hồi”, nhưng đến nay khu đất vẫn bỏ trống và nhà nước phải thuê người bảo vệ. Khu đất số 762 Xô Viết Nghệ Tĩnh (P.27, Q.Bình Thạnh) do Công ty phân bón miền Nam quản lý, rộng gần 5.000 m2 hiện nay sử dụng lãng phí dù nhà nước đã tiếp nhận quản lý từ năm 2014.