Nhiều website kinh doanh đa cấp biến tướng liên tục bị cơ quan chức năng “điểm mặt” gần đây với nhiều chiêu thức “dụ khị” người tiêu dùng nhẹ dạ tham gia – Ảnh: T.T.

Cục Cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công thương) vừa phát cảnh báo về việc người tiêu dùng không nên tham gia đầu tư, phát triển hệ thống tại những trang web hoặc ứng dụng thương mại điện tử có tên “Tiêu dùng hoàn tiền“, “Mua sắm hoàn tiền” (cashback) để tránh bị lừa đảo do có nhiều dấu hiệu biến tướng, sử dụng mô hình kinh doanh đa cấp trái phép.

Theo Cục Cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng, “cashback” là việc người tiêu dùng, người mua được hoàn lại một phần tiền khi họ mua sắm thông qua thẻ ngân hàng, ví điện tử hoặc qua ứng dụng mua hàng.

Đây là mô hình thương mại điện tử kết nối doanh nghiệp với người tiêu dùng; các doanh nghiệp/nhà cung cấp dịch vụ hoàn tiền cho người tiêu dùng vì muốn mở rộng hệ thống khách hàng, việc hoàn tiền là cách để thu hút khách hàng sử dụng sản phẩm và dịch vụ của họ. Hoặc là mức chiết khấu/hoàn lại một phần tiền hoa hồng cho khách khi họ mua sắm sản phẩm, dịch vụ khi giới thiệu cho người tiêu dùng khác.

Tuy nhiên thời gian gần đây, Cục Cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng nhận thấy nhiều trang thương mại điện tử, ứng dụng Internet được quảng cáo theo mô hình cashback có những đặc điểm như khi sử dụng các website, ứng dụng thương mại điện tử này để giao dịch mua sắm thì người tham gia (bao gồm cả tài khoản của nhà cung cấp và người tiêu dùng) được “vẽ” luôn có lợi với giá trị hoàn tiền/chiết khấu cho mỗi giao dịch được quảng cáo rất hấp dẫn, từ 80-100%, thậm chí cao hơn dành cho cả bên bán và bên mua.

Hoặc có trường hợp việc tích điểm trên hệ thống nội bộ của những website và ứng dụng này thường có liên quan tới một hoặc một số loại tiền ảo, ví điện tử (ví dụ như Gem, CBP, Silling, USDT, ETH, ONE, VNDC…).

Chưa kể, ngoài việc giao dịch mua sắm tiêu dùng, hệ thống còn cho phép các tài khoản của người tham gia có thể đầu tư, mua bán và trao đổi các điểm số nội bộ trên hệ thống tương ứng với các loại tiền ảo tự lưu hành trên.

Thậm chí có nơi còn sử dụng việc giới thiệu từ người tham gia để đăng ký vào hệ thống mà các tài khoản người tham gia trong hệ thống sẽ được kết nối, sắp xếp theo tầng, cấp, nhánh.

Khi đó, hệ thống thường đưa ra các hình thức để huy động vốn hoặc mời gọi người tham gia nộp thêm tiền để nâng cấp tài khoản lên các mức cao hơn (như khoản Silver, Gold, Platinum, Dimond hay Global Executive Commission, Millionaire…) để được hưởng hoa hồng, quyền lợi hấp dẫn theo tỉ lệ phần % số tiền của những người tham gia tuyến dưới, nhánh dưới nộp vào để tham gia và nâng cấp tài khoản trên hệ thống.

Theo đánh giá của Cục Cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng, với các phương thức “chiêu dụ” tinh vi nói trên, việc “hoàn tiền” với giá trị % cao như vậy chỉ được thể hiện ở việc tích điểm trên hệ thống nội bộ, khi chuyển đổi ra tiền mặt thì chỉ theo theo các tỉ lệ % rất nhỏ, không đáng kể (thường chỉ khoảng từ 0,05-0,1%/ ngày), không có ý nghĩa về việc “hoàn tiền” như đã quảng cáo.

Trong khi các loại tiền ảo, ví điện tử này chỉ có giá trị nội bộ trong hệ thống, không được pháp luật Việt Nam công nhận là trung gian để thanh toán. Người tham gia có những tranh chấp liên quan đến những giao dịch này đều không được pháp luật bảo vệ.

Do vậy, những mô hình hoạt động của các website, ứng dụng thương mại điện tử có những biểu hiện như trên hoặc tương tự như trên đều không rõ ràng, không minh bạch trong mô hình hoạt động, có nhiều dấu hiệu biến tướng, sử dụng mô hình kinh doanh đa cấp trái phép.