Ngày 26.7, Thanh tra TP.HCM công bố kết luận thanh tra (KLTT) về việc chấp hành các quy định pháp luật tại Liên hiệp Hợp tác xã (HTX) thương mại TP.HCM (Saigon Co.op) sau gần 4 tháng thanh tra. Tiền thân là Ban Quản lý HTX mua bán TP.HCM; Saigon Co.op chính thức đổi tên từ năm 1998, hiện có 26 HTX thành viên. Qua 8 lần điều chỉnh, năm 2020 Saigon Co.op có vốn điều lệ hơn 6.797 tỉ đồng, trong đó lần điều chỉnh thứ 8 có nhiều sai phạm.
Dù lỗ vẫn góp hơn 925 tỉ đồng
Ngày 6.7.2019, Saigon Co.op tổ chức đại hội thành viên nhiệm kỳ 2019 – 2024 thông qua chủ trương tăng vốn điều lệ từ các HTX thành viên để đáp ứng nguồn tài chính phục vụ nhu cầu phát triển. Từ chủ trương đó, ngày 12.11.2019, HĐQT Saigon Co.op ban hành Nghị quyết 121a về phương án huy động vốn đáp ứng nhu cầu sản xuất
kinh doanh trong năm tài chính 2020. Tuy nhiên, hồ sơ phương án huy động vốn chỉ là bản thảo do Phòng
Tài chính lập, chưa được HĐQT ký để trình đại hội thành viên thông qua.
Dù chưa được cơ quan cấp phép kinh doanh chấp thuận, Saigon Co.op đã huy động 20/26 HTX thành viên góp vốn gần 3.600 tỉ đồng. Trong đó, HTX thương mại dịch vụ Linh Tây góp vốn cao nhất với 952 tỉ đồng. Đến ngày 30.1.2020, Đại hội thành viên bất thường thông qua phương án huy động vốn để tăng vốn điều lệ từ 3.200 tỉ đồng lên gần 6.800 tỉ đồng.
Theo yêu cầu, nguồn vốn góp từ các HTX thành viên không phải là nguồn đi vay hoặc huy động vốn của đối thủ cạnh tranh, nếu vi phạm thì Saigon Co.op sẽ hoàn trả số vốn đã huy động cho HTX thành viên vi phạm.
Trong quá trình thanh tra, Thanh tra TP.HCM xác định có tình trạng HTX thành viên huy động vốn từ các thành viên bên ngoài, thậm chí còn có trường hợp ký hợp đồng hợp tác kinh doanh với các cá nhân bên ngoài HTX. Dù vậy, các HTX thành viên lại không cung cấp hồ sơ liên quan việc góp vốn, việc huy động vốn. Đáng chú ý, có 13 HTX thành viên ủy quyền cho ông Nguyễn Xuân Bính (ngụ P.Dương Nội, Q.Hà Đông, Hà Nội) làm việc với đoàn thanh tra, nhưng người này cũng không cung cấp được các hồ sơ tài liệu theo yêu cầu của đoàn thanh tra để làm rõ nguồn vốn góp.
Kiểm tra kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTX thành viên, Thanh tra TP nhận thấy có 6 HTX hoạt động kinh doanh không có hiệu quả trong các năm 2018, 2019. Một số HTX hoạt động mức lợi nhuận đạt sau thuế cao dưới 6 tỉ đồng như HTX thương mại Q.3, HTX thương mại dịch vụ Tân Bình thì không tham gia góp vốn. Trong khi đó, các HTX có lợi nhuận thấp, thậm chí lỗ, lại góp vốn với số tiền hàng trăm tỉ đồng. Cụ thể, HTX thương mại dịch vụ Linh Tây lỗ gần 49 triệu đồng nhưng góp vốn hơn 925 tỉ đồng; HTX thương mại Thị Nghè lỗ 163 triệu đồng nhưng góp vốn hơn 244 tỉ đồng; HTX thương mại Đô Thành lỗ hơn 721 triệu đồng nhưng góp vốn hơn 247 tỉ đồng. Thanh tra TP.HCM nhận định điều này là không bình thường.
Đề nghị chuyển cơ quan điều tra
Phân tích tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn đầu tư của các HTX thành viên, cơ quan thanh tra nhận thấy tỷ suất lợi nhuận đạt được từ 26 – 39% trên vốn góp nên nhu cầu của các cá nhân, tổ chức muốn đầu tư vào Saigon Co.op là có cơ sở. Điều này cho thấy nếu không làm rõ được nguồn vốn tăng lên thì Saigon Co.op sẽ bị chi phối bởi các tổ chức, cá nhân bên ngoài và không giữ được nguyên tắc tổ chức, hoạt động.
Phớt lờ đề nghị của thanh tra ?
Để quá trình thanh tra được chính xác, khách quan, ngày 24.7, Thanh tra TP có văn bản đề nghị Chủ tịch HĐQT Saigon Co.op tạm đình chỉ việc tiến hành đại hội thành viên cho đến khi có kết luận chính thức và ý kiến chỉ đạo từ cấp có thẩm quyền. Tuy nhiên, Saigon Co.op không chấp hành, vẫn tổ chức đại hội biểu quyết các vấn đề liên quan làm ảnh hưởng đến hoạt động và nội dung KLTT về công tác nhân sự, phương án huy động vốn, tăng vốn điều lệ, việc rút vốn của các HTX thành viên… là vi phạm pháp luật thanh tra. Do đó, Thanh tra TP.HCM đề nghị Saigon Co.op tạm ngưng thực hiện các nội dung liên quan đến KLTT và không thay đổi nhân sự HĐQT, ban tổng giám đốc, lãnh đạo các phòng ban đến khi có kết luận xử lý và chỉ đạo thực hiện KLTT của người có thẩm quyền.
Từ cơ sở này, Thanh tra TP.HCM nhận định có dấu hiệu thâu tóm, chiếm đoạt vốn, tài sản của Saigon Co.op được hình thành từ khi thành lập đến nay, xâm phạm quyền sở hữu tài sản chung (tài sản không chia) và tài sản của nhà nước, ảnh hưởng đến an ninh kinh tế của TP.HCM, việc làm này có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự.
Thanh tra TP.HCM xác định các sai phạm này thuộc trách nhiệm của HĐQT liên hiệp, thành viên liên hiệp, ban tổng giám đốc, các phòng ban chức năng và cá nhân có liên quan tại các thời kỳ. Do đó, Thanh tra TP.HCM kiến nghị Chủ tịch UBND TP.HCM cho phép chuyển giao hồ sơ, tài liệu về sai phạm của các cá nhân liên quan cho cơ quan điều tra Công an TP.HCM để điều tra, xử lý nghiêm.
